ملک سلیمان تولدی دیگر برای سینمای ایران

یک اتفاق بزرگ در سینمای ایران رخ داده است؛ اکران عمومی فیلم سینمایی «ملک سلیمان» به کارگردانی «شهریار بحرانی»، اعتبار و اهمیت این فیلم نه فقط القابی چون بزرگترین فیلم تاریخ هنر هفتم در ایران، اولین فیلم دیجیتالی سینمای ایران، پر هزینه‌ترین محصول سینمایی کشور و ... که همه این‌ها را لایق است. فیلم سینمایی «ملک سلیمان» اولین فیلم استراتژیک سینمای ایران با موضوع آخرالزمانی است. آخرالزمانی که یکی از اصلی‌ترین موضوعات سینمای آمریکاست و امروز به اصلی‌ترین جریان هنر هفتم در آن کشور تبدیل شده است. آن دستگاه سینمایی با دستمایه قرار دادن چنین موضوعی در حال انتشار ایدئولوژی و آرمانگرایی آمریکایی به سرتاسر جهان در قالبی پر زرق و برق و مجذوب کننده است. این در حالی است که بی‌هیچ تردیدی، والاترین و انسانی‌ترین تفکر آخرالزمانی در دین ما وجود دارد. اگر این تفکر با ابزاری توانا همچون سینما به نظر جهانیان برسد، می‌تواند بسیاری از انسان‌های آزاده دنیا را جذب خودش کند.

فیلم سینمایی «ملک سلیمان» نیز با همین دغدغه تولید شده است.فیلمی که روایت قرآنی حضرت سلیمان (ع) را به عنوان ماکتی از اتفاقات آخرالزمان و قیام مهدوی به تصویر کشیده است. فیلم سینمایی «ملک سلیمان» ضمن برخورداری از فرم و ساختاری شکیل و خیره کننده، به معنای واقعی دینی است. این فیلم بدون شک، یکی از جاذب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است. اما این جذبه برخلاف بسیاری از فیلم‌های دیگر - از راه‌های دم‌دستی و پیش پا افتاده به وجود نیامده است. بلکه، جلوه‌های عظیم و چشم انداز سترگ این فیلم است که علایق و سلایق را به سمت خود می‌کشاند. هم‌سان نمودن و هماهنگی فرم و محتوا، یکی از مشکلات فیلم‌های دینی سینمای ما بوده است. دراین گونه موارد فیلمسازان از یک طرف، به فکر انتقال پیام هستند و از طرف دیگر جانب جذب مخاطب را دارند. اما غالب آثار این گونه به دلیل عدم قرار گرفتن محتوای دینی، در میزانسن و ساختاری متناسب با آن، دچار خسران می‌شوند و یا فرم را از دست می‌دهند و پیام، به شکل گل‌درشت و شعاری به مخاطب عرضه می‌شود، یا در مواردی، فیلمساز آن قدر تحت تاثیر دغدغه جاذبه قرار می‌گیرد که معنای اصلی فیلم، گم می‌شود. البته در تاریخ سینمای پس از انقلاب اسلامی، آثاری هم که دچار این خسارت‌ها نشده‌اند، کم نیستند، فیلم سینمایی «ملک سلیمان» یکی از این آثار است.

«شهریار بحرانی»، کارگردان این فیلم بزرگ، به دلیل تسلط هم بر مبانی و اصول دینی و هم تکنیک سینما، توانسته بر حجاب تکنولوژی غلبه کند و به زبان بعدی متناسبی دست یابد. این تناسب تا آنجاست که فیلم سینمایی «ملک سلیمان» از اثری فانتزیک و اساطیری گذشته و به فیلمی به معنای واقعی کلمه اسلامی و قرآنی رسیده است. تصور عام از سلیمان نبی(ع)، پیامبری است صاحب قالی پرنده که تمام شبانه روزش یا در کاخ، مشغول استراحت ، وعظ و پند و اندرز می‌گذرد، یا در فضایی پر از گل و بلبل، در حال گفت‌وگو با حیوانات و نباتات است. اما در این فیلم می‌بینیم که آن حضرت، در کنار مردم و برای خدا، به مبارزه و جهاد می‌پردازد و خود به عنوان پیشوای ملکش، در صف اول دفاع مقدس ایستاده است. هم از این رو، فیلم سینمایی «ملک سلیمان» حتی می‌تواند در ژانرهایی چون هنر مقاومت و حماسی هم قرار بگیرد. نکته مهم درباره این فیلم، تطابق موضوعات مطرح شده در آن، با شرایط روز جامعه است. این در حالی است که می‌دانیم، این اثر، مراحل تولید خود را در سال‌های گذشته گذرانده بود و حتی سال 87 نیز تا آستانه اکران در جشنواره بیست و هفتم فجر پیش رفت. با این حال می‌بینیم که تم اصلی فیلم، روایت مبارزه حضرت سلیمان (ع) با شیاطین و اجنه‌ای است که به ملک او هجوم آورده‌اند. سلیمان نبی(ع) بارها تاکید می‌کند که آن شیاطین و اجنه، در پس ایجاد «فتنه» در آن سرزمین هستند. فتنه‌ای که به تفرقه‌افکنی بین اهالی «ملک سلیمان» می‌انجامد و تنها راه رهایی از آن وضعیت، وحدت در پیروی از آن پیامبر - به عنوان رهبر جامعه است. البته این یک برداشت خاص، در تطابق با شرایط امروز جامعه ماست. و گرنه در موقعیتی دیگر، می‌توان تفسیر دیگری از آن داشت. همچنان که مردم سرزمین‌های دیگر نیز، براساس وضعیت خودشان، می‌توانند، برداشتی متفاوت از فیلم سینمایی «ملک سلیمان» داشته باشند. از این نظر، فیلم سینمایی «ملک سلیمان» نه تنها یک اثر ملی، بلکه یک فیلم کاملا بین‌المللی محسوب می‌شود که در صورت برنامه‌ریزی مناسب در اکران جهانی، می‌تواند سفیر فرهنگی افتخارآمیزی برای کشور ما باشد و ضمن ارتباط با انبوه مخاطبان، از کشورها، فرهنگ‌ها و ادیان گوناگون، اثری جریان‌ساز در عرصه بین‌المللی باشد. آغاز اکران عمومی فیلم سینمایی «ملک سلیمان» تولدی دیگر برای سینمای ایران است.این تولد را به سینمای ایران تبریک می‌گویم.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.

[منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]