نقدی بر فیلم ملک سلیمان

نقد اول

نقد اول «ملک سلیمان» در فیلم نامه است که نتوانسته بر اساس قرآن شخصیت سلیمان نبی علیه السلام را ترسیم کند و این مشکل در طراحی شخصیت اطرافیانش، مانند «آصف» که طبق نقل مفسرین در ذیل آیه 40 سوره نمل او بود که در یک چشم بر هم زدن تخت «بلقیس» را در مقابل سلیمان، ظاهر کرد. نیز جریان دارد.و چون محور این فیلم، حضور شیاطین و قدرت نمایی آن هاست، فیلم نامه نویس باید شناخت جامعی از جن می داشت تا می توانست این گروه را خوب به تصویر بکشد، آیا جنیان در «ملک سلیمان» مطابق جنیان توصیف شده در سوره جن یا احقاف، پردازش شده بودند، یا برگرفته از جنیان فیلم های هالیودی بودند؟جن در فرهنگ قرآن، دارای شعور است، پیامبرانی دارند و برخی از آن ها هم مسلمان هستند: «ای گروه جن و انس آیا از میان شما فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند...». سوره انعام آیه 130. «و از میان ما برخی فرمانبردار و برخی از ما منحرفند پس کسانی که به فرمانند آنان در جستجوی راه درستند». سوره جن آیه 14و از قدرت هایی بیش از قدرت عادی انسان ها برخوردارند: «و در [آسمان] برای شنیدن به کمین می نشستیم [اما] اکنون هر که بخواهد به گوش باشد تیر شهابی در کمین خود می یابد». سوره جن آیه 9لذا حضرت سلیمان از این قدرت برای توسعه و سازندگی کشور استفاده می کرد: «... و برخی از جن به فرمان پروردگارشان پیش او کار می کردند و هر کس از آن ها از دستور ما سر برمی تافت از عذاب سوزان به او می چشانیدیم. برای او هر چه می خواست از نمازخانه ها و مجسمه ها و ظروف بزرگ مانند حوضچه ها و دیگ های چسبیده به زمین می ساختند». آیات 12 و 13 سوره سبأخوب این تصویر کوچک از جن و شیطان، چقدر با تصویر فیلم، هماهنگ است. ما در فیلم، موجوداتی وحشتناک و شبیه دود را می بینیم که در درون مردم نفوذ کرده و آن ها را به کشتن همدیگر وادار می کنند، و شخصیت سلیمان نبی علیه السلام می گوید: دو دنیا (جن و انس) لطیف شده و به هم نزدیک شده و اجنه صاحب قدرت می شوند. آیا این گونه است؟ در حالی که طبق نظر قرآن، جنیان نیز در همین زمین زندگی می کنند و دنیای دیگری ندارند، اما ما آن ها را نمی بینیم: «در حقیقت او و قبیله اش شما را از آنجا که آن ها را نمی بینید می بینند. ما شیاطین را دوستان کسانی قرار دادیم که ایمان نمی آورند». سوره اعراف آیه 27

بله شیاطین و جنیان که البته شیاطین هم از جنس جن هستند، در همین زمین هستند و انسان های ناشایست با شیاطین دوست می شوند اما بدون اذن الهی هیچ شیطان و جنی نمی تواند به انسان دسترسی پیدا کند: «وَمَا هُم بضَآرِّینَ بهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بإِذْنِ اللهِ». سوره بقره آیه 102و اصولا در کجای قرآن گفته شده است که سلیمان نبی علیه السلام مبعوث شد و پادشاهی یافت تا جن را کنترل کند. بله جن تحت کنترل او بودند اما مثل انسان ها و پرندگان جزء لشگریان و کارگران او بودند: «و برای سلیمان سپاهیانش از جن و انس و پرندگان جمع آوری شدند و [برای رژه] دسته دسته گردیدند». آیه 17 سوره نمل نه آن گونه که در پایان فیلم می بینیم، انسان ها، جنیان را دستگیر کنند.

نقد دوم- موسیقی فیلم

نقد دوم در موسیقی فیلم است، توقع مخاطب دینی ما آن است که فیلم مذهبی را با موسیقی و نغمه آیینی و دینی بشنود یا حداقل نزدیک به نغمات دینی، مانند سریال امام علی علیه السلام یا مریم مقدس علیها السلامیا مختار نامهیا... اما ساخت موسیقی فیلم توسط یک گروه خارجی، آن را به موسیقی کشورهای جنوب شرق آسیا نزدیک کرده است تا موسیقی مذهبی ما.

نقد سوم در جلوه های بصری است، بیننده با دیدن این سریال و جلوه های ویژه آن که عموما توسط یک گروه «هنگ کنگی» ساخته شده است، فقط خاطره فیلم ارباب حلقه ها برایش زنده می شود و این کپی برداری از خاصیت تأثیرگذاری فیلم به شدت می کاهد زیرا مخاطب حس می کند، کارگردان در تدوین حرفی برای گفتن ندارد و اعتمادش به کار کم می شود.

نکته آخر آن که تعیین اولویت ها برای رسیدن به هدف نقش مهمی در تأثیرگذار بودن کارها دارد، آیا هزینه پنج میلیارد و اندی فیلم در سالی که تصویب شد (1386) اگر صرف توسعه و ترویج قرآن در جامعه به صورت مستقیم می شد، اثرش بیش از این فیلم با همه کاستی هایش نبود. در این رابطه مدیریت مؤسسه جامعة القرآن الکریم، حجةالاسلام سیدمحمدمهدی طباطبایی گفته اند: «اگر بودجه این فیلم در همان سال تصویب در اختیار مؤسسه جامعة القرآن الکریم قرار می گرفت، می توانستیم 1000 شعبه از مؤسسه را در سراسر کشور تأسیس کنیم تا گسترش برنامه های ترویج فرهنگ قرآن و معارف اهل بیت علیهم السلام را در اقصی نقاط کشور به عهده بگیرند».

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.  [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]