‏مسعود کیمیایی‏
Masoud Kimayee

وی تاکنون، نخست با گیتی پاشایی (آهنگساز و خواننده ۱۳۷۰–۱۳۴۸)، که حاصل آن پولاد کیمیایی بود و پس از آن با گوگوش، خواننده‎ی سرشناس (۱۳۸۲–۱۳۷۰) ازدواج کرد.

کیمیایی تحصیلات آکادمیک کارگردانی ندارد. تمام آموخته‌های تکنیکی و فنی وی از سینما به حضور در گروه دستیاران فیلم «قهرمانان» به کارگردانی ژان نگولسکو و دستیاری ساموئل خاچیکیان در فیلم «خداحافظ تهران» محدود می‌شود. بهروز وثوقی، نعمت حقیقی، اسفندیار منفردزاده و محمد تراب‎نیا چهره‌های اثرگذار بر روی آثار و فعالیت مسعود کیمیایی بودند.

کیمیایی از چهره‌های بحث‌انگیز و جنجالی سینمایی است. وی با ساخت فیلم «قیصر» در سال (۱۳۴۸) برای نخستین بار دو قطب هنری و تجاری سینما را به هم پیوند داد و از آغازگران موج‎نو در سینما بود. اغلب آثار کیمیایی در ژانر اجتماعی-سیاسی است. وی علاوه بر فعالیت‌های سینمایی، نوشتن رمان و شعر را نیز تجربه کرده‌است.

مسعود کیمیایی فعالیت سینمایی خود را در سال (۱۳۴۵) با دستیاری مرحوم ساموئل خاچیکیان در فیلم «خداحافظ تهران» آغاز می‌کند.

فیلم «گوزن‌ها» که به زعم بسیاری بهترین فیلم کیمیایی است، در سال (۱۳۵۴) ساخته می‌شود و دو تیپ مختلف از قهرمان را در کنار هم قرار می‌دهد که در نهایت مکمل شخصیت هم می‌شوند. به باور بسیاری این فیلم به‌همراه قیصر مهمترین آثار کیمیایی پیش از انقلاب را شامل می‌شوند. «غزل» فیلم بعدی وی که اقتباسی از کتاب نویسنده‎ی معتبر خورخه لوئیس بورخس است، شاید متفاوت‌ترین و عجیب‌ترین فیلم کارنامه‎ی کیمیایی باشد. پس از آن سفر سنگ را در سال (۱۳۵۶) می‌سازد که به‌نوعی جنبه‌ای پیشگویانه درباره‎ی انقلاب ایران به خود می‌گیرد.

کیمیایی فیلمنامه‎ی تمامی آثارش را خودش نوشته و همچنین تدوین و طراحی‎صحنه و لباس تعدادی از فیلم‎هایش نظیر؛ «گروهبان»، «ردپای گرگ»، «مرسدس و فریاد»، را نیز خود به عهده داشته‌است.

کیمیایی بعد از انقلاب کارگاه آزاد فیلم را بنیان نهاد. کیمیایی در سال (۱۳۸۷) با همکاری اصغر فرهادی «محاکمه در خیابان» را می‌سازد.

از مسعود کیمیایی کتاب‎هایی نظیر؛ «جسدهای شیشه‌ای» (۱۳۸۰) انتشارات آتیه، «زخم عقل» دی ماه (۱۳۸۲) نشر ورجاوند، «حسد» برزندگی عین‎القضات (۱۳۸۴) و «سرودهای مخالف ارکستر بزرگ ندارد» (۱۳۹۴) اختران، به چاپ رسیده‎است.

مسعود کیمیایی کارگردانی فیلم‎هایی نظیر؛ «بیگانه بیا» (۱۳۴۷)، «قیصر» (۱۳۴۸)، «رضا موتوری» (۱۳۴۹)، «داش‌آکل» (۱۳۵۰)، «بلوچ» (۱۳۵۱)، «خاک» (۱۳۵۲)، «گوزن‌ها» (۱۳۵۳)، «پسر شرقی» (۱۳۵۴)، «غزل» (۱۳۵۵)، «اسب» (۱۳۵۵)، «سفر سنگ» (۱۳۵۶)، «خط قرمز» (۱۳۶۱)، «تیغ و ابریشم» (۱۳۶۴)، «سرب» (۱۳۶۷)، «دندان مار» (۱۳۶۸)، «گروهبان» (۱۳۶۹)، «ردپای گرگ» (۱۳۷۰)، «تجارت» (۱۳۷۳)، «ضیافت» (۱۳۷۴)، «سلطان» (۱۳۷۵)، «مرسدس» (۱۳۷۶)، «فریاد» (۱۳۷۷)، «اعتراض» (۱۳۷۸)، «سربازهای جمعه» (۱۳۸۲)، «حکم» (۱۳۸۳)، «رئیس» (۱۳۸۵)، «محاکمه در خیابان» (۱۳۸۷)، «جرم» (۱۳۸۹) و «متروپل» (۱۳۹۲)، را برعهده داشته‎است.

مسعود کیمیایی، جایزه‎ی بهترین کارگردانی در دومین جشنواره‎ی سینمایی سپاس تهران برای فیلم «قیصر» (۱۳۴۸)، نامزدی دریافت جایزه‎ی شرکت در جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم «قیصر» (۱۳۴۸)، جایزه‌ی بهترین فیلم به مفهوم مطلق و بهترین کارگردانی جشنواره‎ی سینمایی سپاس تهران برای فیلم «داش‌آکل» (۱۳۵۰)، نامزدی دریافت جایزه‎ی بهترین آنونس بخش مسابقه‎ی مواد تبلیغاتی فیلم‌ها از هشتمین جشنواره‎ی فیلم فجر برای فیلم «سراب» (۱۳۶۸)، جایزه‎ی بهترین فیلمنامه‎ی انجمن بین‌المللی فیلم تاشکند برای فیلم «داش آکل» (۱۹۷۱)، جایزه‎ی مدال نقره جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ برای فیلم «غزل» (۱۹۷۶)، جایزه‎ی بهترین کارگردانی جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم قاهره برای فیلم «سفر سنگ» (۱۹۷۹)، جایزه‎ی پلاک طلایی سازمان بین‌المللی سینمای کاتولیک برای فیلم «سفر سنگ» (۱۹۷۹)، جایزه‎ی بهترین فیلم از دید انجمن منتقدان و نویسندگان فیلم ایران برای فیلم «دندان مار» (۱۹۹۱)، نامزدی دریافت جایزه‎ی خرس طلایی جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم «دندان مار» (۱۹۹۱)، جایزه‎ی تقدیر ویژه‎ی جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم «دندان مار» (۱۹۹۱)، جایزه‎ی ویژه‎ی هیئت داوران جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم مونترال برای فیلم «دندان مار» (۱۹۹۱)، نامزدی دریافت جایزه‎ی هوگو طلایی جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم شیکاگو برای فیلم «دندان مار» (۱۹۹۱)، نامزدی دریافت جایزه‎ی شیرطلایی جشنواره‎ی بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم «گروهبان» (۱۹۹۲)، تندیس زرین بهترین طراحی‎صحنه و لباس از اولین دوره‎ی جشن خانه‎ی سینما برای فیلم «سلطان» (۱۳۷۵)، نامزدی دریافت جایزه‎ی سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی برای فیلم «اعتراض» (۱۳۷۸)، تندیس حافظ بهترین فیلم جشنواره‎ی دنیای تصویر و هنر برای فیلم «محاکمه در خیابان» (۱۳۸۷)، جایزه‎ی ویژه‎ی منتقدان برای فیلم «جرم» در بیست و نهمین جشنواره‎ی فیلم فجر (۱۳۸۹)، جایزه‎ی سیمرغ بلورین بهترین فیلم در بیست و نهمین جشنواره‎ی فیلم فجر برای فیلم «جرم» (۱۳۸۹) و نامزدی دریافت جایزه‎ی سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه در بیست و نهمین جشنواره‎ی فیلم فجر برای فیلم «جرم» (۱۳۸۹)، را در کارنامه دارد.