از نگار جواهریان تا ترانه علیدوستی/ وقتی بازیگران معروف دست به قلم می شوند!

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

شاید در نگاه اول بتوان بازیگری را یکی از جذاب ترین مشاغل جهان دانست که به خصوص در بین جوانان علاقه مندان بسیاری دارد. اما برخی بازیگران نشان داده اند نویسندگی برایشان جذاب تر است. قطعا در مصاحبه های مختلف هنرمندان سینما و تلویزیون شنیده اید که برخی از بازیگران کتاب نوشته اند و برخی کتاب در دست چاپ دارند. آخرین نمونه هم صابر ابر بود که کتابش با قیمت گزافی به فروش گذاشته شد و بسیاری از کاربران فضای مجازی به این قیمت بالا اعتراض کردند.

بنابراین در پی وسوسه شدن برخی از بازیگران برای دست به قلم شدن در قالب کتاب، مجموعه داستان و شعر و گاهی هم کار ترجمه، بر آن شدیم تا پرونده ای جمع و جور را درباره این آثار و بازیگران منتشر کنیم. گرچه میزان علاقه مندی به فیلمنامه نویسی در تعدادی از آنان پررنگ تر است، اما در این میان می توان به تعدادی اشاره کرد که مجموعه اشعار و داستان های کوتاه و ترجمه نمایشنامه و رمان منتشر کرده اند. البته خانم ها در این زمینه پیشتاز و به نسبت آقایان دست به قلم تر بوده اند.

زنده یاد حسین پناهی

زنده یاد حسین پناهی یکی از بازیگرانی است که کتاب های بسیاری را در زمان حیاتش منتشر کرده است و قطعا زمانی که از او اسم می آوریم، نمی توانیم بگوییم بازیگری که کتاب هم می نویسد و شعر هم می گوید. در واقع او در کنار اینکه توانمندی بالا در بازیگری، شاعر خوش قریحه ای نیز بود؛ از جمله آثارش می توان به «من و نازی»، «چشم چپ سگ»، «نامه هایی به آنا»، «کابوسهای روسی»، «نمی دانم ها»، «خروس ها و ساعت ها»، «بی بی یون»، «چیزی شبیه زندگی» و... اشاره کرد. محسن چاوشی سر شناس ترین خواننده ی حال حاضر ایران یکی از آثار وی را با نام «این بود زندگی» به زیبایی اجرا کرده و این آهنگ طرفداران زیادی دارد.

زنده یاد مرتضی احمدی

زنده یاد مرتضی احمدی هم چندین کتاب را تألیف و به چاپ رساند. از جمله «نیم وجبی ها»، «من و زندگی»، «پرسه در احوالات تهرون و تهرونیا» و ترجمه «قدرت هوش اجتماعی»، «کهنه های همیشه نو» و...

نیکی کریمی

نیکی کریمی که از قضا علاقه بسیاری به ترجمه دارد و تا امروز ۵ کتاب را به فارسی و یک کتاب را از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده است، در زمره بازیگران زنی است که بیشترین آثار را در این حوزه دارد. «آوازهایی که مادرم آموخت» عنوان نخستین کتابی است که این بازیگر ترجمه کرده. این کتاب را رابرت لینزی درباره زندگی مارلون براندو نوشته است. رمان «نزدیکی»نوشته حنیف قریش دومین تجربه این خانم بازیگر در زمینه ترجمه محسوب میشود؛ همچنین ترجمه کتابهای «عشق زمان غم» و «نور ماه بر درختان کاج».

بهاره رهنما

بهاره رهنما یکی دیگر از بانوان نویسنده است که تحصیلاتش نیز با این کار ارتباط دارد. وی در زمینه ادبیات نمایشی و فارسی تحصیل کرده است. وی در بین همکارانش در زمینه وبلاگ نویسی و یادداشت در نشریات مختلف تجربیات بیشتری دارد، اما داستان نویسی را به صورت جدی از سال ۱۳۷۰ آغاز کرد. سال ۱۳۸۸ مجموعه داستان «چهار چهارشنبه و یک کلاه گیس» را منتشر کرد و «ماه شب چهارده» عنوان دومین کتاب اوست که در سال ۱۳۸۹ منتشر شد. این کتاب شامل یادداشت های وبلاگ اوست. «مالیخولیای محبوب من» سومین کتاب وی است. نکته مهم اینکه یکی از داستان های کتاب «چهار چهار شنبه و یک کلاه گیس» با عنوان «شمس العماره» در کشور هندوستان ترجمه و منتشر شده است.

نگار جواهریان

همسر رامبد جوان تا امروز نمایشنامه های کوتاه بسیاری را ترجمه کرده است؛ از جمله «به نام های شب»، «همینه» و «این مشکل شماست»، اما هیچ وقت به چاپ نرسانده است. تنها کتابی که منتشر کرده نمایشنامه ای به صورت مشترک به نام «خیانت، باز» است.

رضا کیانیان

بازیگر با سابقه سینما و تلویزیون در کنار تألیف کتاب «تحلیل بازیگری»، کتاب«این مردم نازنین» را نیز تألیف کرده است. این کتاب شامل ۱۰۰ خاطره است که کیانیان در قالب داستان به چاپ رسانده و روایاتی از اتفاقاتی جالب است که در مواجهه با وی رخ داده اند.

افسانه بایگان

افسانه بایگان جزو بازیگرانی است که از کودکی به شعر علاقه داشته است و در سال ۱۳۸۵ دفتر شعرش را که شامل اشعاری است که در طول ۲۰ سال سروده و مضمونی عاشقانه دارد را جمع آوری و با عنوان «مهر مکتوب»به چاپ رسانده است.

ترانه علیدوستی

ترانه علیدوستی در کنار بازیگری، دوره فیلمنامه نویسی را هم گذرانده است. وی پس از فیلم«کنعان» که اقتباس از یک کتاب بود، به داستانهای آلیس مونرو علاقه مند شد و دست به ترجمه یکی از کتاب های او زد. «رویای مادرم» عنوان این کتاب است که علیدوستی با ترجمه این کتاب توانست مقام شایسته تقدیر را بگیرد. آن هم در جشنواره ای که رقبای سرسختی داشت.

فرزاد حسنی

مجری تراز اول و البته جنجالی صدا و سیما هم دستی بر قلم دارد و در کنار ترانه سرایی سه کتاب هم منتشر کرده است. «من آقام یا الاغ؟!!» که شامل ۱۳ داستان کوتاه است. «آهای خدا باهات حرف دارم» شامل جملاتی است که در گفتگو با خدا به کار برده و «آهای عشق». ترانه های فرزاد حسنی هم توسط برخی از خوانندگان مطرح کشور اجرا شده اند.

مرجان شیرمحمدی

شاید بتوان گفت که مرجان شیر محمدی در زمینه نویسندگی فعال تر از بازیگری است. وی تا امروز کتاب «یک جای امن» را منتشر کرده که شامل ۷ داستان کوتاه است، همچنین «این یک فصل دیگر است» و «بعد از آن شب». وی برای نگارش این کتاب توانست به همراه میترا الیاتی برنده جایزه بهترین مجموعه داستان اول را در دوره دوم جایزه هوشنگ گلشیری را به دست آورد. بهروز افخمی همسر وی نیز فیلم«آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را بر اساس رمانی به همین نام نوشته شیرمحمدی ساخت.

بهنوش بختیاری

بهنوش بختیاری هم به نوعی دست به قلم است. وی کتاب«کلاغ های قیطریه» را تألیف و منتشر کرده که شامل ۱۰ داستان کوتاه است و به گفته خودش تجربیات شخصی زندگی او را به همراه دارد. وی در این زمینه گفته است:«نمی دانم که باز هم خواهم نوشت یا نه. به شکل خیلی اتفاقی داستانهایم را دارم چاپ می کنم. برای اینکه یادگاری از من بماند و اینکه شاید دو کلمه از کتابم تأثیر خوبی روی کسی بگذارد».

اندیشه فولادوند

اندیشه فولادوند نیز اشعاری را که از کودکی تا سال ۱۳۸۷ سروده در قالب کتاب «عطسه های نحس» منتشر کرده است. همچنین مجموعه شعری با عنوان«شلیک کن رفیق» دارد که اخیرا منتشر شده است. شلیک کن رفیق نام ترانه ای است که رضا یزدانی آن را اجرا کرده است. او البته ترانه فیلم«تهران، طهران» را نیز سروده که با صدای رضا یزدانی اجرا شد. کلا اندیشه فولادوند همکاری های درخشانی با رضا یزدانی دارد که پیشنهاد می کنیم حتما گوش کنید.

لیلا اوتادی

لیلا اوتادی کتاب شعری با عنوان «در بهشتی که کلاغی نیست، مترسک هم نیست» را منتشر کرد که شامل ۳۵ قطعه شعر سپید است و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر شده. وی که این اواخر در مراسمی از این کتاب رونمایی کرد، در این زمینه به بانی فیلم گفته بود:«شعر گفتن را از ۱۳ سالگی آغاز کردم و تا کنون در سبک های دیگری چون غزل و قصیده هم شعر گفتم. اما معتقدم شعر نو مخاطب بیشتری نسبت به سایر سبکها دارد و ترجیح دادم که در چاپ شعر اولم بیشتر اشعار از شعر های نو و سپید باشد. البته در این کتاب از سبک هایکو نیز استفاده شده است».

نرگس آبیار

نرگس آبیار کارگردان فیلم«شیار ۱۴۳» پیش از اینکه قدم در عرصه فیلم سازی بگذارد، حدود ۳۰ کتاب در زمینه دفاع مقدس و کودک به نگارش درآورده است. از جمله «داستان دو پنج»، «هزار و یک شب در سه جلد»، «چشم سوم»، «عروس آسمان»، «مجموعه قهرمانان انقلاب»، «زندگی غمبار یک بت خوشبخت»، «آسمون جل»، «افسانه چشمه لاغر مردنی» و...

کیومرث پوراحمد

کیومرث پور احمد کارگردان پیشکسوت سینما و تلویزیون سال ۱۳۸۰ اقدام به نگارش و تالیف کتابی با عنوان «کودکی نیمه تمام» کرده است. وی در این باره به بانی فیلم گفت:«من در مقدمه کتاب درباره نحوه چگونگی شکل گیری این کتاب گفتم. اینکه مسعود محرابی تصمیم داشت تا کتابی درباره من چاپ کند. به همین دلیل من به منزل او می رفتم و با هم در این باره ساعتها گپ می زدیم. آقای محرابی این گفتگو را پیاده و تنظیم کرده بود و من هم نگاه نهایی در ویرایش داشتم. اما از آنجایی که من عاشق زبان فارسی هستم و به نوشتن هم بی نهایت علاقه دارم، شروع به نوشتن پاسخ سوالها کردم. اما دیدم که خیلی کار جالبی نشده است. اینکه آقای محرابی سوال کند و من پاسخ دهم شکل قشنگی ندارد. بنابراین تصمیم گرفتم تا خودم بنویسم و از شکل مصاحبه ای دربیاید و من خاطرات کودکی تا آغاز فیلمسازی و بعد هم تا ساخت«قصه های مجید» را نوشتم. نگارش این کار حدود ۵ سال طول کشید. آقای محرابی هم برای انتشار آن خیلی تلاش کرد. اما برخی مسائل باعث دلزدگی او شد. این شد که با مسعود بهنود کار کردم. بهنود با انتشارات کار می کرد. به همین دلیل سفارش من را کرد و هنوز کتاب را نخوانده، قول چاپ کتاب را داد. اما به دلیل وسواسی که من در نوشتن دارم، این کار پروسه طولانی را طی کرد، به خصوص در بخش ویرایش. تا اینکه بالاخره در سال ۸۰ چاپ و منتشر شد». وی در ادامه توضیح داد:«به همین دلیل من در مقدمه از اسم مسعود استفاده کردم. یعنی هر دو مسعودی که مرا در این کتاب یاری کردند. این کتاب متاسفانه پخش و توزیع بسیار بدی داشت و اصلا دیده نشد. با وجود اینکه اصفهان شهر خود من است، اما وقتی من به کتابفروشی ها سر زدم، یا این کتاب را نداشتند و یا در حد یکی دو نسخه و کتابفروشیها می گفتند که هم کتاب قطور است و هم پر فروش نیست». پور احمد در پاسخ به این سوال که چرا این روند را ادامه نداد، عنوان کرد:«نگارش این کتاب ۵ سال طول کشید، بنابراین تا امروز فرصت آن پش نیامده است که کتاب دیگری بنویسم. گرچه خیلی دوست داشتم تا این روند ادامه پیدا کند و من باز هم بتوانم بنویسم. اما زمان و حوصله می خواهد که دیگر من ندارم. شاید اشتباهی که من در این زمینه مرتکب شدم، این بود که نباید همه کتاب را در یک جلد و یکباره منتشر می کردم. باید تقسیم بندی انجام می دادم و هر بخش را در قالب یک کتاب منتشر می کردم». کارگردان مجموعه«قصه های مجید» ادامه داد:«با وجود اینکه توزیع خوبی نداشت، اما دوستانی که این کتاب را مطالعه کردند، مثل آقای طالبی نژاد تمجید کردند. گرچه در این کشور کسی کتاب نمی خواند و سرانه مطالعه در کشورمان پایین است». پور احمد همچنین درباره بازیگرانی که دست به قلم شده اند و داستان و شعر منتشر می کنند، معتقد است:«هنر پیشه هایی که شعر و داستان می نویسند و منتشر می کنند، حتما نوشتن را دوست دارند و توانایی این کار را دارند که انجام می دهند. از طرفی دوستانشان هم آنان را تشویق به این کار می کنند. البته این کار برای کسی که می نویسد، بسیار کار جذاب و لذت بخشی است». وی همچنین نظرات جالبی درباره برخی از بازیگران جوان در این زمینه داشت. او اینگونه بیان کرد:«اندیشه فولادوند شاعر خوبی است و ترانه های خوبی هم سروده و در بازیگری هم جایگاه خوبی دارد و این کار تاثیری در جایگاه وی ندارد. ترانه علیدوستی هم بازیگر خوبی است و هم قصه نویس خوبی. البته من کاملا در جریان نیستم کدام بازیگران تا به حال کتاب تالیف و منتشر کرده اند. اما یقینا هر کدام که تجربه این کار را دارند، توانایی لازم را در این زمینه داشتند. مثل مرجان شیر محمدی که که پیش از اینکه با بهروز افخمی ازدواج کند و وارد سینما شود، نویسنده خوبی بوده و کتاب هایی هم تالیف و منتشر کرده است. بهاره رهنما هم سالهاست که به نوشتن علاقه دارد و خوب هم می نویسد. رضا کیانیان هم مجسمه ساز، عکاس، بازیگر و نویسنده خوبی است و توانایی خوب نوشتن را دارد. حتی حسین جعفریان هم که فیلمبرداری خوب و حرفه ای است، سالها پیش کتابی در زمینه تخصص خودش تالیف و منتشر کرد که برای دانشجویان این حرفه بسیار مفید است. او قلم خوبی هم دارد. افسانه بایگان هم که در این زمینه تجربیاتی دارد، قطعا استعداد و علاقه این کار را داشته است». کارگردان فیلم «گل یخ» در پایان گفت:«در کل من معتقدم که خیلی خوب است و باعث خوشحالی است که بازیگران و کارگردانان ما در کنار حرفه خودشان به کار فرهنگی دیگری هم مبادرت می ورزند و اهل کتاب و نوشتن هستند. باید از این اتفاق حمایت شود و دیگران هم به چنین کارهایی تشویق شوند. به خصوص جوانتر های این حرفه. شاید این کار آنان باعث شود تا مردم بیشتر از چیزی که هست، مطالعه کنند و لا اقل اقدام به خرید و مطالعه کتاب هنرمندان مورد علاقه شان کنند. بنابراین اتفاق خوبی است که بازیگران به این سمت و سو آمده اند و به هیچ وجه ژست فرهنگی محسوب نمی شود».

به قول این کارگردان پیشکسوت، شاید اتفاق خوبی باشد که بازیگران در کنار حرفه خودشان، دست به قلم می شوند و داستان و شعر می نویسند. گرچه با احترام به هنرمندانی که در این زمینه هم فعالیت می کنند، تجربه چنین کارهایی برای عده ای هم که به تازگی اقدام به نگارش و تالیف کتاب کرده اند، نوعی ژست فرهنگی است و ممکن است تاثیر مثبتی هم در جایگاهی که در بازیگری بین مردم و همکارانشان دارند، داشته باشد. البته الگوی خوبی هم می تواند برای طرفدارانشان باشد. چرا که بازیگرها در تمام دنیا برای عده ای از مردم و به خصوص جوانان کشور خودمان به نوعی الگو به حساب می آیند. بنابراین چنین کارهای فرهنگی می تواند تاثیر مثبتی در جامعه داشته باشد.

دیگران

• فلامک جنیدی پیش از بازیگری روزنامه نگار بوده است و از همان ابتدا دست به قلم بوده. وی مجموعه داستان «جایی به نام تاماساکو» را که شامل ۷ داستان کوتاه است، را به چاپ رسانده است.
• داریوش اسد زاده نیز در این زمینه تجربیاتی دارد، از جمله کتاب های«سیری در تاریخ تاتر ایران»، «برگهای خواندنی»و...
• تینا پاکروان کارگردان و بازیگر ترجیح داده تا برای مخاطب کودک و نوجوان بنویسد. کتاب «دیشب خدا را عاشق کردم» و مجموعه شعر «دیشب در حوالی یک انار گم شدم».
• امیر آقایی در این زمینه از سایر همکارانش فعالتر است. وی اشعار بسیاری سروده که به چاپ هم رسانده است؛ از جمله مجموعه های«بیدها در باد»، «دختر ماه هفتم»، «می توانستم سر به هوایت باشم» و...
• داریوش مودبیان در کنار بازیگری و کارگردانی، ترجمه های بسیاری انجام داده است. از جمله «اندر حکایت کردن یک داستان»، «چرخدنده»، «گرد نبوغ»، «بالا پوشی برای زمیتان»، «طنز آوران جهان نمایش» و...
• آخرین مورد صابر ابر بوده است که نوشته های اینستاگرامی خود را با عنوان «هفت خانه آن ور تر» به چاپ رساند و قیمت آن ۳۰۰ هزار تومان اعلام شد که برخی به این قیمت بالا اعتراض کردند.

به مناسبت مرور کتاب هایی که هنرمندان نوشته اند، شما مخاطبان فرهیخته منظوم اگر تعدادی از این کتاب ها را خوانده اید نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید. علاوه بر این می توانید برای استفاده سایر مخاطبان کتاب های خوبی که مطالعه کرده اید را معرفی کنید تا دیگران هم به خواندن آنها ترغیب شوند.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.