خلاصه داستان و معرفی بازیگران فیلم «تنگه ابوقریب» + عکس‌ها

بهرام توکلی به‌عنوان جدیدترین ساخته‌ی خود، فیلم «تنگه ابوقریب» با موضوع دفاع مقدس را برای شرکت در سودای سیمرغ، به جشنواره‌ی سی‌وششم فجر فرستاده است.

تعداد فیلم‌های بهرام توکلی هنوز به تعداد انگشتان دو دست نرسیده، اما با همین تعداد اندک نیز، جایگاه خود را در میان سینماگرانی دارای سبکی شخصی، تثبیت کرده است. او مدتها پیش از ورود به عرصه رسمی فیلمسازی، در زمینه‌ی ساخت فیلم‌های مستند اجتماعی یا سفارشی، فعالیت مستمر داشت. در همان حال ساخت فیلم‌های کوتاه داستانی نیز از جمله فعالیت‌های او به‌حساب می‌آمد. آثاری مانند «ترانه‌ای برای ارواح کوهستان»، «منطق مطلق اتفاق» و «روایت شتابزده یک داستان ساده با پایان خوش» از این دست فیلم‌ها هستند.

بعد از ورود او به دنیای ساخت فیلم‌های داستانی بلند، نکته‌ی جالب توجه آن است که آثار او، به‌هیچ عنوان در رعایت وقایع نگاری جزییات، ارثی از دوران مستندسازی‌اش نبرده‌اند. حتی برعکس! آثار داستانی بلند او، دارای فضاسازی‌های منحصر به خود و کمی وهم‌انگیز و با فاصله از دنیای رئال اجتماعی به‌حساب می‌آیند.

او با فیلم اولش، «پابرهنه در بهشت»، در سال ۸۶ برای اولین بار در جشنواره‌ی فجر شرکت کرد. این فیلم، برای او موجی از موفقیت و شهرت بین مخاطبان و منتقدان و داوران جشنواره‌ها پدید آورد. سه سال بعد، فیلم دومش «پرسه در مه» هم همان روند موفقیت‌آمیز را طی کرد و فیلم سومش «اینجا بدون من» که اقتباسی ایرانی از نمایشنامه‌ی معروف «باغ‌وحش شیشه‌ای» نوشته‌ی تنسی ویلیامز نویسنده‌ی معروف آمریکایی بود، بیش از دو فیلم قبلی، شناخته و تحسین و از سوی مخاطب و منتقد و داوران جشنواره‌ها دیده شد. سیل موفقیت‌ها برای این فیلم، برای کارگردانی که سومین اثر داستانی‌اش را ارائه کرده، بسیار دلگرم کننده و خشنود‌کننده بود. در این فیلم، ساختار مورد پسند بهرام توکلی، به کمال رسید و فضاسازی فیلم، به خوبی سبک خاص او را انعکاس می‌داد.

اما پس از آن، ساخته‌های دیگرش، با اقبالی مشابه سه فیلم نخست، روبرو نشدند و به‌اصطلاح، توکلی نوعی افت و فرود را پس از فراز سه فیلم نخست، تجربه کرد. فیلم‌های محصول این دوران «آسمان زرد کم‌عمق»، «بیگانه»، «من دیه‌گو مارادونا هستم» و «برف سرخ» هستند.

او که کارشناسی ارشد فیلمنامه‌نویسی دارد، در تمامی آثار خود، نویسندگی فیلمنامه را به‌عهده داشته است. می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین نقاط قوت فیلم‌های او هم، فیلمنامه‌های قوی و قوام‌یافته‌اش هستند. در فیلم اخیرش «تنگه ابوقریب» هم چندان دور از ذهن نیست اگر منتظر مشاهده فیلمنامه‌ای قوی باشیم.

تفاوت «تنگه ابوقریب» با دیگر آثار توکلی، موضوع و همچنین سبک آن است. توکلی تا به‌حال در فیلم‌های بلندش، نوعی برداشت شاعرانه و سینمایی از قشر متوط شهری مورد علاقه خود را برای بازتاب دادن، انتخاب کرده است. آدم‌های داستان‌های او، حتی زمانی که متعلق به قشری ضعیف از جهت مادی هستند، روحیاتی شاعرانه و فیلسوفانه دارند.

با نگاهی به خلاصه داستان «تنگه ابوقریب»، بنظر می‌رسد با فضایی به‌کل متفاوت با دیگر آثار بهرام توکلی روبرو هستیم. در خلاصه‌داستانی که رسماً از سوی تیم سازنده‌ی فیلم منتشر شده است، می‌خوانیم: «در ۲۱ تیرماه ۱۳۶۷، حمله وسیعی سراسر جبهه جنوب را درگیر می‌کند، یکی از نقاط حساسی که دشمن قصد عبور از آن و رسیدن به شهرها و جاده‌های کلیدی ایران را دارد تنگه ابوغریب است، تنگه ای که نام و خاطره اش در میانه تاریخ رسمی روزهای پایانی جنگ گم شده … تنگه ای که محل مقاومت افراد گردان عمار بود...»

از چنین خط سیر داستانی، می‌شود نتیجه گرفت که بهرام توکلی، نه تنها در فیلمنامه، نوعی جدید و متفاوت با آنچه تاکنون نگاشته را تجربه کرده است؛ بلکه در ژانر فیلم‌سازی خود نیز ژانر جنگی و متفاوت با درام‌های اجتماعی شهری‌اش را برای سبک فیلم اخیر خود امتحان کرده است. او در فیلم جدید خود، فضایی جنگی و به‌نوعی اکشن را برای روایت داستانی پیچیده و پر محور برگزیده است. او در آثار قبلی‌اش، بر روابط چند شخصیت بسیار معدود داستانش با دقتی شاعرانه، زوم می‌کرد و ساختار روایت را بر پایه ویژگی‌های این ارتباطات، بدون آنکه حادثه‌ی شگرف یا عظیم یا غیرمعمولی در بین باشد، بنا می‌کرد.

اما در این فیلم جنگی، ما با داستانی گسترده، پر شخصیت، سرشار از حوادثی عظیم و غیرمعمول روبروییم که پیش‌برد داستان بر مبنای آنهاست و شاید جزییات رفتاری شخصیت‌ها و شخصیت‌پردازی‌ها، چندان به کار تصویر کردن روایت، نیاید. این، برای بهرام توکلی چالشی جدید و آزمونی سخت است. باید دید در مرحله‌ی نگارش فیلمنامه، با این تغییر شدید در ژانر، آیا توانسته به قوام و غنای آثار پیشینش دست یابد یا این توقعی زودهنگام است که شاید در تجربیات بعدی‌اش در همین ژانر رخ دهد؟

گذشته از فیلمنامه، تفاوت‌های بسیاری در جزییات کارگردانی و سینمایی چنین فیلمی با دیگر آثار او، وجود دارد. کادرهای بسته و نسبتاً خلوت و در لوکیشن‌های محدود خانه‌ها و خیابان‌های شهری، ناگهان در این فیلم بدل به کادرهای عریض و شلوغ و پرتحرک فضایی جنگی و بیابانی‌کوهستانی می‌شود. این هم، نیاز به مهارتی جدای از آنچه در چیدن کادرهای آثار قبلی‌اش به آن دست یافته بود، دارد. این فیلم، به‌نوعی نقطه عطفی در آثار بهرام توکلی است. چه فیلم موفقی باشد، یا نباشد، برای توکلی دست زدن به چنین تجربه‌ای در کارنامه‌اش ارزشمند است و محک خوبی برای سنجش توانایی‌های او به حساب خواهد آمد.

توکلی در آثار قبلی‌اش همواره میهمان ستاره‎ها بوده است. فیلم‌های او سرشار از ستاره‌های فوق موفق و معروف سینما در کنار هنرپیشگان رده بالای دیگر بوده است. از فاطمه معتمدآریا گرفته تا مهناز افشار، صابر ابر، شهاب حسینی، لیلا حاتمی و ....

در «تنگه ابوقریب»، جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، قربان نجفی و مهدی قربانی بازی کرده‌اند. از این لحاظ نیز، این فیلم با دیگر آثار او اندکی تفاوت دارد. اول آنکه این فهرست، گرچه باز هم هنرپیشگانی معروف و موفق را در خود جای داده است، اما ستاره‌ای ندارد. این فهرست اسامی، همچنین نشان می‌دهد میان شخصیت‌های اصلی داستان، بنا به ضرورت ماجرا، زنی وجود ندارد. برای فیلمسازی که سهم عمده‌ای را برای نقش و حضور زنانه، چه در درام‌پردازی و چه در هنرپیشگان، در نظر می‌گرفت، این هم چالشی نو است که فیلمی بدون حضور اصلی زنانه بسازد.

جواد عزتی
جواد عزتی از طنز پا به عرصه تصویر گذاشت و شناخته شد. مثلا با سریال‌های دنباله‌دار «دردسرهای عظیم». اما در چند سال اخیر، چنان هنرنمایی او در نقش‌های مختلفش به مذاق مخاطب و سازندگان فیلم‌های سینمایی خوش آمده است که به او نقش‌هایی متفاوت و متنوع و مهم پیشنهاد شد و او با موفقیت‌های درخشان و پی‌درپی در ایفای آنها، روز به روز بر شهرت خود افزود. تا جایی که نامزد یا موفق به دریافت جوایز متعددی هم از جشنواره‌های داخلی و خارجی شد. از جمله برای ایفای نقش در فیلم‌ها و سریال‌های «ماجرای نیمروز»، «دردسرهای عظیم»، «زاپاس» و «در مدت معلوم».

از دیگر فیلم‌هایی که جواد عزتی در آنها بازی کرده است، می‌توان از «شیار ۱۴۳»، «آینه بغل»، «اکسیدان»، «فرشته‌ها با هم می‌آیند»، «کلاشینکف»، «طلا و مس»، «همه چیز برای فروش» و «خرگیوش» نام برد.

او همچنین امسال با فیلم جدید محمدحسین مهدویان «لاتاری» هم در جشنواره حضور دارد.

امیر جدیدی
او، هنرپیشه‌ای جدید اما موفق و مستعد و آینده‌دار به‌حساب می‌آید. او از سال ۸۹ با بازی در فیلم «آفریقا» ساخته‌ی هومن سیدی، آغاز کرد. پس از آن در فیلم‌های متعددی بازی کرد که بعضاً جوایزی هم نصیب او ساخت. از جمله برای فیلم‌های «سیزده» و «پایان‌خدمت» از جشنواره‌ی سی‌ودوم فجر. همچنین نامزد دریافت سیمرغ بلورین برای فیلم «من» هم بوده است. از سری فیلم‌هایی که جدیدی در انها ایفای نقش کرده است، می‌توان به «رخ دیوانه»، «خنده‌های آتوسا»، «اژدها وارد می‌شود»، «قاتل اهلی»، «پدیده» و «هت‌تریک» اشاره کرد. او هم امسال غیر از «تنگه ابوقریب» در فیلم دیگری به‌نام «عرق سرد» در جشنواره‌ی سی‌وششم فجر حضور دارد.

مهدی پاکدل
مهدی پاکدل، چهره‌ای بشدت مثبت و همدلی‌برانگیز دارد. به همین دلیل، معمولاً وقتی برای نقشی برگزیده می‌شود، همه منتظر دیدن نقشی مثبت از او هستند. این انتظار تا به حال، جز دربارۀ فیلم «ماجرای نیمروز» که نقش او، نهایتاً بدل به شخصیت خیانتکار داستان شد، همواره درست از آب درآمده است. منتشر‌شدن عکسی از او در لباس آتش‌نشان با چهره‌ای نگران و مغموم هم باعث می‌شود گمان کنیم این بار هم نقش او مثبت است. کارنامۀ او هم در هر سه زمینۀ تئاتر و تلویزیون و سینما، بسیار پربار و متنوع و نسبتاً موفق است: سریال‌های پرمخاطبی مانند «کیمیا» و «اولین شب آرامش» و فیلم های سینمایی نظیر «محمد رسول‌الله»، «آبی» و «مخمصه»  نیز در کارنامۀ او به چشم می خورند.

حمیدرضا آذرنگ
او هنرپیشه‌ و کارگردان و نویسنده‌ی باسابقه و بااستعداد و موفق تئاتر است. به‌طوری که برای سالها، تئاتر در هر سه عرصه‌ی بازی و کارگردانی و نویسندگی، حرفه‌ی اصلی او بوده است و در این زمینه‌ها موفق به اخذ جوایز متعدد و ارزشمندی هم شده است. به همین دلیل کارنامه‌ی سینما و تلویزیونی‌اش چندان از حیث تعداد، پربار نیست. اما از لحاظ کیفیت، قطعاً حضوری با کیفیت در نقش‌های سینمایی و تلویزیونی حمیدرضا آذرنگ شاهد بوده‌ایم. او در آثاری همچون «آباجان»، «آذر»، «بیست و یک روز بعد»، «دعوتنامه»، «سمفونی تولد»، «قاتل اهلی»، «آبجی»، «گیتا»، «آااادت نمی‌کنیم»، «آسمان زرد کم‌عمق» و «در امتداد شهر» نام برد.

او همچنین برای بازی در فیلم «ملکه» نامزد سیمرغ بلورین بهترین نقش مکمل شد. بازی در «تنگه ابوقریب» دومین تجربه‎ی همکاری او و بهرام توکلی پس از «آسمان زرد کم‌عمق» است.

علی سلیمانی
او در زمینه‌های بازی، مجری‌گری و طراحی دکور فعالیت می‌کند. او در مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی متعددی از جمله «در مدت معلوم»، «تونل»، «زخم شانه حوا»، «کلانتری غیرانتفاعی»، «یک وجب از آسمان»، «بی‌پولی»، «قارچ سمی»، «سگ‌کشی»، «جهان پهلوان تختی»، «سفر به چزابه» و «نجات یافتگان» بازی کرده است.

سیلمانی همچنین، با همکاری هادی حاجتمند، به‌تازگی فیلم «اشنوگل» را هم ساخته و روانه‌ی پرده‌ی سینماها کرده است.

دیگر عواملی که در ساخت فیلم «تنگه ابوقریب» با بهرام توکلی همکاری داشته‌اند، عبارتند از: مدیر فیلمبرداری: حمید خضوعی ابیانه، طراح صحنه و لباس: محمدرضا شجاعی، صدابردار: رشید دانشمند، طراحی و ترکیب صدا: امیرحسین قاسمی، مدیر تولید: محمدرضا منصوری، برنامه ریز: علی مردانه، دستیار اول کارگردان: محمد عسگری، جانشین تولید: کیومرث عباسی، مشاور رسانه‌ای: علی مرادخانی، عکاس: محمد بدرلو، محصول مرکز فیلم و سریال سازمان هنری رسانه ای اوج.

نویسنده: سمیه سادات حسینی