6 فیلم مهم و تاثیرگذار سینمای کودک و نوجوان در دهه‌ی 60 و 70

به گزارش منظوم، مرجع سینما تلویزیون ایران ،جذابیت احتمالا چیزی فراتر از تازگی است، این را می شود از فیلم ها و کارتون های کودک و نوجوان دهه های شصت و هفتاد فهمید. نمایش هایی که برای بزرگسالان امروز و کودکان دیروز هنوز هم گیرایی دارد، به گونه ای که با گذشت بیش از دو دهه همچنان به تماشای آنها می نشینند. شاید بتوان گفت ادبیات و سینمای کودک در دهه های 60 و 70 دوران اوج خود را سپری می کرد.

از میان مجموعه بزرگی از فیلم ها و کارتون های آن سال ها انتخاب بهترین ها شاید کمی سخت به نظر رسد اما می توان از آثاری مانند شهر موش ها، دزد عروسک ها، الو الو من جوجو ام، کلاه قرمزی و پسرخاله، خواهران غریب، بچه های آسمان و رنگ خدا به عنوان بخش کوچکی از سینمای حوزه کودک اشاره کرد. آثاری که ساخته فیلمسازان جوان آن دوران (و البته با تجربه سال های حاضر) بودند به خوبی توانستند نقش تربیتی خود در جامعه را ایفا کنند و بسیاری از مفاهیم اخلاقی مانند دروغ، نیکی، پیروزی خوبی بر بدی، اهمیت کار گروهی، اعتماد و محبت را در قالب داستان هایی جذاب به کودکان و نوجوانان آموزش دهند.

نمایی از فیلم سینمایی «خواهران غریب» ساخته‌ی کیومرث پوراحمد

حاصل تلاش فیلم سازان طی دو دهه طلایی آثاری بود که علاوه بر مخاطبان کودک و نوجوان توانسته بودند جمعیت کثیری از بزرگسالان را هم به همراه کودکان خود به سالن های سینما بکشانند و سهم قابل توجهی از رونق گیشه سینماها در آن سال ها را به خود اختصاص دهند. گواه این موضوع معدود مجموعه های کودک و نوجوان حال حاضر مانند کلاه قرمزی است که در قالب نمایش های عروسکی سعی در آموزش کودکان دارد اما مخاطب بزرگسال آن اگر بیش از خردسالان نباشد احتمالا کمتر نیز نخواهد بود. در واقع سینمای کودک و نوجوان دهه های 60 و 70 یک راه ایجاد نشاط و امید بخشی در جامعه درگیر با بحران جنگ به حساب می آمد اما علی رغم گذشت سال ها هنوز هم مخاطبان از این مسیر در پی کسب نشاط هستند. شاید بد نباشد نگاهی گذرا به آثار ماندگار آن دوران داشته باشیم، با ما همراه باشید.

6. مدرسه پیرمردها

شاید ایده استفاده از یک خانه سالمندان به عنوان سوژه ای برای یک فیلم کودک و نوجوان کمی عجیب به نظر برسد. اما مرحوم علی سجادی حسینی در فیلم مدرسه پیرمردها با کمک همین ایده یکی از خاطره انگیزترین فیلم های حوزه کودک را ساخت. در ساخت این فیلم بازیگران مطرحی مانند اکبر عبدی چهره آشنای سینمای طنز و کودک و همچنین سعید پورصمیمی، مهدی فتحی، گوهر خیراندیش، رضا بنفشه‌خواه، اکبر دودکار، جعفر بزرگی به عنوان بازیگر مرحوم سجادی حسینی را یاری می کردند. این فیلم داستان پیرمردی به نام پاک نهاد موسس یک مدرسه ناشنوایان است که توسط پسران خود در یک خانه سالمندان پنهان شده.

پوستر فیلم سینمایی«مدرسه پیرمردها» ساخته‌ی علی سجادی حسینی

پسران آقای پاک نهاد قصد دارند با این بهانه که پدرشان از کشور خارج شده ساختمان قدیمی مدرسه ناشنوایان را تخریب کنند و به جای آن یک مجتمع تجاری راه اندازی کنند. در این میان نوه پیشکار آقای پاک نهاد متوجه می شود که او برخلاف گفته فرزندانش در یک خانه سالمندان نگهداری می شود. فسقلی در این داستان تلاش می کند تا با کمک پیرمردها و آشپز خانه سالمندان (با بازی اکبر عبدی) آقای پاک نهاد و مدرسه ناشنوایان را نجات دهد. این فیلم هم در گیشه و هم در جشنواره فیلم های کودک و نوجوان موفق عمل کرد و توانست با فروش 11 میلیون تومانی و کسب عنوان فیلم نخست هیات داوران کارنامه درخشانی از خود به یادگار بگذارد.

 نمایی از فیلم سینمایی«مدرسه پیرمردها» ساخته‌ی علی سجادی حسینی

5. الو الو من جوجو ام

شاید بتوان مرضیه برومند را یکی از موفق ترین فیلم سازان حوزه کودک و نوجوان دانست. او پس از یک کارنامه درخشان که آثاری مانند مدرسه موش ها، شهر موش ها و خونه مادر بزرگه در آن به چشم می خورد این بار در سال 73 با فیلم الو الو من جو جو ام پا به سینما گذاشت و یکی از جذاب ترین فیلم های سینمایی حوزه کودک را نمایش گذاشت.

پوستر فیلم سینمایی«الو الو من جو جو ام» ساخته‌ی مرضیه برومند

فیلمی با یک شخصیت عروسکی جذاب، یک جوجه زرد رنگ با صدا و قیافه ای با مزه که تا مدت ها دیالوگ های خاصش را از زبان بچه ها و بزرگسالان شنیده می شد. بازیگرانی مانند مهدی هاشمی، مهتاب نصیرپور، رقیه چهره‌آزاد، کیومرث ملک‌مطیعی، جهانگیر فروهر، مهری ودادیان، ارژنگ امیرفضلی و مریم سعادت، مرضیه برومند را در ساخت این فیلم یاری کردند.

4. دزد عروسک ها

فیلم های ماندگار شاید چندان تناسبی با جایزه هایی که دریافت می کنند نداشته باشند. لااقل درباره دزد عروسک ها می توان چنین گفت، فیلمی که در پنجمین جشنواره کودک موفق به دریافت هیچ جایزه ای نشد  اما به یکی از ماندگارترین آثار سینمایی حوزه کودک و نوجوان تبدیل شد.

پوستر فیلم سینمایی «دزد عروسک ها » ساخته‌ی محمدرضا هنرمند

فیلمی که با یک ترانه معروف و ساده در ذهن همه مخاطبان دهه شصتی جا خوش کرده. محمدرضا هنرمند در مقام کارگردان از بازیگرانی مانند اکبر عبدی، آزیتا حاجیان، مهراوه شریفی‌نیا، ابراهیم آبادی و فرهنگ مهر‌پرور برای بازی در این فیلم سینمایی استفاده کرده بود. در فیلم زنی با نام لیلا را می بینید که برای خرید خانه و حفظ دو کودک خود با نام های لیلا و بهرام از اذیت های خورخور تلاش می کند. اما در این میانن پیرزن پیری همراه با پسر خود (با بازی اکبر عبدی) نیز آنها را راحت نمی گذارند. این فیلم با فروش 24 میلیونی در سال 69 توانست عنوان پر فروش ترین فیلم سال را به خود اختصاص دهد.

 نمایی از فیلم سینمایی«دزد عروسک ها » ساخته‌ی محمدرضا هنرمند

3. خواهران غریب

شاید پس از ساخت خواهران غریب بود که ثابت شد یکی از ویژگی های فیلم های موفق در حوزه کودک و نوجوان استفاده از موسیقی و ترانه های جذاب است. این بار کیومرث پوراحمد بود که با به کار گیری بازیگری توانا مانند مرحوم خسرو شکیبایی یک فیلم جذاب و پر فروش را به گیشه ها معرفی کند.

نمایی از فیلم سینمایی«خواهران غریب» ساخته‌ی کیومرث پوراحمد

داستان جالب و متفاوت خواهران غریب به همراه موسیقی موجب شد تا علاوه بر مخاطب کودک و نوجوان، بزرگسالان نیز به تماشای این فیلم زیبا بنشینند. خواهران غریب هرچند که از دوازدمین جشنواره کودک و نوجوان موفق به دریافت جایزه نشد اما در همان سال در جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین کارگردانی را برای پوراحمد و دیپلم افتخار بازیگری را برای افسانه بایگان کسب کرد. همچنین فروش 141 میلیون تومانیی خواهران غریب، این فیلم در رده نخست پر فروش ترین ها قرار داد. از این فیلم بیش از هر چیزی یک صدا و یک ترانه به یاد ماندنی در خاطره ها باقی مانده.

 نمایی از فیلم سینمایی«خواهران غریب» ساخته‌ی کیومرث پوراحمد

با نگاهی به تاریخ فیلمسازی کودک و نوجوان در دو دهه متوالی 60 و 70 می توان دریافت که بی مهری به سینمای کودک و نپرداختن به آن در دو دهه بعد نه به لحاظ اقتصادی و نه فرهنگی و اجتماعی معقول به نظر می رسد. فیلم های کودک همواره در صدر پر فروش ترین ها قرار می گیرند زیرا بر خلاف فیلم های با مضمون اجتماعی از هر دو طیف کودکان و بزرگسالان مخاطب جذب می کنند. همچنین انتقال مفاهیم اخلاقی با استفاده از آثار نمایشی هم راحت تر و هم تاثیرگذارتر است.

2. شهر موش ها

تا وقتی مدرسه ای در عالم وجود داشته باشد احتمالا والدین باید با فرزندان خود برای پا گذاشتن به کلاس و درس خواندن کلنجار بروند. این موضوعی ای است که تازگی ندارد اما شاید برایتان جالب باشد که در اوایل دهه 60 تلویزیون به مرضیه برومند پیشنهاد ساخت مجموعه ای را داد که بچه ها را به مدرسه رفتن تشویق کند.

نمایی از فیلم سینمایی«شهر موش ها» ساخته‌ی مرضیه برومند 

این مجموعه یک نمایش عروسکی 10 قسمتی بود که در آن از چهره های آشنایی مانند ایرج طهماسب، حمید جبلی و فاطمه معتمد آریا به عنوان عروسک گردان و صداپیشه استفاده شده بود و در سال 60 از شبکه  اول سیما پخش شد. چیزی که بیش از همه در ذهن مخاطبان این مجموعه باقی مانده شعرهای زیبا و خوش آهنگی است که هنوز هم شنیدنش خنده به لب های کودکان و بزرگسالان می آورد.

نمایی از فیلم سینمایی«شهر موش ها» ساخته‌ی مرضیه برومند 

شعرهای آشنایی مانند " میرم مدرسه، جیبام پره فندق و پسته" که صوفیا محمودی نویسنده و مترجم ادبیات کودکان آن را سرود و محمدرضا علیقلی نیز موسیقی زیبای آن را تنظیم کرد و یا شعر ک مثل کپل که به عنوان تیتراز این سریال پخش می شد و یک روحانی به نام سید ابوالقاسم حسینی ژرفا آن را سروده بود. میزان اقبال عمومی به این مجموعه به اندازه ای بود که مرضیه برومند را برای ساخت سری دوم از اینن مجموعه ترغیب کرد. مجموعه دوم با 104 قسمت سال ها میهمان تلویزیون بود. در سال 64 نیز پس از پایان سری دوم مدرسه موش ها، فیلم سینمایی شهر موش ها را به کارگردانی مرضیه برومند و محمد علی طالبی  پا به گیشه سینماها گذاشت و به فروش قابل توجهی نیز دست پیدا کرد.

پشت صحنه فیلم سینمایی«شهر موش ها» ساخته‌ی مرضیه برومند 

این فیلم که با بودجه یک میلیون و دویست هزار تومانی ساخته شده بود توانست با فروش 10 میلیون تومان عنوان دومین فیلم پر فروش سال 64 به خود اختصاص دهد. داستان این فیلم با حمله یک گربه به نام اسمشو نبر به شهر موش ها آغاز می شود. موش ها که زندگی خود را در خطر می بینند تصمیم به ترک شهر و رفتن به شهر دیگری می گیرند. در این میان عبور بچه موش ها از راه سخت و صعب العبور خطرناک بهه  نظر می رسد بنابراین قرار می شود که پدر و مادر موش ها از راه سخت عبور کنند و بچه موش ها هم با معلم و آشپز خود از راه طولانی به شهر دیگر بروند.

1. کلاه قرمزی و پسرخاله

پس از مجموعه جذاب "صندوق پست" با بازی ایرج طهماسب به عنوان آقای مجری به همراه کلاه قرمزی، این بار ایرج طهماسب بود که در سال 73 تصمیم گرفت تا با استفاده از دو کاراکتر جذاب کلاه قرمزی و پسرخاله و همکاری حمید جبلی و فاطمه معتمد آریا یک فیلم سینمایی بسازد.

پوستر فیلم سینمایی«کلاه قرمزی و پسرخاله» ساخته‌ی ایرج طهماسب

این فیلم را شاید بتوان ماندگارترین فیلم تاریخ حوزه کودک و نوجوان نام برد زیرا هنوز هم شخصیت های عروسکی آن عیدهای نوروز از شبکه 2 سیما میهمان خانه ها می شوند و به شکل جالبی بسیاری از ما اخبار ساخت سری جدید این مجموعه را دنبال می کنیم. کلاه قرمزی و پسرخاله در همان سال اکران خود با فروش فوق العاده 172میلیون تومانی یکی از پرمخاطب ترین فیلم های سینمایی تاریخ ایران شد.