کدام فیلم‌ها در همان اولین روزهای اکران توقیف شدند؟

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، عدم اکران «عصبانی نیستم» در موعد مقرر، دورباره ما را به یاد تمام فیلم هایی انداخت که در آخرین لحظات توقیف شدند.

این نخستین بار نیست که یک فیلم در آستانه اکران مهر توقیف می خورد. همه شرایط برای نمایش عمومی آن مهیا است اما در نهایت اجازه نمایش نمی یابد. برخی فیلم ها بعد از یک یا چند بار تعویق، بالاخره رنگ پرده می بینند و برخی نه. از میان فیلم هایی که شورای بازبینی حکم به اکران آنها داده بود، فعلا «خانه دختر» به نمایش در آمده، اکران «عصبانی نیستم» به تعویق افتاده و زمان نمایش «آشغال های دوست داشتنی»، «پارادایس» و «خانه پدری» نامعلوم است.

برای ورود به مطلب لازم است اتفاقات اخیر که برای «عصبانی نیستم» افتاد را مرور کنیم. فیلم در جشنواره سی و دوم رونمایی شد و همزمان حاشیه ها کلید خورد. در این مدت خبرهای ضد و نقیضی درباره اکران آن به گوش می رسید تا این که در نهایت ۲۹ آذر به عنوان اکران قطعی آن اعلام شد، اما دو روز مانده به اکران عمومی فیلم، با وجود تبلیغات و پخش تیزرهای آن در شبکه های اجتماعی، نام آن در فهرست فیلم های شورای صنفی که قرار شد اکران شوند، نبود.

با نزدیک شدن به زمان اکران این فیلم، بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) طی نامه ای تند خطاب به وزیر ارشاد، در اعتراض به اخبار اکران «عصبانی نیستم» اعلام کرد جنبش دانشجویی با وجود استقبال از بیان دیدگاه ها و سلایق مختلف در عرصه سینما به هیچ وجه نسبت به یکی از مهم ترین خط قرمزهای انقلاب اسلامی یعنی فتنه ۸۸ عقب نشینی نمی کند.

کمی قبل تر خبری آمد که کمیسیون فرهنگی مخالف اکران فیلم است اما طیبه سیاوشی این شایعه را رد کرد و گفت: «وظیفه کمیسیون فرهنگی بازبینی فیلم ها نیست.» فعلا معلوم نیست چه کسی مخالف فیلم است. ابراهیم داروغه زاده، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی هم در توئیترش نامی از مخالفان نبرده: «فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» دارای پروانه نمایش قانونی است و با توجه به اصلاحات انجام شده هیچ مشکلی برای اکران عمومی نداشته و ندارد و حتما در زمان مناسب اکران خواهد شد. مخالفان فیلم نیز حتما پس از نمایش عمومی متوجه اشتباه در قضاوت زودهنگام شان خواهند شد.»

در این مطلب سرنوشت «عصبانی نیستم» و شش فیلم دیگر را که در آستانه اکران با مشکل روبرو شدند، مرور کرده ایم. به این جمع می توان فیلم های دیگری اضافه کرد اما سراغ مشهورترین شان رفته ایم.

عصبانی نیستم (رضا درمیشیان – ۱۳۹۶)

بازیگران:

باران کوثری، نوید محمدزاده، رضا بهبودی

اولین نمایش

«عصبانی نیستم» نخستین بار در جشنواره سی و دوم فجر رونمایی شد. این فیلم ۱۷ دقیقه کوتاه تر از نسخه اولیه بود.

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

روز گذشته مقدمات اکران فیلم فراهم شده بود اما در نهایت این اتفاق رخ نداد. چند ماه پیش خبر رفع توقیف «عصبانی نیستم» رسانه ای شد؛ در این مدت بارها شاهد اخبار ضد و نقیض بودیم اما شورای صنفی نمایش اعلام کرد پای امضای خود می ماند. زور این شورا به مخالفان اکران «عصبانی نیستم» نرسید و زمان نمایش آن نامشخص است.

این نخستین بار نیست که فیلم از اکران باز می ماند؛ «عصبانی نیستم» بعد از جشنواره سی و دوم فجر برای اکران دورخیز کرد. حتی قرارداد آن در سرگروه سینما آفریقا ثبت شد و قرار بود شهریور سال ۹۲ روی پرده برود. با این حال کمیسیون فرهنگی مجلس طی نامه ای از سازمان سینمایی خواست فیلم اکران نشود. مدتی بعد علی جنتی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد «عصبانی نیستم» با اعمال اصلاحیه ها اکران می شود.

چرا اکران نشد؟

فحوای کلی حرف مخالفان این است که «عصبانی نیستم» سیاه نمایی می کند و حامی جریان به اصطلاح فتنه است. شاید بر بخش هایی، فیلم نقدی گزنده داشته باشد اما واقعیت این است که «عصبانی نیستم» گرفتار حساسیت های کاذب شده. مشابه حرف آن در خیلی از فیلم ها و حتی سریال های تلویزیونی زده می شود، از جمله «معراجی ها» مسعود ده نمکی که پای دانشجویان ستاره دار را وسط کشید.

سرنوشت فیلم

فعلا که خبری از اکران آن نیست و درمیشیان باید دلخوش به وعده دوباره معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی باشد.

تاثیر روی عوامل

نوید محمدزاده خوش شانس بود که بازی اش در «عصبانی نیستم» لااقل توسط سینمایی ها دیده شد. اگر این اتفاق رخ نمی داد، استعدادی که توسط درمیشیان کشف شده بود، برای مدتی بلااستفاده باقی می ماند. محمدزاده به خاطر حواشی پیش آمده، سیمرغ اش در جشنواره را از دست داد اما توانایی اش در اذهان ثبت شد.


خانه دختر(شهرام شاه‌حسینی – ۱۳۹۶)

بازیگران:

رعنا آزادی‌ور، پگاه آهنگرانی، حامد بهداد

اولین نمایش

«خانه دختر» نخستین بار در جشنواره سی و سوم به نمایش در آمد.

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

چندین بار برای اکران اقدام کرد اما هر بار با سد مواجه می شد. ابتدا قرار بود «خانه دختر» نوروز ۹۴ اکران شود که اجازه نیافت. بعد از آن، سازندگان برای اکران دوم عید دورخیز کردند ولی کمیسیون فرهنگی مجلس معترض شد و فیلم در آخرین لحظه از اکران باز ماند. مدتی بعد «خانه دختر» در نوبت اکران و در گروه اریکه ایرانیان قرار گرفت اما علی جنتی، وزیر وقت ارشاد در نامه ای به سازمان سینمایی اعلام کرد فیلم اکران نشود.

چرا اکران نشد؟

داستان «خانه دختر» ساده است و در ظاهر مشکلات یک دختر را روایت می کند اما تفسرهایی که از آن شد، دستاویز رسانه ها برای انتقاد از سازندگان و مسئولان سینمایی قرار گرفت؛ مثلا گفته می شد فیلم به خانواده های مذهبی نیش می زند و قداست رابطه دختر و پدری را زیر سوال می برد و ...

سرنوشت فیلم

«خانه دختر» با اعمال چند اصلاحیه کوتاه و فیلمبرداری مجدد اجازه نمایش گرفت. این فیلم ۱۹ مهر امسال روی پرده رفت و سه میلیارد تومان فروش کرد. نسخه خانگی آن هم به تازگی وارد بازار شده است. فیلم برخلاف جشنواره فجر، در بازه اکران حساسیتی به همراه نداشت و رسانه های مخالف این بار ساکت بودند. در مقابل روزنامه ای چون شرق که مخالف توقیف فیلم بود، تحلیل فنی بر «خانه دختر» نوشت و آن را فیلمی دانست که بیهوده توی بوق و کرنا رفته است.

تاثیر روی عوامل

اگر «خانه دختر» اکران نمی شد بیشترین ضرر متوجه شهرام شاه حسینی می بود که پیش از این سه فیلم بازار ساخته بود و «خانه دختر» وجهی دیگر از علاقه مندی های شهرام شاه حسینی را در کارگردانی سینما نشان می دهد. طبعا عدم نمایش فیلم برای بازیگران ناخوشایند می بود اما درباره این فیلم شاید طور دیگری باشد چون بازی های حامد بهداد، رعنا آزادی ور، پگاه آهنگرانی و باران کوثری در فیلم خانه دختر آن قدرها هم درخشان نیست که از دیده نشدن متضرر شوند.

صد سال به این سال ها (سامان مقدم – ۱۳۹۶)

بازیگران:

رضا کیانیان، مهناز افشار، هانیه توسلی

اولین نمایش

«صد سال به این سال ها» سال ۱۳۸۶ تولید شد اما مهر توقیف خورد و نهایتا در جشنواره بیست و نهم فجر برای اصحاب رسانه به نمایش در آمد.

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

چندین بار خبر اکران آن رسانه ای شد اما هیچ کدام قطعیت نداشتند تا این که مردادماه امسال مرتضی شایسته اعلام کرد مشکلات برطرف شده و فیلم آبان ماه روی پرده می رود که نرفت. در دولت دهم رئیس وقت سازمان سینمایی قول داده بود مشکل «صد سال به این سال ها» را حل کند اما بعد از آن اعلام کرد به این فیلم اجازه نمایش عمومی نخواهد داد. با تغییر دولت، فیلم همچنان در کمد مانده و خود مقدم برخلاف تهیه کننده امید چندانی به نمایش آن ندارد «نظر دوستان فرق چندانی با نظر قبلی ها نمی کند.»

چرا اکران نشد؟

ظاهر داستان «صد سال به این سال ها» می گوید با فیلمی روبرو هستیم که سرگذشت یک زین را در سه دهه روایت می کند. قصه او از دوره پهلوی شروع می شود و تا جنگ تحمیلی ادامه دارد. بر اساس روایت های غیر رسمی، خوشبختی قهرمان قصه در دوره گذشته و زجرهای او پس از انقلاب مشکل اصلی فیلم است. گفته می شود مرجعی بیرون از ارشاد باید اجازه نمایش آن را بدهد.

سرنوشت فیلم

فعلا که «صد سال به این سال ها» همچنان پشت صف اکران است و به رغم اعلام تهیه کننده خبری از آن نیست.

تاثیر روی عوامل

«صد سال به این سال ها» یک درام تاریخی است که فارغ از مضمون، نمی توان به راحتی از زحمتی که سامان مقدم برای آن کشیده گذشت. طبعا سازنده اش بیشترین ضرر را از عدم اکران فیلم می بیند. بعد از آن سامان مقدم فیلمی نساخت که مطلوب سخت پسندها باشد. بازی پرویز پرستویی، فاطمه معتمد آریا، رضا کیانیان و مهناز افشار هم در فیلم سامان مقدم جزو درخشان های کارنامه شان است و قاعدتا دیده نشدن فیلم توسط مخاطب انبوه به شکل اکران عمومی برای این بازیگران مساوی است با خسران معنوی.

خیابان های آرام (کمال تبریزی – ۱۳۹۰)

بازیگران:

نیکی کریمی، حسن معجونی، لعیا زنگنه

اولین نمایش

«خیابان های آرام» نخستین بار در جشنواره بیست و نهم فجر رونمایی شد.

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

سال ۹۰ خبری در رسانه ها منتشر شد که نشان می داد فیلم مشکلی برای نمایش عمومی ندارد: «فیلم سینمایی «خیابان های آرام» ساخته کمال تبریزی بعد از فیلم «سعادت آباد» در گروه سینمایی آزادی اکران عمومی می شود.»

چرا اکران نشد؟

سال ۸۸ چند فیلم درباره ماجراهای پساانتخابات ساخته شدند اما دستپخت کمال تبریزی یک تفاوت با بقیه دارد و آن جنس کمدی «خیابان های آرام» است. او به ارمنستان رفت و اتفاقات داخل ایران را در این کشور روایت کرد. ماجرای فیلم داستان چند دیوانه است که از آسایشگاه فرار کرده و شهر را به هم ریخته اند. رسما اعلام نشده اما شوخی با ماجرای ۸۸ دلیل بایگانی شدن فیلم است.

سرنوشت فیلم

«خیابان های آرام» همچنان بایگانی است. بعد از این که در سال ۸۹ فیلم در زمان اعلام شده روی پرده نرفت، شایعه توقیف آن رسانه ای شد اما محمود رضوی، تهیه کننده فیلم آن را رد کرد: «بنا به پیشنهاد خودمان، «خیابان های آرام» در اولین فرصت بعد از ایام عزاداری ماه محرم و صفر اکران می شود. این فیلم اصلا توقیف نیست و پروانه نمایش دارد و اکران خواهد شد. با توجه به این که «خیابان های آرام» مضمونی طنز دارد، با آقای شمقدری وارد مذاکره شدیم تا فیلم در ایام محرم و صفر اکران نشود. ظاهرا آقای شمقدری با این پیشنهاد موافقت کردند و احتمالا در جلسه این هفته شورای صنفی نمایش این موضوع مطرح می شود و فیلم دیگری جایگزین «خیابان های آرام» می شود.» 

در نهایت معلوم شد نهادی بیرون از وزارت ارشاد گفته به صلاح نیست فیلم اکران شود. بعد از آن هم یک بار دیگر اعلام شد فیلم اکران می شود ولی فعلا خبری نیست.

تاثیر روی عوامل

بیش از همه کمال تبریزی آسیب دید. او یک کمدی جذاب ساخته و به قاعده با مسائل روز شوخی کرده، بعد از آن دیگر نتوانست فیلمی همپای «خیابان های آرام» بسازد. هر چه بگذرد جذابیت فیلم از بین می رود چرا که ارجاع شوخی ها معطوف به زمان است.

درباره الی... (اصغر فرهادی – ۱۳۸۸)

بازیگران:

ترانه علیدوستی، گلشیفته فراهانی، مانی حقیقی

اولین نمایش

«درباره الی...» نخستین بار در جشنواره بیست و هفتم فجر به نمایش در آمد و تحسین خاص و عام را برانگیخت.

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

استقبال از فیلم در جشنواره فجر نوید موفقیت آن را در گیشه می داد. به همین خاطر «درباره الی...» بلافاصله جزو پنج فیلم اکران نوروز سال ۸۸ قرار گرفت و اعلام شد از ۲۸ اسفند ۸۷ اکران عمومی آن در گروه سینمایی آفریقا آغاز می شود. در آخرین لحظه اما «درباره الی...» از فهرست خارج شد.

چرا اکران نشد؟

شنیده می شد شخص معاون سینمایی وقت وزارت ارشاد خواستار کنار گذاشته شدن فیلم از اکران نوروز ۸۸ بوده. این اتفاق در حالی رخ داد که بلیت های «درباره الی...» پیش فروش شده بود و برخی جلوی سینما نسبت به عدم نمایش آن معترض بودند. دلیل رسمی این تصمیم اعلام نشد اما می توان حدس زد به خاطر جلوگیری از حساسیت ها بوده. بعد از بازی گلشیفته فراهانی در فیلم «مجموعه دروغ ها» و حضور نامتعارف در مراسم فرش قرمز، شایعه شد «درباره الی...» توقیف می شود.

سرنوشت فیلم

«درباره الی...» دو پیچ خطرناک را به سلامت پشت سر گذاشت. ابتدا با پیگیری جواد شمقدری که آن زمان مشاور هنری رئیس جمهور بود، به جشنواره راه یافت و بعد از این که از اکران نوروزی باز ماند، نیمه خرداد ۸۸ اکران عمومی شد. فیلم در هیاهوی داغ تبلیغات انتخاباتی فروش موفقی داشت و گیشه اش از دو میلیارد تومان فروش عبور کرد.

تاثیر روی عوامل

حتما اگر «درباره الی...» اکران نمی شد همه عوامل دچار خسرانی جبران ناپذیر می شدند. اصغر فرهادی با این فیلم چهره ای جهانی لقب گرفت و مخاطب ایرانی اش هم بر توانایی او صحه گذاشت. از آن سو فیلم سرآغاز جهش شهاب حسینی در بازیگری شد. مانی حقیقی و پیمان معادی استعدادشان در بازیگری را به رخ کشیدند و دیگر بازیگران مثل ترانه علیدوستی، رعنا آزادی ور، مریلا زارعی و صابر ابر هم از فرصت پیش آمده برای عرض اندام بهره بردند.

سنتوری (داریوش مهرجویی – ۱۳۸۶)

بازیگران:

رویا تیموریان، مسعود رایگان، بهرام رادان

اولین نمایش

«سنتوری» در جشنواره سی و پنجم به نمایش در آمد و مورد توجه قرار گرفت. «سنتوری» سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد و بهرام رادان سیمرغ بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد.

 کی قرار بود اکران عمومی شود؟

قرار بود «سنتوری» در تاریخ سوم مرداد ۱۳۸۶ اکران شود. در حالی که سینماها به استقبال آن رفته بودند و حتی آفیش های آن نصب شده بود، جلوی اکران آن گرفته شد.

چرا اکران نشد؟

روایت های مختلفی درباره دلیل عدم اکران «سنتوری» شنیده می شد. ابتدا گیر اصلی به صدای محسن چاوشی بود که آن زمان مجوز نداشت. بهرام رادان یک بار دیگر ترانه ها را خواند اما مشکل حل نشد. گیر دیگر به اسم فیلم بود که ابتدا علی سنتوری نام داشت. در نهایت شمایل کاراکتر علی و خانواده مذهبی اش مسئله شد.

سرنوشت فیلم

تهیه کننده و کارگردان «سنتوری» بارها مصاحبه کردند و اعتراض اما بی فایده بود. هفت ماه بعد نسخه قاچاق آن بیرون آمد. تهیه کننده از مردم خواست فیلم را نخرند و در مقابل مسئولان، عوامل فیلم و تهیه کننده را مقصر اصلی توزیع غیرمجاز فیلم دانستند. بعد از آن شماره حسابی از سوی تهیه کننده و کارگردان فیلم اعلام شد تا کسانی که «سنتوری» را می خرند، معادل قیمت بلیت فیلم را به آن واریز کنند. همزمان اعلام شد عواید حاصل از این طرح صرف امور خیریه شود. بالاخره سال ۸۹ نسخه خانگی فیلم توزیع شد.

تاثیر روی عوامل

تاثیر سوء حاشیه های این اتفاق را به وضوح می شود روی روند کاری داریوش مهرجویی دید. «سنتوری» یک فیلم سرگرم کننده بود اما بعد از آن ساخته هایش دچار افت شدند. تهیه کننده فیلم (فرامرز فرازمند) دیگر کار نکرد و حتی اجل مهلت نداد شاهد توزیع نسخه قانونی «سنتوری» باشد. بهرام رادان و گلشیفته فراهانی هم شانس رویارویی با مخاطب انبوه در سینماها را از دست دادند، در حالی که بازی شان در جشنواره مورد پسند مخاطبان قرار گرفته بود و این فیلم در آرای مردمی «اخراجی ها» را پشت سر گذاشته بود. 

مارمولک (کمال تبریزی – ۱۳۸۳)

اولین نمایش

«مارمولک» در جشنواره به نمایش در آمد و موافق به دریافت سه جایزه شد. پیمان قاسم خانی سیمرغ گرفت و پرویز پرستویی جایزه ویژه هیات داوران. دیگر جایزه آن، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران است. 

کی قرار بود اکران عمومی شود؟

قرار بود «مارمولک» جزو فیلم های اکران نوروزی سال ۸۳ باشد. مقدمات نمایش آن فراهم شده بود اما در آخرین لحظه اکران آن به تعویق افتاد.

چرا اکران نشد؟

از زمان جشنواره فجر زمزمه هایی درباره این که فیلم، وهن روحانیت است شنیده می شد. با اعلام اکران نوروزی اعتراض هایی به گوش رسید و همین حساسیت ها مسئولان سینمایی را مجبور به تاخیر در اکران فیلم کرد.

سرنوشت فیلم

«مارمولک» اردیبهشت سال ۸۳ به پرده آمد. فیلم در مشهد تنها یک روز فرصت نمایش پیدا کرد و به تدریج در دیگر شهرهایی که اکران شده بود، از پرده پایین آمد. نسخه غیرقانونی آن کمی بعد دست به دست چرخید و اعتراض تهیه کننده هم چاره ساز نبود. چند سال پیش شایعه شد قسمت دوم آن ساخته می شود اما تکذیب شد.

هدف اصلی «مارمولک» نمایش چهره روحانیت واقعی است؛ پس شوخی های شکل گرفته پوسته ظاهری را شکل می دهد. پیمان قاسم خانی (فیلمنامه نویس) و کمال تبریزی برای نشان دادن این منظور یک دزد به نام رضا مثقالی را در موقعیتی قرار می دهند که لباس روحانی می پوشد. او به منطقه ای که روحانی اصلی قرار بوده برود، رهسپار می شود. با گذشت زمان مشخص شد «مارمولک» نه تنها قصد توهین به روحانیت را نداشته که هدفش نشان دادند چند مفهوم مهم از جمله محبوبیت این قشر میان مردم، ارزش والای لباس روحانیت و ... بوده است.

تاثیر روی عوامل

نتیجه کار نویسنده، کارگردان و بازیگران «مارمولک» دیده شد. آن هم به دلیل توزیع گسترده نسخه غیرقانونی فیلم. از نظر مادی اما سازندگان متضرر شدند چرا که «مارمولک» در دو هفته نمایش با استقبال فراوان مواجه بود و اگر توقیف نمی شد چه بسا پرفروش ترین فیلم سینمای ایران لقب می گرفت. 

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.