نقد، تحلیل و بررسی فیلم «ماجرای نیمروز»

شخصیت کارگردانیِ محمدحسین مهدویان از را باید از مستند ده قسمتی آخرین روزهای زمستان با بازی مهدی زمین پرداز و سپس در ایستاده در غبار جستجو کرد، روایت یک واقعه بدون کوچکترین انحراف و بدون وارد شدن خللی در نحوه روایت سینمایی و هنری آن واقعه از توانایی های اوست که در دو اثر اخیرش آن را به اثبات رسانده و حالا در تازه ترین اثرش ماجرای نیمروز این تکنیک را کامل تر از گذشته کرده است. مهدویان با شناخت خوب و درست درام در سینما به این نقطه رسیده که تشخیص زمان پرداختن یا نپرداختن به کدام جزئیات وقایع را به خوبی می فهمد و به کار می گیرد.

جواد عزتی در فیلم ماجرای نیمروز  

ماجرای نیمروز با نگاه docudrama یا مستند داستانی و در واقع در ادامه همان مسیری که ایستاده در غبار ساخته شده است پیش می‌رود با این تفاوت اساسی که در آنچه مهدویان می‌سازد رنگ داستانی بودن بیشتر و تا حدی از نگاه مستند بودن خارج شده است. در ماجرای نیمروز برخلاف ایستاده در غبار شاهد بازی گرفتن بهتری از بازیگران هستیم فیلم  دارای یک وجهه دوگانه یا دوقطبی از دسته قهرمان افراد درون نظام  و دسته ضد قهرمان سازمان منافقین پیش می رود در طول فیلم به دسته قهرمان تا حدودی نزدیک می شویم اما هیچ گاه تلاش نمی شود و شاید فیلمساز نمی خواهد آنها را به شخصیت تبدیل کند از این رو در حد تیپیکال باقی می مانند و نگاه فراتر از نگاه مدیوم نمی ورد، از این جهت که فیلم از درون یک واقعه تاریخی بیرون کشیده شده است در تطبیق با واقعیت چندان موفق نیست و نمی تواند خشونت حاکم بر جغرافیای فیلم را که از طرف دسته ضد قهرمان تحمیل می شود را به تصویر بکشد. اما برای دسته ضد قهرمان حتی به حد تیپیکال هم به آنها نزدیک نمی شویم و تنها با شبحی از نام ها روبرو هستیم که بمب گذاری، تخریب و کشتار را در دستور کار خود دارند، این نگاه لانگ شات به دسته ضد قهرمان نمی‌تواند به سوال مخاطب درباره چرایی و چگونگی جغرافیا  و رفتارهای ضد قهرمان رابطه ای منطقی و قاعده دار ارائه دهد و حتی در پرداخت شخصیت ضد قهرمان به تیپ هم نزدیک نشده است، این موضوع چندان خوشایند نیست و کسی که مطالعه سیاسی و تاریخی نداشته باشد از افرادی که دسته ضد قهرمان را شکل داده‌اند  و تنها نام آنها برده می‌شود هیچ چیز خاصی را درک نخواهد کرد و به اهمیت و نقش آنها واقف نخواهد شد. به همین دلیل با کشته شدن،گریه کردن، خندیدن و به طور کلی با احساساتی شدن شخصیت ها حسی به مخاطب منتقل نمی شود و این به دلیل فاصله‌گذاری و نزدیک نشدن به هر دو دسته در فیلم است و در پرداختن به جزئیات در هر دو گروه قهرمان و ضد قهرمان ترجیح داده از دور شاهد و ناظر قضیه باشد، و این نوع پرداخت برای فیلم  داستانی ضعف و برای مستند تا حدودی قابل قبول است از این رو در جزئیات فضای مستند بر داستانی غلبه می کند در حالی که در نگاه کلی به فیلم فضای داستانی بر مستند غلبه دارد.

دسته قهرمان از چند تیپ متفاوت شکل یافته، تیپ روشنفکر و معتدل، تیپ خشن و عملیاتی دیگری تیپ متفکر و دور اندیش، به این شکل توازن در ریتم و تمپو فیلمنامه به وضوح دیده می شود و کمک کرده تا فیلم بخوبی دراماتیزه شده و تماشاگر را درگیر کند تا تحمل دنبال کردن یک واقعه سیاسی-تاریخی را داشته باشد. نکته قابل توجه و قابل بحث در این فیلم استفاده نکردن از ستاره ها در بازی و از طرفی استفاده نکردن از عوامل حرفه ای سینما در اجراست، اینکه با یک تیم کاملا جوان و شناخته نشده برای ساخت این اثر ورود شده است همه و همه نشانه های قابلیت های بالای کارگردانی و حتی نوعی جاه طلبی و فخر فروشی و بدنه سینمای ایران است و بیش از پیش آن را به رخ می کشد. استفاده از احمد مهران فر و جواد عزتی دو بازیگری که عادت تماشاگر به دیدن آنها در نقش های کمدی است در نقش های جدی و بازی گرفتن صحیح از آنها نباید نادیده گرفته شود.

مهرداد صدیقیان در فیلم ماجرای نیمروز

در هر حال ماجرای نیمروز خارج از بحث های تخصصی قابلیت این را دارد تا مخاطب را تا آخرین لحظه در سالن سینما نگه دارد و انتظارات او را برآورده کند با این حال احتمال موفقیت چنین فیلم هایی در گیشه چندان تضمینی ندارد و این انتظار را نیز نباید از آن داشت.