شک و قضاوت

 عادت نمی کنیم دومین ساخته ابراهیم ابراهیمیان فیلم خوش ساختی است، بر خلاف فیلم اول ابراهیمیان این فیلم شخصیت های بیشتر و لوکیشن های متعددی دارد و جدا از آن ابراهیمیان این بار با فیلمنامه منسجم تر و داستان گو فیلم دومش را ساخته است.

پایه و اساس  عادت نمی کنیم اتفاق و بحران است، بحرانی که از همان ابتدای فیلم آغاز می شود و منجر به یک اتفاق بزرگ تر می شود و سه خانواده را با خودش درگیر می کند، ابراهیمیان که با ساخت فیلم اولش نشان داد که شیفته سینمای فرهادی است، در فیلم دومش هم ردپایی از اِلمان هایی از سینمای فرهادی دیده می شود.

شاید ابراهیمیان ناخواسته از این اِلمان ها استفاده کرده است اما شکل کلی فیلم شباهتی با کلیت فیلم های فرهادی دارد، پنهان کاری ، دروغ، خیانت، پیچیده کردن درام در اوج گره گشایی و رودست زدن به مخاطب در پایان بندی از نشانه های فیلم های فرهادی است، که ساختار روایی عادت نمی کنیم هم به همین گونه شکل گرفته است، البته که این نشانه ها نمی تواند برای عادت نمی کنیم امتیاز منفی باشد چرا که فیلمساز ما نسبت به فیلم اولش رشد چشمگیری در روایت داستان و همچنین هدایت بازیگران و تمرکز در پردازش شخصیت ها داشته است.

تلاش ابراهیمیان برای روایت یک داستانی که رنگ و بوی خیانت دارد و اینکه به طبقه متوسط رو به بالا جامعه پرداخته است می تواند حسن این فیلم باشد، اینکه احمدرضا به عنوان یک استاد دانشگاه با دانشجویش ارتباط برقرار کند و همسرش مهتاب به این رابطه شک و جدل ایجاد کند و بعد دختر دانشجو بمیرد و ادامه ماجرا به پیدا کردن علت معلول مرگ دختر پرداخته شود. شاید نمونه همچین داستانی را در درباره الی دیده باشیم اما در  عادت نمی کنیم به این موضوع مهم خیلی خفیف تر پرداخته شده است، به این صورت که خیلی از سکانس های فیلم می تواند حذف شود، چرا که معلوم است در بعضی از سکانس ها دست فیلمساز ما خالی می ماند و به جای این که به داستان و روایت کلی بپردازد، شاخ و برگ های بی مفهوم و بی مورد را به داستان اضافه می کند گفتگوهای میان احمدرضا و منصور درباره کارشان یا صحبت های چندباره و تکراری میان سمر و احمد رضا و همین طور شکستن شیشه ماشین و رفتن بی دلیل احمدرضا به خانه مادر مهتاب درام را نمی تواند سرپا نگه دارد؛ چرا که کلیت فیلم هنوز نامشخص است ما نمی دانیم گذشته احمد رضا و مهتاب چگونه شکل گرفته است اگر چه مهتاب فقط یک دیالوگ می گوید که قبلا دانشجوی احمدرضا بوده است اما این نمی تواند ما را قانع کند، چرا که مشخص نمی شود به طور واضح شک و تردیدهای مهتاب چقدر حقیقی است، بهتر بود کمی به شخصیت دختر دانشجو به صورت بصری و نه دیالوگی پرداخته می شد تا ما بهتر می توانستیم در پایان بندی رودست بخوریم، مجهول بود این شخصیت کلیت فیلم را خدشه دار کرده است اگر چه  عادت نمی کنیم شبیه به زنگ خطری است که دائما درباره قضاوت کردن و نکردن حرف می زند، اما فیلم گاهی دچار سکته می شود و نمی تواند حرفش را ادامه داشته بدهد، سوالی که در انتهای فیلم به وجود می آید این است که چرا منصور با این مختصات شخصیتی که از او می بینیم، چرا از اول داستان این مشکل را حل نکرد؟

احمد رضا که از طبقه فرهنگی جامعه و استاد دانشگاه است شخصیتی منفعل دارد چرا که او نمی تواند از حق خود دفاع کند، احمدرضا خودش هم نمی داند ارتباطش با دختر دانشجو در چه حدی بوده است. شخصیت پردازی ها ضعیف است؛ چرا که هیچ گذشته یی از شخصیت ها نمی بینیم و تنها فیلم می کوشد تا خیانت را جلوه بدهد، از سوی دیگر  عادت نمی کنیم بیشتر به فضای داستان می پردازد همین هم باعث شده است که از شخصیت ها دور بمانیم، این بحران بغرنج که می توانست زندگی دوخانواده را خراب کند، اما همه چیز به سادگی سامان پیدا می کند.

مهتاب، احمد رضا را می بخشد. منصور که بیش از حد به سیما خیانت کرده است، مثل همیشه دیر وقت به خانه می رود و آب از آب هم تکان نمی خورد اما سیما با دانستن خیانت منصور خانه را ترک نمی کند در سکانس پایانی دختر کوچک برای سیما در حال قصه گفتن است و به سیما می گوید بخواب دیگه مامان، این دیالوگ ظریف می تواند پایانی باشد برای این بحران، سیما به خاطر دو دخترش در واقعیت خودش را به خواب می زند تا حداقل زندگی آن ها خراب نشود.

امتیاز مهم فیلم انتخاب درست بازیگران است، در بعضی از سکانس ها بازی ها به قدری جذاب و حیرت انگیز از آب درآمده است که مخاطب را شگفت زده می کند. اما فیلمنامه حرف جدیدی برای گفتن ندارد زیرا که خیانت و شک، این روزها قصه ی بیشتر فیلم های سینمایی شده است، از سوی دیگر این خیانت ها همه یک سویه شده اند به نوعی که همیشه خیانت از جانب مرد صورت می گیرد و این کمی بی انصافی محسوب می شود. کارگردانی ابراهیمیان از نظر هدایت بازیگران و همچنین میزانسن هایی که قاب های خوبی را به وجود آورده است و همچنین موسیقی متن تاثیر گذار حامد ثابت، عادت نمی کنیم را به یک فیلم خوش ساخت تبدیل کرده است.