۱۰ فیلم برتر دهه‌ی نود سینمای ایران کدامند؟ نظر شما چیست؟

دهه نود به داشته‌های سینمای ایران، چه شاهکارهایی اضافه کرده است؟ مخاطبان «منظوم» به این سؤال پاسخ داده‌اند! 

بی‌تردید برخی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران، در این دهه روانۀ پردۀ سینما شدند. سال‌هایی که جامعۀ ایران، در فضای سیاسی‌اجتماعی و همچنین سینمایی، تجربه‌های جدیدی از سرگذراند: هم رکود و خلوتی ترسناک سالن‌های سینما تجربه شد، هم رونق و شکوفایی یکبارۀ سینما پس از سال‌ها خمودگی.
اما کدام فیلم‌ها، توانستند به این کسادی پایان دهند و مخاطبان را دوباره به سینماها بکشانند؟ مخاطبان «منظوم» با مشارکت در فعالیت هیجان‌انگیز امتیازدادن به فیلم‌ها، فهرست‌های جذاب و معتبری از فیلم‌های محبوب خود ساخته‌اند و به پرسش«ده‌فیلم برتر سینمای ایران در دهۀ نود، از دیدگاه مخاطبان منظوم» این‌گونه پاسخ داده‌اند:

(امتیازها براساس امتیاز وزنی محاسبه شده‌اند)

دهمین فیلم: «جدایی نادر از سیمین» با امتیاز ۷.۴

این فیلم را می‌توان به فرش دستبافتی تشبیه کرد که در تاروپود خود، چندین مسئلۀ اجتماعی و اخلاقی جامعۀ ایران را با هنرمندی در هم تنیده بود. حقیقت و دروغ، تعهد به وطن، مسئلۀ والدین و فرزندان چند نسل و خاکستری‌بودن آدم‌ها حتی آنها که خیلی‌خوب یا خیلی‌بد به‌نظر می‌رسند، از جمله مسائلی بود که بی‌آنکه آزارنده یا شعاری به‌نظر برسد، در این فیلم مطرح شدند. 
البته فرهادی بیشتر دوست دارد تصمیم نهایی را به‌عهدۀ بینندگان آثار خود بگذارد. این رویکرد، در این فیلم به اوج رسید. 
بازی‌های خیره‌کنندۀ پیمان معادی، ساره بیات، شهاب حسینی و لیلا حاتمی و جوایز داخلی و خارجی پرشمار این فیلم هم توانست تماشاگران سخت‌پسند ایرانی، به‌خصوص مخاطبان حرفه‌ای سایت «منظوم» را جلب کند.

نهمین فیلم: «رخ دیوانه» با امتیاز ۷.۵

این درام اجتماعی جذاب با ساختار مبتکرانه‌اش، چنان به‌سادگی روایت پیچیدۀ خود را تعریف می‌کند که مخاطب به‌راحتی تا پایان با آن همراه می‌شود، شخصیت‌ها را درک می‌کند و دلایل حرکاتشان را می‌فهمد؛ هرچند با آن موافق نباشد! علاوه‌برآن سوژۀ داغی که جامعه چندسالی است به آن مبتلاست، محور فیلم قرار گرفته است و با پردازش خوب، مخاطب را کاملاً به خود علاقه‌مند می‌کند. هنرپیشگان این فیلم هم خوب از عهدۀ ایفای نقش‌های خود برآمده و برجذابیت فیلم افزوده‌اند: طناز طباطبایی، ساعد سهیلی، صابر ابر، گوهر خیراندیش، بیژن امکانیان، امیر جدیدی و...

هشتمین فیلم: «خوب‌ بد جلف» با امتیاز ۷.۵
ژانر این فیلم، کمدی است. مسئلۀ اجتماعی خاصی مطرح نمی‌کند. قصد گره‌گشایی از دردهای جامعه را هم ندارد. با این‌حال، بشدت در جلب‌نظر مخاطب موفق بوده است. چرا؟ شاید اینجا باید ردپای هوشمندی تیم سازنده و همچنین مخاطب را پی گرفت. تیم سازنده، فیلمنامه‌ای درست و نوآوَر را به‌کار گرفت که طنزی حساب‌شده و جاری در موقعیت درخود داشت. سپس کارگردانی شسته‌رفته‌ای ارائه کرد و نهایتاً هنرپیشگانی را برای ایفای نقش‌ها برگزید که به‌نوعی با شخصیت واقعی خود، بخشی از ساختار داستان بودند. هنرپیشگانی نظیر پژمان جمشیدی، سام درخشانی، رضا رویگری، مانی حقیقی، ویشکا آسایش و حمید فرخ‌نژاد. آیا تمام این عوامل برای برکشیدن فیلمی در نگاه مخاطبان، کافی نیست؟

هفتمین فیلم: «محمد رسول‌الله» با امتیاز ۷.۵
در جامعه‌ای مسلمان، بی‌تردید سخن‌گفتن از پیامبر اسلام، همواره علاقۀ مخاطبان را به خود جلب می‌کند. این فیلم هم، از این قاعده مستثنا نبود. برای تقویت این عامل در جذب مخاطب، چند عامل دیگر هم دخیل بود: مجید مجیدی کارگردانی خوش‌نام و موفق در سینمای ایران حساب می‌شود. کارگردانی با نگاهی انسانی و آرامش‌بخش که در فیلم «بچه‌های آسمان» متجلی شد. عامل بعدی پرداختن به دوره‌ای از زندگی پیامبر عظیم‌الشان اسلام بود که در سینمای جهان اسلام تا بحال به آن پرداخته نشده است: دورۀ کودکی ایشان و زمانی که هنوز اساساً اسلامی به‌وجود نیامده بود.
عامل بعدی را باید جلوه‌های ویژه بسیار فاخر و پُرکار و بازی‌های خوب هنرپیشگان و صحنه‌پردازی عالی دانست. هرچند برخی منتقدان معتقد بودند که گذشته از این عوامل، تیم سازنده نتوانسته‌اند در زمینۀ فیلمنامه و کارگردانی، خلاقیتی به‌خرج بدهند.
اما به‌هرحال مخاطبان سینما و در مرحلۀ بعد، کاربران مشتاق و دقیق سایت «منظوم» این فیلم را شایستۀ نشستن در جایگاه هشتم ده‌فیلم برتر دهۀ نود دانستند. در این فیلم علیرضا شجاع‌نوری، مهدی پاکدل، مینا ساداتی، ساره بیات و محسن تنابنده بازی کردند.

ششمین فیلم: «ایستاده‌ در غبار» با امتیاز ۷.۵
برخی آثار هنری، اعم از سینما، اولین جرقۀ محبوبیت خود را بیرون‌ازخود می‌زنند. با برگزیدن سوژه‌ای که جامعه تشنۀ آن است. با پرداختن به شخصیت‌های محبوب، اولین قدم موفقیت را برای خود رقم می‌زنند. اما بی‌تردید حفظ و گسترش این محبوبیت کار آسانی نیست! چراکه بالاخره تماشاگر پا به سالن خواهد گذاشت و بی‌رحمانه قضاوت خواهد کرد که آیا شخصیت و سوژۀ واقعی در این فیلم، به‌حق و درست پرداخت شده است یا نه و اگر به چنین نتیجه‌ای نرسد، موفقیت فیلم سخت درخطر خواهد بود!
«ایستاده‌درغبار» چنین روندی را با موفقیتی درخورتحسین طی کرده است. مهدویان سراغ قهرمانی ملی، حاج احمد متوسلیان و سرگذشت دراماتیک و ناتمامش رفت. با این‌حال او از خیر داستان‌گویی می‌گذرد و سراغ مستندسازی می‌رود. داستانی که می‌تواند بسیار دراماتیک باشد را وامی‌نهد و سرراست جزییات واقعی را روی دایره می‌ریزد. سبک مستندسازی‌اش هم خاص و حرفه‌ای است. از صداهای واقعی و گریم‌های بسیار درست و قالب مصاحبه و گزارش بهره می‌برد تا روایت را پیش ببرد.
بنظر می‌رسد که این رویه شاید به‌مذاق مخاطب عام خوش نیاید؛ اما فیلم چنان می‌درخشد که حتی منتقدان نیز نکته‌ای برای انتقادهای بنیادین از فیلم نمی‌یابند. هنرپیشگان این فیلم شناخته‌شده نبودند؛ اما عالی بازی کردند:هادی حجازی‌فر، ابراهیم امینی، امیرحسین هاشمی و سوده ازقندی از این جمله هستند.

پنجمین فیلم: «ورود آقایان ممنوع» با امتیاز ۷.۵
این فیلم در نظر اول بسیار معمولی به‌نظر می‌رسد. داستان ساده‌ای دارد: استخدام از سر ناچاری دبیر مرد برای مدرسه‌ای دخترانه. اما نوع طنز ملو و درست جاری در داستان، کارگردانی خوب، پرداختن به برخی جنبه‌های اساسی در مسئلۀ روابط زن‌ومرد با نگاهی طنز و بازی‌های عالی، این فیلم را درنظر مخاطب خوشایند کرد. در این فیلم ارتباط درست و به‌قاعده‌ای بین ژانر اجتماعی و کمدی برقرار شد.
کاگردان این فیلم رامبد جوان بود و پیمان قاسم‌خانی هم فیلمنامه‌ای قوی و متناسب نگاشته بود. بازی‌های رضا عطاران، ویشکا آسایش، مانی حقیقی، بهاره رهنما، پگاه آهنگرانی و ...در این فیلم بسیار خوب بود.

چهارمین فیلم: «بادیگارد» با امتیاز ۷.۵
این فیلم برای حاتمی‌کیا تقریباً بازگشت به اوج حساب می‌شود. هرچند در نظر منتقدان و مخاطبان سخت‌گیرتر، هنوز با شاهکارهایی نظیر «آژانس شیشه‌ای» فاصله دارد. با این‌حال، حاتمی‌کیا با پرداختن به فضاهایی که به آن علاقه و در پرداختش، تبحر دارد، توانست فیلمی تأثیرگذار بسازد. البته او، نه‌تنها علاقه‌ای به پایان باز ندارد؛ بلکه آگاهانه نگاه ایدئولوژیک خود را بر داستان با مهارت سوار می‌کند و این در هنر سینما، فی‌نفسه نقص نیست. حاتمی‌کیا توان آن را دارد که در عین انجام این کار، از ویژگی‌های هنری و فنی آثارش نیز به بهترین‌وجه مراقبت کند. بازی پرویز پرستویی هم یادآور درخشش‌اش در آژانس است و انسان را به فکر می اندازد که گویا او این سبک خاص از مهارت بازی‌اش رابرای نقش‌هایی گذاشته است که حاتمی‌کیا طراحی می‌کند. بابک حمیدیان و مریلا زارعی هم در کنار بازیگران دیگر، بازی‌های خوبی در این فیلم ارائه دادند.

سومین فیلم: «حوض نقاشی» با امتیاز ۷.۶

یک درام اشک انگیز با رگه هایی از طنز تلخ که با بازی های به یاد ماندنی شهاب حسینی و نگار جواهریان در اذهان عمومی ماندگار شد. حوض نقاشی در  جشنواره فجر  هم توانست با اقبال عمومی مواجه شود و سمیرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه مردم را کسب کند. حوض نقاشی با بازنمایی درستی که از زندگی و شرایط سخت بیماران ذهنی داشت توانسته تا اینجا در رتبه سوم بهترین فیلم‌های دهه ۹۰ سایت منظوم قرار بگیرد. 

دومین فیلم: «لاتاری» با امتیاز ۷.۷

محمدحسین مهدویان که با ساخت فیلم‌هایی چون ایستاده در غبار و ماجرای نیمروز نشان داده بود که استعدادی بی نظیر در عرصه سینما ظهور کرده است، در سومین ساخته خود سراغ موضوعی اجتماعی و پرحاشیه رفت. لاتاری که بارها تا پای کنسل شدن فیلم پیش رفت سرانجام با پیگیری های متعدد محمود رضوی ساخته شد و در جشنواره سی و ششم فجر به نمایش درآمد. هرچند که در جشنواره موفقیتی کسب نکرد اما همان زمان بیشترین سانس های نمایش را در جشنواره فجر به خود اختصاص داد و در اکران نوروزی با فاصله اندکی نسبت به مصادره در جایگاه دوم قرار گرفت. کاربران منظوم نیز با دادن نزدیک به ۲۰۰۰ رای به این فیلم تاکنون، نشان دادند که دیدگاهی متفاوت با داوران جشنواره فیلم فجر دارند.

و سرانجام، اولین فیلم: «ابد و یک‌ روز» با امتیاز ۸
این فیلم نمونۀ دقیقی از ساختار بسیار واقع‌گرایانه است. فضاسازی، جزییات داستان، صحنه‌پردازی، دیالوگ‌ها و نهایتاً بازی‌ها، رئال است . هرچند برخی منتقدان گفتند این فیلم از نوآوری‌ در زمینۀ فیلمنامه و سوژه‌پردازی تهی است؛ اما به‌هرحال مخاطب این‌طور فکر نمی‌کرد و از این فیلم چه در زمان اکران چه بعدازآن، به‌خوبی استقبال کرد. جایگاه نخست فهرست ده فیلم برتر دهۀ نود سینمای ایران، نتیجۀ تصمیم بخشی از این مخاطبان در سایت تخصصی «منظوم» است. هنرپیشه‌های این فیلم با بازی‌های بی‌نظیر خود نقش عمده‌ای در این محبوبیت داشتند: پریناز ایزدیار، نوید محمدزاده، پیمان معادی، ریما رامین‌فر و ...

در این ده فیلم، چه می‌بینید؟ توجه دقیق و همه‌جانبه به تمام جنبه‌های فیلم‌ها، اعم از موضوع، داستان، بازی‌ها، کارگردانی و ژانر! برای همین است که در این فهرست هم فیلم‌های سیاسی‌اجتماعی نظیر «بادیگارد» و «ماجرای نیمروز» وجود دارند هم طنزهای مفرح و ساده‌ای مانند «خوب‌بدجلف» و هم فیلم‌های انتخاب‌گرایانه‌ای نظیر «فروشنده» و «جدایی‌نادرازسیمین». در این فهرست اما خبری از فیلم‌هایی که در زمان اکران با برخی موج‌سواری‌ها و حواشی توانستند اقبالی برای خود دست‌وپا کنند، نیست!
و این یعنی باید ایمان آورد به ذائقۀ حرفه‌ای و دقیق مخاطب صبور سینمای ایران! این مخاطب، سالها منتظر می‌ماند تا فیلمی شایستۀ احترام‌اش به ثمر برسد تا با استقبال گستردۀ خود این فیلم را به اوج آورد و ماندگار کند. شما قصد ندارید در این روند هیجان‌انگیز شریک شوید؟ سایت «منظوم»، منتظر شماست!