تلویزیون چرا انقدر سریال تکراری پخش می کند؟ کدام سریال‌ها رکورددار تکرار هستند؟

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

سریال‌های تکراری جزء جدا نشدنی کنداکتورهای تلویزیونی هستند که در مناسبت‌های مختلف و در مواقع بسیاری برای پر کردن آنتن خالی تلویزیون پخش می‌شوند که در این میان برخی با وجود این تکرارهای مختلف همچنان بیننده‌های خودشان را دارند که دوباره تا پایان سریال پای تلویزیون میخکوب می‌نشینند. اما عده‌ زیادی هم از مخاطبان تلویزیون گله‌مندند که چرا باید سریال‌ها را چندباره ببینند. با این حال در میان این سریال‌ها برخی رکورددار تکرار هستند و تلویزیون آنقدر دوستشان دارد که هربار با بهانه و بی‌بهانه آنها را پخش می‌کند. اما پرتکرارترین سریال‌های تلویزیون کدامند؟

این «مختارنامه»ی رکورد دار

به نظر می‌رسد تلویزیون دیگر به فکر تازه کردن تولیدات خود نیست و به خصوص در مناسبت هایی چون ماه محرم و دهه فجر همچون سال‌های گذشته به پخش سریال‌های تکراری‌اش بسنده می‌کند. بدیهی است که «مختارنامه» امسال هم مهمان تلویزیون است.

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در مناسبت‌های مذهبی همیشه در تولید آثار پیشتاز بوده و از سال‌ها قبل از چند ماه مانده به آغاز این مناسبت‌ها از جمله ماه رمضان، ماه محرم و یا اعیاد مذهبی دیگر آستین‌ها را برای ساخت آثاری که با موضوعات مختلف مذهبی و مناسبت‌ها همخوانی داشته باشند بالا می‌زدند. این برنامه‌ریزی‌ها اما از چند سال اخیر در تلویزیون به نظر به فراموشی سپرده شده و حالا دیگر مدت‌هاست خبری از سریال‌های تازه تولید و حتی تله فیلم‌های مناسبتی به خصوص برای پخش در ایام ماه محرم نیست و تلویزیون تقریبا از ابتدای دهه ۹۰ تمام توانش را به جای ساخت سریال‌های جدید در پخش سریال‌های تکراری به کار گرفته است.

پیامی که ضد پیام می‌شود
هدف از پخش مجموعه‌های مناسبتی قطعا پیامی است که می‌توانند برای مخاطب به همراه داشته باشند اما وقتی یک اثر چندین بار در یک مناسبت روی آنتن می‌رود دیگر حتی اثرگذاری‌اش بر مخاطب را هم از دست می‌دهد و پیامش هم به ضد پیام بدل می‌شود.

از سوی دیگر قطعا نگاه‌های مختلف و متفاوتی می‌تواند حتی به یک واقعه تاریخی و مذهبی نیز وجود داشته باشد و به نظر درست نمی‌آید ساخت سریال‌های محرمی با موضوع عاشورا محدود به یک یا دو کارگردان و فیلمساز شود، داود میرباقری دو سریال مهم محرمی را کارگردانی کرده، یکی «معصومیت از دست رفته» و دیگری هم «مختارنامه» که در وصفش زیاد گفتیم.

البته نه تنها برای ایام محرم و صفر، تلویزیون برای روز عاشورا نیز سال‌هاست هیچ تمهیدی نیاندیشیده و فیلم سینمایی «روز واقعه» شهرام اسدی جایش در کنداکتور ثابت مانده است. فیلمی که به نظر مخاطبان تلویزیون سکانس به سکانسش را از بر شده‌اند.

با همه این تفاسیر به نظر می رسد تلویزیون نیازمند یک برنامه‌ریزی درست و دقیق برای مناسبت‌های مختلفش به خصوص ماه محرم و صفر است تا از این تکرار که سالهاست گرفتارش شده رهایی پیدا کند و اثر جدیدی برای عرضه داشته باشد.

کمبود بودجه یا قهر مخاطب؟
بحث کمبود بودجه و مشکلات اقتصادی که گریبان صدا و سیما را هم گرفته شاید اصلی‌ترین دلیل ساخته نشدن سریال‌های مناسبتی خاصه برای ماه محرم باشد اما به نظر می‌رسد اگر تلویزیون بخواهد در این مسیر همچون گذشته ثابت قدم جلو رود، می‌تواند با برنامه‌ریزی برای تولید آثار جدید اقدام کند. فارغ از بحث بودجه و مشکلات مالی روی برگرداندن مخاطب از شبکه‌های تلویزیونی داخلی نیز دلیل دیگری در این بحث است. به هر حال مدیران صدا و سیما هر چقدر هم که بخواهند با آمار و ارقام سعی در پرمخاطب نشان دادن رسانه‌شان تلاش کنند اما برآیند نظر مردم این است که دیگر مثل گذشته میلی به تماشای تلویزیون ندارند و در خوشبینانه‌ترین حالت از سر بی‌برنامگی کانال‌ها را بالا و پایین می‌کنند و نهایتا چند دقیقه‌ای روی تماشای برنامه یا سریالی متمرکز می‌شوند.

پس یک محاسبه ساده تلویزیونی‌ها را به این نتیجه می‌رساند که حتی اگر قرار است هزینه‌ای برای ساخت آثار جدید در تلویزیون شود بهتر است این پول صرف مجموعه‌هایی شود که یا طنزند چون قطعا مخاطب بیشتری دارند یا سریال‌های آپارتمانی که هزینه کمتری در تولید به خود اختصاص می‌دهند.

تکرار «مختارنامه» شوخی یا جدی؟
در سال‌های اخیر هم که فقط بازار پخش سریال‌های تکراری گرم است و سریال «مختارنامه» به کارگردانی داود میرباقری تنها گزینه جدی برای پخش از شبکه‌های مختلف تلویزیون است، این سریال آنقدر تکرار داشته که به نظر می‌رسد رکورد پخش سریال تکراری را زده است. با همه این اوصاف تنها گزینه جدی تلویزیون امسال هم مختارنامه است تا بار دیگر حتی پخش تکراری این مجموعه به دستمایه‌ای برای شوخی در فضای مجازی هم بدل شود و انواع و اقسام جوک‌ها درباره‌اش مطرح شود.

امسال هم در اقدامی واقعا عجیب باز هم این سریال از شبکه آی‌فیلم روی آنتن می‌رود تا دست خالی تلویزیون بیش از هر زمان دیگری به چشم بیاید.

حال شاید مدیران بگویند ساخت سریال هایی با کیفیت درباره واقعه عاشورا بسیار هزینه بر و سنگین است. اما اگر نگاهی به شبکه های مختلف در کل ایام سال داشته باشیم، در سایر ماه ها هم سریال های تکراری به وفور در حال پخش است که این نشان از برنامه ریزی نادرست صدا و سیما برای سریال سازی است. در ادامه برای نمونه به تعدادی از سریال ها که بیشترین دفعات تکرار را داشته اند می پردازیم:

وضعیت سفید

سریال پربازیگر و پرطرفدار وضعیت سفید در سال ۹۰ از شبکه سوم سیما پخش شد. این سریال که حال و هوای دهه شصت و اتفاقات نوستالژیک آن دوران را برای مخاطبان زنده می‌کرد از سال ۹۰ تاکنون سالی یک مرتبه در شبکه‌های مختلف تلویزیونی پخش شده‌است. اما همچنان طرفداران خاص خودش را دارد که هربار با این سریال طولانی همراه می‌شوند.

این سریال به علت داشتن حال و هوای جنگ و دفاع مقدس در مناسبت‌های مختلف مرتبط با جنگ تحمیلی بازپخش می‌شود.

در پناه تو

سریال پرطرفدار «حمید لبخنده» یک عاشقانه دانشجویی در دهه ۷۰ است که درست‌ترین فضای ممکن از روابط دانشجویی و فضای دانشگاه را در زمان خود ارائه داد. به جرات می‌توان گفت هیچ سریال دیگری نتوانست روابط صحیح دانشجویی را همچون در پناه تو نشان بدهد.

این سریال پرطرفدار هردوسال یکبار از تلویزیون پخش می‌شود و هربار نیز مشتاقان و طرفداران خودش را دارد. آخرین پخش مجدد این سریال بعد از درگذشت «حسن جوهرچی» در بهمن ماه سال ۹۵ بود. جوهرچی در این سریال نقش ماندگار «محمد منصوری» را بازی کرد که تا پایان عمر نیز مردم او را به همین نام صدا می‌زدند.

تولدی دیگر

دیگر سریال دهه هفتادی پرتکرار این لیست سریال تولدی دیگر ساخته داریوش فرهنگ است. این سریال به خاطر داشتن سه فرزند آقای نامی به نام «سامان»، «سارا» و «سهیل» و شیطنت‌هایشان حسابی محبوب شد تا از زمان پخش اصلی‌اش در سال ۷۷ چندین و چندباره تکرار شود.

بازیگران محبوب این سریال و قصه خاصش از دلایل این سریال پرتکرار است.

روزگار جوانی

۵ دانشجوی پسر با خصوصیات و شهرهای متفاوت در یک خانه دانشجویی زندگی می‌کنند. همین جمله کافیست تا مخاطبان تلویزیون هر هفته با شیطنت‌های این دانشجویان فعال همراه شوند و قسمت به قسمت برای دیدنشان پای تلویزیون میخکوب شوند. این سریال دهه هفتادی در زمان پخش از پرطرفدارهای تلویزیون بود که قسمت آخر آن هم با عروسی یکی از دانشجویان تمام شد.

بعد از محبوبیت زیاد سریال روزگار جوانی اصغر توسلی تصمیم گرفت این فضای دانشجویی را در یک جمع دخترانه بیاورد و به همین خاطر در سال ۱۳۷۹ سریال «دختران» را ساخت اما نتوانست محبوبیت قبل را تکرار کند.

پاورچین

به جرات پاورچین از یکی محبوب‌ترین مجموعه‌های طنز تلویزیون است که در اوایل سال ۸۰ از شبکه پنجم سیما پخش شد. محبوبیت پاورچین به قدری زیاد بود که چندسال بعد مهران مدیری کارگردان این مجموعه سریال «شب‌های برره» نیز در ادامه فضای آن ساخت تا این بار به جای نقل قول از روستای عجیب و غریب برره به دل روستا برود.

لهجه برره‌ای این سریال هنوز که هنوز است میان شوخی‌های رایج مردم رواج دارد و پاورچین همچنان بعد از گذشت چندین سال از زمان پخش تکرار می‌شود.

اما نکته ی جالب این است که به همان اندازه که «پاورچین» تکرار داشته، اما «شب های برره» که موفق تر و ماندگارتر از آن بود هیچ وقت توسط سیما بازپخش نشده است. با توجه به اظهارات امیر مهدی ژوله که چند وقت پیش درباره سانسورهای شدید این سریال گفت، می توان متوجه شد که علت بایکوت کامل «شب های برره» توسط صدا و سیما چیست!

خانه به دوش

رضا عطاران وقتی در سال ۸۳ سریال «خانه به‌دوش» را ساخت خودش فکر نمی‌کرد این اندازه محبوب و تکرار شود. بعد از ماه مبارک رمضان سال ۸۳ این سریال هردوسال یکبار از یک شبکه تلویزیونی تکرار می‌شود.

با اینکه عطاران سریال‌های ماه رمضانی دیگر با گروهش ساخته است اما هیچ‌کدام نتوانستند به محبوبیت و پرتکراری خانه به دوش باشند.

متهم گریخت

درست است که «متهم گریخت» رضا عطاران نتوانست به پای «خانه به دوش» برسد، اما در نوع خود سریال بسیار موفقی بود. بینندگان فوق العاده زیادی را جذب کرد و هنوز که هنوز است تکرارش از شبکه های مختلف بیشترین بیننده ها را دارد.

«بزنگاه» و «ترش و شیرین»

همانطور که گفتیم سریال هایی که رضا عطاران برای تلویزیون ساخته، جزو ماندگاترین و پربیننده ترین سریال های تاریخ تلویزیون است. با اینکه «بزنگاه» و «ترش و شیرین» به اندازه دو سریال قبلی عطاران تکرار نداشته، اما هر زمان که پخش می شود مخاطبان زیادی را پای تلویزیون می نشاند.

در چشم باد

قصه عشق بیژن و لیلی از کودکی تا پایان هرساله برای چندین و چندبار از تلویزیون پخش شده‌است. سریال محبوب مسعود جعفری جوزانی ساخت آن ۵ سال طول کشید. موسیقی متن این سریال توسط استاد حسین علیزاده ساخته شده‌است که یکی از نقاط مثبت کار به حساب می‌آید.

این سریال نیز از پرتکرارهای تلویزیون است که همچنان مخاطبان خود را دارد.

معصومیت از دست رفته

معصومیت از دست رفته نیز یکی از محبوبترین ساخته‌های مذهبی داود میرباقری است که در سال ۱۳۸۲ از تلویزیون پخش شد. این سریال داستان مسلمان شدن زنی به نام ماریاست که بعد از مسلمان شدن با یکی از محبان امیرالمومنین ازدواج می‌کند.

این سریال پشت صحنه‌ای از اتفاقات قیام امام حسین را از آغاز تا پایان نشان می‌دهد که هرساله به طور خلاصه و یا مفصل در ایام محرم و صفر از تلویزیون پخش می‌شود.

خواب و بیدار

خواب و بیدار یا همان «ناتاشا» به جرات بعد از ولایت عشق محبوب‌ترین سریال مهدی فخیم زاده‌است که بارها و بارها تکرار شده‌است.

این سریال پلیسی با حضور بازیگران شناخته‌شده‌ای چون لادن طباطبایی، محمد صادقی، دانیال حکیمی، لیلابرخورداری و رویا نونهالی از محبوب‌ترین سریال‌های دهه ۸۰ بود.

یوسف پیامبر

آخرین ساخته فرج الله سلحشور که در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار از تلویزیون پخش شد تاکنون بارها وبارها از تلویزیون تکرار شده‌است.

این سریال که روایت زندگی حضرت یوسف از کودکی تا دیدارش با پدرش حضرت یعقوب است در زمان خودش از محبوب‌های تلویزیون بود و احتمالا قصه این تکرار تا سالهای سال ادامه دارد.

معمای شاه

سریال تاریخی معمای شاه بی شک پرگاف‌ترین سریال تاریخی تلویزیون است. نکته جالب درباره معمای شاه که آن را در این لیست منحصربه فرد می‌کند. پخش دوباره و هر روزه این سریال در حالی بود که هنوز پخش اصلی آن به صورت هفتگی ادامه داشت تا مسئولین خیالشان راحت شود که همه مخاطبان تلویزیون معمای شاه باشند.

همین کار عجیب باعث شد در فضای مجازی با این سریال شوخی‌های زیادی شود. با این حال این سریال توفیق چندانی میان مخاطبان تلویزیون نداشت.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.