چرا خبری از شروع برنامه «هفت» در دست نیست!؟

پیش‌ از‌ این نام افرادی مانند علیرضا رئیسیان، رسول صدرعاملی، حسن حسینی، اکبر نبوی، محمد خزاعی، مهدی کرم‌پور، فرزاد حسنی، هادی مقدم دوست و چندین سینماگر جوان که تجربه اجرای تلویزیونی ندارند، به‌عنوان گزینه‌های نشستن روی صندلی هفت مطرح شده و قرار بود ٢٤ شهریور چهره اصلی هفت معرفی شود؛ بااین‌حال ٢٤ شهریور فرارسید و‌ نه‌تنها تکلیف مجری هفت که اساسا تکلیف خود برنامه هم مشخص نشد.

به اعتقاد برخی، چهره‌های معتبری که سال‌هاست در نشریات تخصصی قلم زده‌اند و نظرات منفی و مثبتشان برحسب معیارهای سینمایی است و نه کسب تأمین منافع جناحی- سیاسی، بهترین گزینه برای تصدی اجرای هفت هستند؛ هرچند عده‌ای دیگر توانایی‌های فردی مجری، دانش و احاطه او به حوزه مورد بحث و بی‌طرفی را مهم‌ترین ویژگی یک مجری مناسب می‌دانند. اوایل شهریور، مدیر گروه اجتماعی شبکه سه سیما درباره جزئیات پخش سری جدید «هفت»، گفت: «مجری کارشناس این برنامه انتخاب شده است و در‌حال‌حاضر در حال پیش‌تولید، پژوهش و تحقیق برای آماده‌سازی هستیم».

مدیر گروه اجتماعی شبکه سه سیما پیش از این به ایسنا گفته بود، برنامه «هفت» در حال طراحی و ساخت دکور است و کارشناس مجری سری جدید برنامه نیز هم‌زمان با پخش معرفی خواهد شد؛ بااین‌حال از زمان آن اظهارات بیش از دو ماه گذشته و سکوت دست‌اندرکاران سیما درباره این برنامه شائبه تعطیلی آن را قوت بخشیده است.

پاییز ٨٨ بود که نخستین‌بار ساخت برنامه‌ای با محوریت بررسی مسائل روز سینمای ایران مطرح شد؛ پیشنهادی که از سوی علاقه‌مندان سینما با استقبال خوبی مواجه شد؛ اینکه بالاخره حوزه سینما نیز جایی در رسانه ملی پیدا کرد تا بتوان مشکلات و مسائل این حوزه را در آن مطرح کرد و اهالی سینما تریبونی برای صحبت‌کردن داشته باشند.

فریدون جیرانی با تمامی مخالفت‌ها و موافقت‌هایی که برای حضورش در این برنامه وجود داشت، در مقام سردبیر و مجری این برنامه بسیاری از مباحث پرچالش سینمای ایران را هدایت کرد. با وجود تمامی مشکلات و فشاری که روی دوش جیرانی و گروهش سنگینی می‌کرد، عزت‌الله ضرغامی، رئیس اسبق رسانه ملی، بود که به گفته سازندگانش تمام‌قد پشت برنامه ایستاد. با تمام اینها «هفت» با اجرای جیرانی بعد از سه ‌سال از آغاز پخش متوقف و اعلام شد شخص دیگری اجرای برنامه را ادامه خواهد داد.

آن زمان فضل‌الله شریعت‌پناهی، مدیر وقت گروه اجتماعی شبکه سه، افزایش انتقاد رسانه‌ها از اظهارات جیرانی در برنامه‌های منتهی به آن تاریخ و تذکر چندباره مدیران صداوسیمای ایران را دلیل توقف برنامه عنوان کرد و ظاهرا عزت‌الله ضرغامی هم میلی به حضور جیرانی در این برنامه نداشت. بعد از خداحافظی گروه فریدون جیرانی از این برنامه، گزینه‌های بسیاری برای اجرای فصل دوم برنامه «هفت» پیشنهاد شد که در نهایت محمود گبرلو اجرای برنامه را برعهده گرفت.

گبرلو تا پیش‌ازاین با سابقه مطبوعاتی و نقدنویسی در میان اهالی سینما شناخته شده بود. حضور گبرلو و اجرای برنامه هفت و چالشی‌بودن آن برای مخاطبان این برنامه جای پرسش بود. تقریبا زمان زیادی سپری شد تا گبرلو توانست خود را در مقام مجری برنامه تثبیت کند؛ هرچند انتقادهایی از این دست که گبرلو در هدایت بحث‌های چالشی خیلی موفق نیست یا محافظه‌کاری زیادی در گفته‌هایش وجود دارد، ازجمله اتهام‌هایی بود که از سوی برخی از اهالی سینما و منتقدان درباره اجرای او مطرح شده بود. 

برنامه «هفت» در دوران فریدون جیرانی توانست جای خود را بین هنرمندان و اهالی سینما باز کند. پس از آن در دوران محمود گبرلو هرچند این برنامه قدری افول کرد، اما همچنان درصدی از اهالی سینما مخاطب آن بودند. هفت پس از گبرلو به بهروز افخمیسپرده شد.

کم‌رمق‌ترین دوره برنامه «هفت» در دوران حضور افخمی در این برنامه بود. افخمی جنجالی‌ترین برنامه‌ها را روی آنتن برد؛ تا آنجا که «هفت» به‌جای کمک به سینما، به وبال گردن سینمای ایران تبدیل شد و بسیاری از سینماگران که میهمان برنامه «هفت» در دوره‌های پیشین بودند، در دوره حضور افخمی در این برنامه و به‌ویژه در سال دوم این حضور، حتی حاضر به گفت‌وگو با خبرنگار «هفت» در حاشیه مراسم‌های سینمایی نشدند.

«هفت»، هم‌زمان با اظهارات تند و گاه هنجارشکن منتقد ثابتش، ‌مسعود فراستی، واکنش و اعتراض فیلم‌سازان و اهالی سینما را برانگیخته است. همواره سخنان فراستی هنگام نقد فیلم‌ها با چاشنی واژگانی نامأنوس در رده ‌دشنام و اصطلاحات جاهلی همراه بوده که گاهی حیرت مخاطبان را در پی داشته است. چنین اشاراتی بیش از هر چیز ادبیات سیاسی دوران احمدی‌نژاد را تداعی می‌کرد. «هفت» البته پیش از آن هم با الفاظ خاص فراستی حاشیه‌ساز شده بود.

نخستین واژه نامتعارف و هتاکانه به اکران فیلم «جرم» مسعود کیمیایی برمی‌گردد که البته آن زمان مجری برنامه، ‌فریدون جیرانی بود. بعد از آن برنامه، طرفداران کیمیایی و منتقدان و سینماگران به فراستی حمله کردند، ولی هیچ‌کدام از این سرزنش‌ها و اعتراض‌ها افاقه نکرد و فراستی به حرکت خود ادامه داد. مدتی بعد، جیرانی از «هفت» رفت و محمود گبرلو آمد. چند صباح بعد گبرلو هم رفت تا دست‌آخر بهروز افخمی آمد و ماندنی شد.

به ‌نظر می‌رسید افخمی و فراستی در نقاط و گلوگاه‌هایی هم‌نظرند و در این مسیر فیلم‌ها‌ی فیلم‌سازان ایرانی را با واژگانی مانند «درنیامده»، «جعلی»، «سیا‌ه‌نما»، «جشنواره‌پسند» و... می‌نواختند، اما داستان زمانی به مرحله خطرناک خود رسید که واژه «دیاثت فرهنگی» برای توصیف فیلم «دونده زمین»، به کارگردانی کمال تبریزی به کار برده شد. این فیلم که نقدی بر دوره رئیس‌جمهور قبلی کشور بود، توجه این منتقد را جلب نکرد و به‌این‌ترتیب تبریزی متصف به عمل «دیاثت فرهنگی» شد.

عبدالحسین برزیده، اصغر فرهادی و دیگران به این رفتار واکنش منفی نشان دادند؛ مثلا منتقدی گفت فراستی باید مطابق قانون جزای اسلامی «حد» بخورد. دیگری اعتقاد داشت او مأمور است و معذور و چاره‌ای جز زمین‌زدن سینمای ایران ندارد! کمال تبریزی هم در گفت‌وگویی تصویری با فریدون جیرانی، در برنامه اینترنتی «فیلم‎نت» فراستی را تقبیح کرد و او را «شعبان بی‌مخ» عرصه فرهنگ نامید و ضمنا در اعتراض به نشان‌ندادن واکنش درخور مدیران تلویزیون به گردانندگان برنامه، ‌در عملی اعتراضی گفت ادامه تصویربرداری سریال «سرزمین کهن» را متوقف خواهد کرد.

فراستی هم فورا پاسخ داد: «به خاطر تعطیلی کار حتما باید عزای عمومی اعلام کنیم!؟» افخمی هم جواب تندوتیزی به تبریزی داد و گفت: «مگر ما چه کرده‌ایم که می‌خواهی به هر قیمت که باشد خفقان بگیریم؟ تو اگر رئیس‌جمهور می‌شدی چه بلایی سرمان می‌آوردی؟ لابد دستور صادر می‌کردی که ما را بگیرند و به زندان بیندازند؟» و مدیر شبکه سه هم در حمایت از برنامه «هفت» معتقد بود به کسی توهین نشده و تبریزی را به مناظره دعوت کرد.

فقط اظهارنظر میرکریمی بدون جواب باقی مانده بود که فراستی به سؤال «شرق» مبنی‌بر اینکه واکنشتان نسبت به سخنان مدیرعامل خانه سینما که گفته «قرار بود صداوسیما دانشگاه باشد» چیست، ‌چنین پاسخ داد: «قبول است که صداوسیما باید دانشگاه باشد. نکته‌ای که گفتم بیرون از دانشگاه نیست. جمله عالم بزرگ مملکت، ‌آیت‌الله جوادی‌آملی، ‌است. «دیاثت فرهنگی» به جمله «دیاثت سیاسی- اقتصادی» آقای جوادی‌آملی برمی‌گردد و معنای بسیار عمیقی دارد و مثل تفکر پیش‌پاافتاده این دوستان نیست. آقایان اگر معنای این جمله را برنمی‌تابند، ‌مشکل خودشان است».  

این روزها در حالی ادامه تولید برنامه سینمایی «هفت» در هاله‌ای از ابهام قرار دارد که برخی سایت‌ها به گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشایی یا تعطیلی این برنامه پرداخته‌اند. درهمین‌حال سایت «مشرق» مدعی شد کلید بازگشایی و تولید دوباره این برنامه در دست «محمدمهدی حیدریان» در مقام ریاست سازمان سینمایی است. بنا بر ادعای این سایت اصولگرا، «حیدریان در تعاملاتی که با مدیران رده‌بالای سازمان صداوسیما داشته، توانسته با انتصاب مدیران رده‌بالای سازمان در شورای پروانه نمایش، اتاق کنترل برنامه‌های سینمایی و از جمله برنامه «هفت» را در دست بگیرد و تولید و پخش برنامه‌هایی را با محوریت تحلیل و بررسی سینمای ایران به زمانی دیگر موکول کند تا از اوضاع طوفانی و ناآرام حال سینمای کشور جان سالم به‌در برد».ماه‌هاست که برنامه تلویزیونی «هفت» روی آنتن شبکه سه سیما نمی‌رود؛ برنامه‌ای که به ‌نظر بسیاری از اهالی سینما حتی وجود کم‌رمق آن بهتر از نبودنش است.