حواشی «ناصر تقوایی» (6 حاشیه)

ناصر تقوایی پس از انقلاب، مستند «تمرین آخر» (تعزیه‌ی حر دلاور) (۱۳۸۳) را ساخت؛ که به‌واسطه‌ی نمایش این فیلم و چند اقدام دیگر، تعزیه در سازمان میراث جهانی "یونسکو" ثبت جهانی شد.

آنچه تقوایی را به‌عنوان یک استثنا در سینما مطرح می‌کند تنها کیفیت بالای آثارش نیست، بلکه انبوه کارهای ناتمامی است که در کارنامه دارد. مطمئناً مقصر تمام این «ناتمام‌ها» خود تقوایی نیست و در برخی از موارد شرایط و وقایع مختلف نیز سهیم بوده‌اند. وی در کارنامه‌ی خود چندین کارسینمایی و تلویزیونی ناتمام دارد. مجموعه‌ی تلویزیونی «داستان‌سرایان» (۱۳۵۷) که به زندگی و آثار نویسندگان نام‌آور ادبیات معاصر می‌پرداخت، از آن جمله است. او پیش از انقلاب قرار بود، «شوهر آهو خانم» نوشته‌ی علی‌محمد افغانی را هم بسازد که نشد. او پس از انقلاب پروژه‌ی عظیم «کوچک جنگلی» نوشته‌ی خودش را در سال (۱۳۶۲) نیمه‌کاره گذاشت و دو پروژه‌ی مشهور «زنگی و رومی» (۱۳۸۱) و «چای تلخ» (۱۳۸۲) نیز همچنان ناتمام رها شده‌اند.

«ناخدا خورشید» (۱۳۶۵) که اقتباسی از «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی است، به گمان بسیاری برترین اقتباس سینمایی سینمای ایران محسوب می‌شود و بی‌تردید تسلط شگرف تقوایی بر ادبیات و البته اقتباس، کارگردانی استادانه در کنار بازی‌های درخشان از امتیازات فیلم به حساب می‌آید.

«نفرین» (۱۳۵۲) که براساس داستان نه‌چندان برجسته‌ی «باتلاق» نوشته‌ی میکا والتاری ساخته‌شد؛ گرچه با اقبال عمومی مواجه نشد اما فیلم مورد علاقه تقوایی و منتقدان است.

فیلم «آرامش در حضور دیگران» (۱۳۴۹) به کارگردانی تقوایی و براساس نوشته غلامحسین ساعدی، داستان یک سرهنگ بازنشسته و روابط وی با دخترانش را روایت می‌کند که البته توقیف هم شد. در این فیلم شاعران سرشناسی چون محمدعلی سپانلو و منوچهر آتشی در نقش خودشان بازی کردند.

ناصر تقوایی از معدود سینماگران ایرانی است که ادبیات را خوب می‌شناسد و به قول خودش عاشق ادبیات است. شاید همین نکته باعث شده تقوایی درآثارش، بیشتر از همه سینماگران ایرانی به اقتباس ادبی توجه نشان دهد.