بی‌فرهنگ نشان دادن مردم ایران

در هفته گذشته با خبر شدیم که فیلم آقای اصغر فرهادی با عنوان «جدایی نادر از سیمین» برنده اسکار بهترین فیلم خارجی زبان شد.
خیلی ها این رویداد را به یکدیگر تبریک گفتند اما این رخداد به جای اظهار خوشحالی، بیشتر مرا به فکر وا داشت...
اگر یک نگاهی به فیلم های ایرانی که موفق به اخذ جایزه در جشنواره های خارجی شدند بیاندازیم می بینیم که غالباً بر محوریت دو موضوع ساخته شده اند: یکی بی فرهنگ و فقیر نشان دادن مردم ایران و دیگری به سخره گرفتن مذهبی ها و یا نظام حاکم بر ایران.
دلیل این امر هم تقریباً واضح است و هر کسی می تواند حدس بزند. تقریبا 90% رسانه ها و خبرگزاری های دنیا به طور مستقیم یا غیر مستقیم تحت سیطره دو کشور آمریکا و اسرائیل است و همچنین مبرهن است که بزرگترین دشمن این کشور ها هم مشخصاً کشور ایران می‎باشد.
حالا بیایید با در نظر گرفتن این پیش فرض نگاهی کوتاه به فیلم «جدایی نادر از سیمین» بیاندازیم:
اول اینکه نام و موضوع فیلم در باره‎ی فروپاشی یک خانواده ایرانی است.
سیمین (لیلا حاتمی) که استاد دانشگاه می‎باشد، نماد یک زن روشن فکر ایرانی است که دوست ندارد دخترش در ایران و شرایطش بزرگ شود. نادر (پیمان معادی) حاضر به رفتن از ایران نیست و مهمترین دلیلش هم نگهداری از پدر پیر و فرتوتش است.

ساره بیات در فیلم جدایی نادر از سیمین

پدر نادر در حقیقت نماد ایران و نظام حاکم بر آن است که شبیه به یک مرده متحرک است، که در رابطه با این موضوع در ادامه هم اشاره‎هایی خواهیم داشت.
در این فیلم می بینیم حجت (شهاب حسینی) و راضیه (ساره بیات) که نماد دو انسان مذهبی هستند و دائما دم از قرآن و خدا و پیغمبر می‎زنند، اصلاً تعادل روحی و روانی ندارند!
در ابتدای فیلم در یک سکانس تمسخر آمیز مشاهده می شود که راضیه که وظیفه‎ی پرستاری از پدر نادر را بر عهده گرفته برای عوض کردن شلوار نجس شده پیرمرد فرتوتی که آلزایمر هم دارد، به دفتر مرجع تقلیدش زنگ می زند و سؤال می کند آیا این کار گناه است یا گناه نیست!؟ کلاً راضیه در طول فیلم پر استرس و کلافه و دائماً در قید و بند شرعیات است. یک نکته‎ی قابل توجه در این فیلم علاقه‎ی آقای اصغر فرهادی به نشان دادن ماهواره در خانواده‎های روشن فکر ایرانی است. در صحنه ای که سیمین و نادر در آشپزخانه با هم بحث و جدل می کنند، یک دیش ماهواره در بالکن آشپزخانه به وضوح خود نمایی می‎کند، همچنین در سکانسی که نادر به منزل مادر سیمین آمده، یک نصاب ماهواره در خانه‎ی مادر سیمین (که زنی سالخورده و متشخص به نظر می رسد) در حال تنظیم شبکه های ماهواره است.

شهاب حسینی در فیلم جدایی نادر از سیمین

در بین دیالوگهایی که در آشپزخانه بین نادر و سیمین رد و بدل می شود، نادر به سیمین می گوید: «تو عادت داری از مشکلات فرار کنی، نه اینکه حلشون کنی، به خاطر همین هم می خوای از کشور بری».
آری سیمین می خواهد از ایران رفته و به غرب پناه ببرد ولی نادر معتقد است که به جای رفتن از ایران و فرار کردن از مشکلات آن، باید در ایران ماند و آن را به تعالی غربی رساند. او به این پیر فرتوت دل بسته است و در فکر احیا و دمیدن روح غربی در کالبد آن می‎باشد.
حجت (شهاب حسینی) در یک سکانس در دادگاه می‎گوید که ده سال در یک کفاشی کار می‎کرده و حقش را خورده‎اند و پس از یک سال شکایت کردن و به این در و آن در زدن به هیچ نتیجه ای نمی‎رسد. در پایان فیلم هم سیمین و نادر، و حجت و راضیه بدون پیگیری شکایات خود در دادگاه و با توافق دو طرفه، سعی در حل مشکل دارند. خلاصه اینگونه به بیننده القا می‎شود که مراتب شکایت و دادگاه در ایران بی‎فایده است و به جز اتلاف وقت و هزینه چیزی دستگیر شهروندان نمی‎شود.
در پایان فیلم نیز راضیه که گفتیم نماد یک فرد مذهبی و پایبند به دستورات دینی است، در دو جای مختلف عنوان می‎کند که به خاطر این پول حرام را قبول نمی‎کند چون می‎ترسد بلایی سر دختر کوچکش بیاید (نه به خاطر خدا...!) و به نظر من این یعنی همه‎ی مذهبش کشک!
البته باید گفت که ویژگی های مثبت این فیلم از قبیل فیلمنامه‎ی منسجم، فیلمبرداری خوب، نقش آفرینی فوق العاده‎ی بازیگران و ...؛ غیر قابل انکار است. هدف بنده از این نقد این بود که بدانیم هالیوود فقط به دلیل کارگردانی و فیلمبرداری و فیلمنامه و ... به فیلم های ایرانی جایزه نمی‎دهد بلکه بیشتر به آن دو محور اشاره شده در ابتدای این مقاله توجه دارد. دیگر هدف بنده نیز این بود که بگویم باید سعی کنیم قدرت تجزیه و تحلیل خود را در نگاه به رویدادهای پیرامونمان افزایش دهیم.
در پایان باید عرض کنم که این نقد کوتاه کاملاً اظهار نظر شخصی اینجانب است و از جایی اقتباس نشده .

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.