چرا به مخاطب سینمای کودک احترام نمی‌گذاریم؟

آهوی پیشونی سفید ۲ ادامه‌ای بر فیلم اختاپوس است که بعد از تبدیل شدنش به یک سه‌گانه سینمایی، تصمیم بر این گرفته شده تا نام فیلم‌ها به آهوی پیشونی سفید تغییر پیدا کند. فیلم دوم هم به کارگردانی جواد هاشمی ساخته شده و تقریبا بیشتر عوامل فیلم اول در آن بازی می‌کنند. سینمای کودک ما سال‌هاست که درجا می‌زند و باید گفت که بخش انیمیشن ایران در این یکی دو سال پیشرفت‌های محسوسی داشته، اما کماکان در زمینه تولید فیلم کودک با مشکلات جدی روبرو هستیم و باید دید که آیا آهوی پیشونی سفید ۲ توانسته این طلسم را بشکند یا خیر.

داستان فیلم دوم دقیقا از انتهای فیلم نخست آغاز می‌شود و همین موضوع لطمه بزرگی به فیلم وارد کرده است، از آنجا که فیلم اول حدود ۷ سال پیش به اکران در آمد، این تصمیم بسیار غیرعاقلانه محسوب می‌شود و معلوم نیست که عوامل فیلم با خود چه فکر کرده‌اند. هرچند داستان فیلم دوم چیزی نیست که نتوان با دیدن سرآغاز داستان از آن چیزی سر در نیاورد ولیکن عدم ارتباط با شخصیت‌ها برای کودکان امروزی و بیننده نا‌آشنا و سردرگم بودن در دقایق ابتدایی فیلم، به شدت توی ذوق می‌زند.

ترلان پروانه و محمدرضا شریفی‌نیا در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

از این‌ها که بگذریم داستان فیلم دوم هم روایتگر جادوگر مخوفی به نام اختاپوس است که برای جاویدان ماندن و جوان شدنش، نیاز به نوشیدن عصاره آهو دارد. عصاره‌ آهوهای معمولی که او می‌نوشد فقط چند روزی دوام می‌آورند و اختاپوس به دانشمندان دربارش دستور می‌دهد که رازی برای یک عصاره جاودان کشف کنند. کاشف به عمل می‌آید که عصاره آهوی پیشونی سفید (با بازی ترلان پروانه) تنها عصاره‌ایست که می‌تواند اثری همیشگی و ابدی داشته باشد و در اینجا اختاپوس ماموران خود از جمله فردی به اسم بل بله شاخ کوتاه (با بازی پژمان بازغی) را به دنبال آهوی پیشونی سفید می‌رسد.

از آنسو دو جایزه بگیر به اسم گرگ و روباه هم دنبال آهوها هستند و وقتی متوجه می‌شوند که آهویی به نام آهوی پیشونی سفید هدف اصلی دربار شده، تصمیم می‌گیرند که آن را شکار کنند؛ اما خود این پیشونی سفید کجاست؟ او پیش باباسالار (با بازی محمدرضا شریفی نیا) زندگی می‌کند و مادرش، آهوی پیشونی طلا به دنبال اوست. پیشونی سفید بعد از اینکه می‌فهمد چندین آهو در قصر زندانی هستند تصمیم می‌گیرد باز شال و کلاه کند و به دنبال نجات این بچه آهوها برود.

حسام نواب صفوی در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

داستان فیلم همانطور که احتمالا متوجه شده‌اید یک بهانه برای ادامه دادن آن است. بعد از اینکه همه چی در فیلم اول به خوبی و خوشی به پایان رسیده، ناگهان پیشونی سفید دوباره می‌فهمد که ملکه اختاپوس بدذات، آهوهای جدیدی را گروگان گرفته و تصمیم می‌گیرد باز به قلعه برود. این پیش زمینه داستانی فی الواقع یکی از سطحی نگرانه‌ترین داستان‌هاییست که تاکنون در عمرم دیدم و اینکه دایما تصور می‌کنیم، مخاطب سینمای کودک دنبال یک قصه بی در و پیکر است در اینجا هم خودش را نشان می‌دهد.

شاید لازم باشد تا عوامل فیلم‌ساز سینمای کودک ما متوجه شوند که اتفاقا این قشر دقیقا افرادی هستند که بیشترین چراها را در ذهن خود ایجاد می‌کنند و به شخصه در حین دیدن فیلم با ده‌ها کودک در سالن سینما، شاهد پرسش بچه‌ها درباره چرایی اتفاقات و رخدادهای داخل فیلم بودم. کودکان، که مخاطب اصلی فیلم‌هایی چون آهوی پیشونی سفید هستند بی‌دلیل چیزی را نمی‌پذیرند و فیلمنامه هم هیچ تلاشی برای ارائه دلایل نمی‌کند.

فیلمنامه آهوی پیشونی سفید ۲ صرفا چند دیالوگ شنیدنی دارد که تعداد آنها از انگشتان یک دست هم تجاوز پیدا نمی‌کند. این دیالوگ‌های با رنگ و بوی سیاسی، می‌تواند چرت مخاطب بزرگسال همراه با کودک را بپراند (مثلا در جایی که پیشونی سفید رو به قاضی جنگل می‌کند و می‌گوید: ولی شما که گفتین این قانون نمیتونه تغییر پیدا کنه، پس چی شد که عوض شد. آخه این چه قانونیه؟ و شیرخان قاضی رو به او با تحکم می‌گوید: قانون جنگل!)

پژمان بازغی در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

تعداد این دیالوگ‌ها اما آنچنان کم است که تماشاگر بزرگسال ترجیح می‌دهد در طول دیدن فیلم بخوابد و لذت دیدن فیلم به همراه کودک همراهش را به لقایش می‌بخشد. این موضوع نیز از دیگر مسائل فراموش شده در ساخت فیلم سینمای کودک ماست و متاسفانه فیلمسازان فراموش می‌کنند که محتوای اثرشان باید چیزی برای همراهان این کودکان نیز داشته باشد.

نکته دیگری که در فیلم آهوی پیشونی سفید ۲ به چشم می‌خورد، موزیکال بودن آن است که فی‌نفسه نکته ایرادداری نیست اما نحوه اجرای آوازها و موسیقی به کار رفته در فیلم، کیلومترها با استانداردهای یک فیلم موزیکال فاصله دارد و بیشتر شبیه آوازهای تئاترهای کمدی شبانه است. موسیقی‌های تکراری و شعرهای بی وزن و قافیه تنها بخشی از مشکلات این بخش هستند و اگر بامزگی زوج امیرغفرامنس و هومن حاجی عبداللهی نبود، عملا نمی‌شد برخی آوازها را تحمل کرد.

مبحث گریم در فیلم آهوی پیشونی سفید ۲ با طراحی خوبی پیاده سازی شده اما در آن اثری از ابداع نیست و در حقیقت خلاقیتی در اجرای این گریم‌ها چندان دیده نمی‌شود. به عنوان مثال مهم‌ترین چهره پردازی فیلم که متعلق به شخصیت شاخ کوتاه است، کپی ناقصی از گریم جانی دپ در فیلم آلیس در سرزمین عجایب به حساب می‌آید. پژمان بازغی البته در طی یک مصاحبه مطبوعاتی علت شباهت این گریم را تعمدی اعلام کرده که به نظر یک سرپوشانی روی نقص آشکار است و نمی‌توان این دلیل را چندان منطقی دانست.

حسام نواب صفوی و لیلا اوتادی در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

اکثر بازیگران آهوی پیشونی سفید ۲ زیر گریم‌های سنگینی بازی می‌کنند و جایی خواندم که همین گریم‌ها باعث شده که نتوانند پتانسیل خودشان را نشان دهند (پژمان بازغی حتی بازی‌اش هم دقیقا کپی نیمه جانی از بازی جانی دپ است) با فرض مقبولیت این موضوع، باید بپرسید که آیا صداهای این بازیگران را نیز دچار گریم کرده‌اند؟ حتی لحن حرف زدن بازیگران فیلم تصنعی و بدون هنر بازیگری در صداست و به نظر می‌رسد که در این بخش، بازهم به ویروس دست کم گرفتن مخاطبان خردسال سینما روبرو می‌شویم.

بازی بسیار بد بازیگر نقش اختاپوس که با دست‌هایش و چشمان درشت سعی می‌کند تا یک کاراکتر انیمیشنی را روی پرده سینما به تصویر بکشد، فاجعه آمیز است و از آن بدتر، بازیگران نقش فرعی فیلم هستند که گاهی به خارج از قاب تصویر (احتمالا عوامل فیلم) نگاه می‌کنند.

ترلان پروانه و ارسلان قاسمی  در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

صحنه پردازی فیلم نیز با اینکه در ابتدای کار درخشان به نظر می‌آید (سکانس افتتاحیه فیلم که دو دقیقه طول می‌کشد به تنهایی از کل فیلم صد دقیقه‌ای بهتر است) ولی با گذشت زمان و جلو رفتن فیلم، انگار کارگردان و مجری طراحی صحنه‌ها خسته شده و کار را سرسری انجام می‌دهد. برای اثبات این ادعا نگاهی کنید به سکانس رقص سربازان گرگ شاخ کوتاه که دکور عظیم و طراحی لباس خوبی هم در آن به کار رفته اما ناهماهنگی بازیگران و عدم چیدمان درستشان در قاب تصویر، به شدت توی ذوق می‌زند و درست کردن آن احتمالا مستلزم یک برداشت دوباره بوده و بس!

فیلم آهوی پیشونی سفید ۲ نکات مثبت زیادی ندارد ولیکن نمی‌توان از جلوه‌های ویژه‌ای که برای پاهای شخصیت اختاپوس طراحی شده به راحتی گذشت. سینمای ایران عملا فاقد جلوه‌های بصری و ویژه در خودش است و این مورد بسیار ریز که توسط جوانان ایرانی ساخته شده، روزنه امیدی برای ساخت جلوه‌های ویژه بزرگتری در آینده است. سنگ شدن گرگ‌های سرباز و موارد جزیی دیگری نیز در این مقوله وجود دارند که همگی نه به ابعاد جهانی ولی قابل قبول طراحی شده‌اند.

فیلم آهوی پیشونی سفید ۲ در زمینه سینمای کودک تولید شده که ژانری مرده به حساب می‌آید و از همین رو، شخصا علاقه‌ای به بازگو کردن انتقادات فیلم نداشتم؛ چرا که در هر صورت فیلمی با بودجه‌ای نسبتا در سینمای کودک تهیه شده و به اکران در آمده ولی این اثر آنقدر ایراد دارد که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت. پایان بندی مفتضحانه فیلم که حتی آهنگ تیتراژ پایانی‌اش، از مخاطب التماس می‌کند که برای فیلم سوم هم به سینماها بیاید، بر تمام این ایرادات یک مهر تایید می‌زند و دیگر حرفی را برای انتقاد کردن باز نمی‌گذارد.

هومن حاجی عبداللهی و ارسلان قاسمی  در فیلم سینمایی آهوی پیشونی سفید 2

کاش عوامل آهوی پیشونی سفید این نکات را هضم کنند و بتوانند اثر سوم (و احتمالا پایانی این اولین سه گانه فانتزی ایرانی) را به نحو بسیار بهتری اجرا کنند و اثرشان را با یک تئاتر کمدی شبانه اشتباه نگیرند.

در نهایت باید گفت که دیدن یک انیمیشن دوبله شده و یا بازبینی آثار بهتری در سینمای کودک همچون کلاه قرمزی در خانه خود به همراه کودکانتان، می‌تواند نتیجه بسیار بهتری داشته باشد تا دیدن این فیلم در سینماها. پسرفتی که در قسمت دوم نسبت به قسمت اول دلیل این توصیه شده و امید است تا در فیلم سوم لااقل شاهد پیشرفت باشیم.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.