چند روز در ساعت تلویزیون تماشا می‌کنید؟ آیا از رسانه ملی رضایت دارید؟

منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران:

بدون شک، تلویزیون یکی از تاثیرگذارترین رسانه های جهان محسوب می شود. همچنین به لحاظ اینکه کاربری این دستگاه به گونه ای است که افراد مختلفی با سطوح مختلف سواد را درگیر خود می کند لذا یکی از پرمخاطب ترین رسانه های جهانی نیز محسوب می شود.

جهت بررسی رتبه تلویزیون از نظر میزان درآمد و اشتغال ایجاد شده در جهان و رتبه آن در کنار سایر زیر مجموعه های صنایع خلاق، به گزارشات موجود در مجله گروه پژوهشی اقتصاد فرهنگ مراجعه نمایید. در این گزارش آمده است که جایگاه تلویزیون از نظر درآمد ایجاد شده در جهان رتبه اول در میان سایر صنایع خلاق می باشد.

مجمع عمومی‌سازمان ملل متحد در سال 1996 به پاس تاثیر روز افزونی که تلویزیون با اهمیت دادن به مسائل روز جهان بر تصمیم‌گیری‌های کلان می‌گذاشت روز 21 نوامبر را به عنوان روز جهانی تلویزیون نام گذاری نمود و هدف از چنین اقدامی ‌را ترغیب کشورها به تبادل برنامه‌های تلویزیونی به‌ویژه برنامه‌هایی اعلام کرد که برای گسترش صلح، توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی و تقویت مسائل فرهنگی جامعه ساخته می‌شود.

از این‌‏رو، همه‌‏ساله هم‌‏زمان با این روز، گردهمایی روز جهانی تلویزیون در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار می‌شود. در این گردهمایی، صاحبان شبکه‌های تلویزیونی و اهالی رسانه از سراسر دنیا دور هم جمع می‌شوند.

مخترع تلویزیون
تلویزیون، سامانه‌ای ارتباطی برای پخش و دریافت تصاویر متحرک و صداها از مسافتی دور است. همچنین دستگاه گیرنده در این سامانه، تلویزیون نام دارد. امروزه در ایران، به مجموعه فراهم کننده و پخش کننده برنامه‌های تلویزیونی، سیما گفته می‌شود.
از جان لوگی برد دانشمند و مخترع اسکاتلندی به عنوان مخترع تلویزیون یاد می‌شود، گرچه دانشمندان و مخترعان بسیار دیگری مانند پائول نیپکو، بوریس روزینگ، ولادیمیر زورکین و فیلو فارنزورث از اواخر سده ۱۹ میلادی در توسعه و تکمیل فناوری تلویزیون نقش موثر داشته‌اند.

تاریخچه ورود تلویزیون به ایران

تا قبل از سال ۱۳۳۷ هنوز چیزی به نام تلویزیون به خانه مردم ایران راه پیدا نکرده بود. تا آن زمان این رادیو بود که بدون حضور رقیبی جدی برای خودش یکه‎تازی می‌کرد، اما از سال ۱۳۳۷ داستان متفاوت شد. از آن سال بود که دیگر سر و کله دستگاه شگفت‌انگیزی که بعد‌ها به آن لقب جعبه جادو دادند، پیدا شد.

البته گویا قبل از سال ۱۳۳۷ هم برای راه‌اندازی تلویزیون تلاش‌هایی شده بود اما آن تلاش‌ها در ‌‌نهایت به سرانجامی نرسیدند: «فکر راه‎اندازی تلویزیون در ایران به سال ۱۳۳۵ بر می‌گردد. جوانی به نام آقای کازرونی، اهل اصفهان که از یک خانواده ثروتمند بود و در خارج کشور، کارگردانی سینما خوانده بود به این فکر افتاد که در ایران تلویزیون تاسیس کند و از این طریق یک منبع درآمد مطمئنی را برای خود ایجاد کند. حتی با شرکت‌های خارجی‌ای که فرستنده‌های تلویزیونی تولید می‌کردند وارد مذاکره شد اما این صحبت‌ها به نتیجه نرسید و توافقی انجام نشد...»

انگار قرار بود سند این کار به نام و به کام فردی دیگر زده شود. آن فرد «حبیب‌الله ثابت پاسال» بود؛ بازرگانی که با پیش‌دستی، زود‌تر از بقیه آستین‌هایش را بالا زد و توانست تاسیس تلویزیون در ایران را به نام خود ثبت کند.

حبیب‌الله ثابت پاسال، سرمایه‌دار بخش خصوصی، تأسیس یک فرستنده تلویزیونی را به دولت وقت پیشنهاد داد و دولت نیز پیشنهاد او را پذیرفت و برای آن که کار جنبه قانونی داشته باشد، مجلس شورای ملی در تیر ماه سال ۱۳۳۷، ماده‌ای با چهار تبصره به تصویب رساند که به موجب آن، اجازه داده شد فرستنده تلویزیونی در تهران زیر پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن ایجاد شود. این فرستنده تا پنج سال از پرداخت مالیات معاف بود وتمام برنامه‌های آن از مقررات اداره کل انتشارات پیروی می‌کرد.

سرانجام نخستین فرستنده تلویزیون ایران در ساعت ۵ بعد از ظهر جمعه ۱۱ مهر ماه سال ۱۳۳۷، اولین برنامه خود را پخش کرد. 

ایدئولوژی حاکم بر تلویزیون
تلویزیون به عنوان وسیله ای برای شکل دادن افکار عمومی، با زیر پوشش قرار دادن معضلات اجتماعی و مسائل مربوط به سیاست داخلی و خارجی و همچنین با عرضه برنامه های تفریحی و نمایشی اش، نقش خود را می نمایاند، بدون توجه به نوع برنامه ای که از آن پخش می شود; مجله های خبری، موسیقی ها، مسابقه های تلویزیونی، نمایش مجموعه ها و مانند آن.
این وسیله ارتباطی در هر حال، ملزم به ارائه یک پیام ایدئولوژیک است. تعدّد و گوناگونی روش ها و فنونی که به وسیله برنامه سازان به کار گرفته می شود در واقع بیانگر مجموعه ای از اصول و گرایش های ایدئولوژیک حاکم بر تلویزیون و یا به تعبیر دیگر، مبیّن آن وظایف اصلی است که در زمینه ایدئولوژی از سوی طبقه حاکم بر تلویزیون تعیین می شود. این ایدئولوژی منعکس کننده وضع ملّی، فرهنگی و سیاسی خاص هر کشور است.

تلویزیون، تأثیر‌گذار‌ترین رسانه

بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند امروزه تلویزیون عضوی از خانواده است و برخی آن را بیگانه‌ای می‌دانند که خود را بر خانواده تحمیل کرده است. بهر ترتیب اکنون در سراسر گیتی، تلویزیون در کانون خانواده حضوری پررنگ و مؤثر دارد، روابط اعضای خانواده تحت تأثیر آن دگرگون و کارکردهای خانواده دچار تغییر و تحول جدی شده است. این رسانه در مواردی رقیب والدین و در مواردی یاریگر و همراه آنان است. گاه کارکردهای نهادهای رسمی را به چالش می‌کشد و گاه در نقش نهادی میانجی و واسط، به هم‌افزایی کارکردها کمک شایانی می‌کند.

به هر حال تلویزیون به تأثیر‌گذار‌ترین رسانه در عصر ما مبدل شده است. تلویزیون عرصه‌ای برای نمایش تصاویر، فرم‌ها و سبک‌هایی است که انسان را احاطه کرده است. تلویزیون، مردمی‌ترین و پرمخاطب‌ترین مدیوم برای ارتباطات و اطلاع‌رسانی است چرا که به‌راحتی مطالب را به مخاطبان از هر گروه سنی و قشری که باشند، ارائه می‌دهند.

تماشای تلویزیون و دریافت اطلاعات از طریق این رسانه به سواد نیاز ندارد و به‌‏همین دلیل، این رسانه در کشورهای عقب‌مانده و در حال توسعه بیش‌‏تر کاربرد دارد. تلویزیون، نقش مهمی در انتشار اطلاعات و دانستنی‌ها ایفا می‌کند و وسیله‌ای قدرتمند برای شکل‌دهی به شرایط و خواسته‌های بشری محسوب می‌شود.

به‌‏واسطه‌‏ی چنین ویژگی‌‏هایی، یونسکو مأمور شده است که از فعالیت شبکه‌های تلویزیونی مستقل و هم‌چنین تولید برنامه‌هایی که به صلح، توسعه‌ی اجتماعی و اقتصادی و تقویت مسائل فرهنگی جامعه منجر می‌شود، حمایت به‌‏عمل آورد. از این‌‏رو، همه‌‏ساله هم‌‏زمان با این روز، گردهمایی روز جهانی تلویزیون در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار می‌شود. در این گردهمایی، صاحبان شبکه‌های تلویزیونی و اهالی رسانه از سراسر دنیا دور هم جمع می‌شوند.

ایرانیان چند ساعت در روز تلویزیون تماشا می کنند؟

سید مرتضی میرباقری معاون سیما سال گذشته در اجلاس فناوری رسانه گفت: مرجعیت رسانه ملی به واسطه ضریب نفوذ 85 درصدی در جامعه تثبیت شده است و آمارها حاکی از آن است که 85 درصد مردم ایران، حداقل 3 ساعت و 25 دقیقه در شبانه روز با رسانه ملی تعامل دارند.

او خاطر نشان کرد: به هر میزانی که بتوانیم از دستاوردهای تکنولوژی استفاده کنیم، رشد و ارتقای قابل اعتنایی در کارها به وجود می‌آید.

 میرباقری ادامه داد: در همین راستا و در مناسبت‌های مختلف تعامل خوبی با رسانه‌های بین المللی داریم، هم چنین در داخل کشور نیز برای پوشش بحران ها از حداکثر ظرفیت خود استفاده می‌کنیم و آخرین اتفاقی که افتاد زلزله کرمانشاه بود که رسانه ملی با مجموعه تلاش‌های خود بر آلام زلزله زدگان، مرهم بود.

معاون سیمای رسانه ملی تاکید کرد: آنچه که مسلم است، تولید و محتوا با شتاب خوبی در حرکت است و در این حوزه تا شعاع 50 کشور ظرفیت هنگفتی وجود دارد و تکنولوژی که تا این حد بتواند زمینه تعامل را برقرار کند به شدت ضروری است.

 او با اشاره به اینکه استفاده از نوآوری و دانش در پیشبرد اهداف کمک شایانی خواهد کرد، افزود: به شدت به دنبال آن هستیم که برای ارتقای فعالیت‌ها، حوزه تکنولوژی با حوزه رسانه تعامل داشته باشد تا به سرعت به اهداف تولید محتوای رسانه‌ای دست یابیم.

مسیر پرفراز و نشیب صدا و سیما در طول سالیان گذشته

پس از گذشت این همه سال که تلویزیون به ایران ورود پیدا کرده و تغییرات گسترده ای که با وقوع انقلاب اسلامی در ساختار و محتوای این رسانه ایجاد شده است، این روزها اوضاع این رسانه محبوب مردم پر چالش است. بسیاری از ایرانیان که تا سالیان قبل به خاطر سریال های این رسانه خیابان ها را خلوت می کردند و پای برنامه های محبوب خود می نشستند، دیگر آن استقبال قبل را از قاب جادویی ندارند. این مسئله دلایل مختلفی چون کاهش کیفیت برنامه های این مدیوم پرمخاطب، افزایش شبکه های اجتماعی و رسانه های اینترنتی، افزایش شبکه های ماهواره ای و در دسترس بودن سریال ها و برنامه های روز دنیا و غیره می تواند داشته باشد. بهر حال باید دید صدا و سیمای ایران می تواند با وجود رقبای قدر و نارضایتی بالای مردم، دوباره به روزهای خوب خودش برگردد یا نه.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.