نقد و بررسی فیلم کاپیتان شگفت انگیز

بر خلاف محتوا های پوچ و تهی اکثر فیلم های تابستانی،"کاپیتان خارق العاده(کاپیتان شگفت انگیز)" درباره ی موضوع خاص و جالبی است. بر خلاف عنوانش که آدم را به یاد فیلم های ابر قهرمانی می اندازد،این فیلم درباره ی تضاد و کشمکش بین دو فلسفه ی متفاوت حول تربیت کودکان در دنیای امروز است.نمایشنامه ی مّت راس (بخصوص در اوایل فیلم) و ارائه راه حل های آسان برای پایان های گیج کنندهگاهی اوقات آدم را دچار سردرگمی می کند ولی کارگردان/نویسنده ی فیلم با ارائه لحظاتی هوشمندانه از قدرت و غم آدم را قادر به چشم پوشی از این خطاها می کند.

بِن ( ویگو مورتِنسِن) سبک زندگی مزرعه داری را به سطح بالایی از افراط رسانده است یا به عبارت دیگر شورش را در آورده است.او و همسرش لِسلی (ترین میلر) به مزرعه ای دور افتاده در شمال غربی در کرانه های اقیانوس آرام برای تربیت شش فرزند خود کوچ کرده اند: بو ( جرج مک کی)،کایلر ( سامانتا ایسلر)،وسپر (آنالیس باسو)،ریلیان ( نیکولاس همیلتون)، زایا (شری کروکس)،نای (چارلی شات وِل) شش فرزند آنان هستند.وقتی لسلی برای درمان و معالجه به بیمارستان منتقل می شود،وظیفه ی تربیت کودکان بر دوش بن می اُفتد.برنامه ی روزانه نه تنها شامل مطالعه ی ادبیات،ریاضیات، علوم، تاریخ می شود بلکه فعالیت های سخت و طاقت فرسا هم در بر می گیرد. زمانی که لسلی خود کشی می کند،بن با مشکلی به نام ورود دوباره به اجتماع (هر چند کوتاه و موقتی) برای شرکت در مراسم خاکسپاری همسرش همراه با فرزندانش مواجه می شود.در آنجا او با خویشاوندان خوش نیتش ( کاترین هان، استیو زان) که نسبت به تصمیمات فرزند پروریش شک و تردید دارند،و جک پدر پولدار و با نفوذ لسلی که برای گرفتن نوه هایش از پدرشان مصمم است،مواجه می شود.

گرچه "کاپیتان خارق العاده" با یک دید احساسی از طرز فرزند پروری بِن طرفداری می کند،فیلمنامه ی راس مزایا و معایب روش بن را از طریق متضاد قرار دادن روش کاری بن با فلسفه ی متعارف تر جک به نمایش می گذارد.در اکثر مواقع فیلم این سوال پا برجاست که آیا کودکان نخبه،مستقل، خوش بیان و فاقد مهارت های اجتماعی بهتر است بیرون از جامعه تربیت شوند ( مانند کاری که کشورمان با ایجاد مدارس مختلف از قبیل تیز هوشان و استثنایی و ... کرده است) یا اینکه همگی باهم در یک جامعه درهم آمیخته بزرگ و تربیت شوند.راه حل فیلم بسیار قانع کننده است و ایده ی اینکه زندگی ساده در طبیعت را به حاشیه رانده با ثابت کردن اینکه این نوع زندگی نه تنها ممکن است برای سلامت احساسی و اجتماعی مضر باشد بلکه حتی ممکن است دارای ضرر های فیزیکی نیز باشد.
تأثیر برانگیز ترین صحنه های " کاپیتان خارق العاده" بیشتر تمرکز بر چگونگی مواجه شدن و قبول مرگ لسلی توسط خانواده اش است.با اینکه ما تنها او را در فلش بک ها مشاهده می کنیم،ولی تأثیر وی بر همه چیز محسوس است و حفره ای عمیق با فوت او در زندگی خانواده اش ایجاد شده است.این را در واکنش های دو عضو کوچک خانواده ( که توسط "شری کروکس" و "چارلی شات وِل" ماهرانه بازی شده است) به این که آنها دیگر هرگز قادر به دیدن مادر خود نیستند می توان مشاهده کرد.برای خاتمه دادن به این احساسات بن مجبور به ورود مجدد به جامعه می شود، که منجر به ایجاد سناریو های شبه-طنز آمیز فی البداحه شده است.جک نیز که به عنوان نقش منفی فیلم معرفی شده است اما با ویژگی های انسانی نمایش داده شده است.تنها کینه توزی جک نسبت به بن نیست که به وی انگیزه می دهد بلکه باور قلبی جک نسبت به دیوانه بودن و خطرناک بودن بن برای فرزندانش،توجیه مناسبی برای انجام اعمالش است.

نقش بازی کردن ها بازیگران در کل عالی است از جمله درک بازیگران خردسال از شخصیت کارکتر هایشان بسیار عالی است."کاترین هان" و "استیو زان" که اغلب بخاطر بازی در فیلم های کمدی شناخته شده اند،در نقش های جزئی (البته مهم) نیز موثر هستند.فرانک لانگلا، همچون گذشته،آدم را با نقش بازی کردن های قوی اش اسیر خود می کند. "ویگو مورتنسن"،که تا به اینجا از نقش خیره کننده ی خود در تاریخ بازیگری اش (اِراگون) در سه گانه ی ارباب حلقه های "پیتر جکسون" فاصله گرفته است،عملکرد خارق العاده ای داشته است؛چرا که صحنه های حضور او به عنوان "لانگلا" حیرت بر انگیز است.( او حتی در چند صحنه ی فیلم برداری کاملا برهنه شده است).
"کاپیتان خارق العاده"به عنوان گواهی مبنی بر دشواری های پرورش کودکان به روش های غیر معمول است، به خصوص زمانی که نقطه ثقل خانواده (فوت کردن مادر) توسط غم و اندوه از هم پاشیده شده و نیاز غیر قابل اجتناب فرزندان بزرگتر برای استقلال به نمایش گذاشته شده است.گرچه فیلم به مقدار کافی دارای محتوای کمدی برای جلوگیری از تبدیل شدن فیلم به یک فیلم سر تا پا احساسی است،ولی بهتر است به یاد داشته باشیم که این فیلم در درجه ی اول این یک داستان درام است که تأثیر بر انگیز ترین و به یاد ماندگار ترین صحنه هایش،صحنه ی جنگ و کشمکش بین تغییر برای روح تازه دادن به کالبد بی روح فیلم های احساساتی هالیوود در سال های اخیر است.

مترجم: میلاد نجارف