نقد و بررسی فیلم ما یک باغ وحش خریدیم

پس از شکست دو گانه ی فیلم های «آسمان وانیلی» Vanilla Sky (که مورد توجه اکثر منتقدان قرار گرفت اما عموم مردم از آن استقبال نکردند) و Elizabethtown (که منتقدان و اکثر جمعیت سینما رو به یک اندازه از آن روی گرداندند) فشار ناشی از این اتفاق باعث شد کارگردان آنها کامرون کروCameron Crowe ، به مدت شش سال از دنیای سینما دور بماند. وی اخیراً با ساخت مستند Pearl Jam Twenty و فیلم بلند «ما یک باغ وحش خریدیم» We Bought a Zoo، فعالیت سینمایی خود را از سر گرفته است. گرچه نمیتوان این فیلم را در زمره ی بهترین آثار Crowe قرار داد، اما بی شک در مقایسه با Elizabethtown نوعی پیشرفت به حساب می آید. داستان فیلمWe Bought a Zoo بر اساس خاطرات بنجامین می Benjamin Mee نوشته شده، و نحوه ی پرداخت به گونه ای بوده که بتوان فیلم را جزو فیلم های خانوادگی به حساب آورد. فیلم، بی ریا و صمیمانه با مخاطب مواجه می شود اما کمی بیش از حد پاک و محافظه کارانه ساخته شده است. در این فیلم از آن شوخی ها و کنایه های شیطنت آمیز که باعث شده بود فیلم های برتر Crowe در مقام کارگردان - فیلم های «هر چه میخواهی بگو» Say Anything، Jerry Maguire، «تقریباً مشهور» Almost Famous - از همتایان خود یک سر و گردن بالاتر باشند، خبری نیست.

لحن فیلم We Bought a Zoo گاهی اوقات خوش بینانه و امیدوار کننده است و گاهی هم به شدت احساساتی و غم انگیز. امکان دارد بخشی از این مشکل مربوط به ماجرای اصلی باشد، اما فیلمنامه ی Crowe هم عیناً طبق داستان واقعی نوشته نشده است. فیلمنامه ای که او بازنویسی کرده، نوشته ی Aline Brosh McKennaاست که ادعا می کند بخش عمده ی فیلمنامه حاصل زحمت اوست. از آخرین آثار این فیلمنامه نویس میتوان به I Don't Know How She Does It و The Devil Wears Prada اشاره کرد.

البته، این فضای آرام و خالی از هیجان و قابل پیش بینی بودن روند داستان، قابلیت های حسی فیلم را زیر سؤال نمی برد. ما با شخصیت ها ارتباط حسی برقرار می کنیم، و چون سرنوشت آنها برایمان اهمیت دارد، برای رسیدن به کمالی که در انتهای فیلم برای آنها منظور شده، لحظه شماری می کنیم.

وقتی با بنجامین می (با بازی Matt Damon) آشنا می شویم، همسرش را به تازگی از دست داده است و مسئولیت نگهداری از دو فرزندش، دختر هفت ساله اش رُز (با بازی Maggie Elizabeth Jones ) و پسر 14 ساله اش دیلن (با بازی Colin Ford ) بر عهده ی اوست. بعد از اینکه دیلن از مدرسه اخراج می شود، بنجامین به این نتیجه می رسد که بهترین کار این است که همه چیز را از نو شروع کنند، یعنی دار و ندارشان را جمع کنند و بروند جای دیگری زندگی خود را از سر بگیرند. از سر تصادف، خانه ی جدید آنها یک باغ وحش است. بنجامین چیزی درباره ی حیوانات نمی داند و قصد ندارد خانه را بخرد،‌ تا اینکه متوجه می شود رُز به شدت به محیط پیرامون خود علاقه مند شده است. در نتیجه، دل را به دریا می زند و هر چه پس انداز کرده صرف خرید باغ وحش می کند. این کار موجب شادمانی دخترش و از طرف دیگر ناراحتی و انزجار پسرش می شود. گروه کوچکی از کارکنان که به شدت در مقابل تغییرات مقاومت می کنند، مسئولیت رسیدگی به ساکنین این باغ وحش مخروبه را بر عهده دارند. این عده که به سرپرستی یک نگهبان باغ وحش به نام کلی فاستر (با بازیScarlett Johansson ) فعالیت می کنند، بیشتر به دلیل علاقه به حیوانات به کار خود ادامه می دهند و آنچنان در فکر کسب درآمد نیستند. بنجامین که کاملاً تحت تأثیر شرایط قرار گرفته، کم کم به حیوانات علاقه مند می شود و همچنان که با مرگ همسرش کنار می آید و باغ وحش را برای روز مراسم بازگشایی آماده می کند، رابطه ی محبت آمیزی بین او و کلی ایجاد می شود.

مانند سایر فیلم های Crowe، زیبا ترین لحظات فیلم We Bought a Zoo هنگامی شکل می گیرد که تمرکز داستان بر روابط بین انسانهاست. نقش کاترین می (با بازی Stephanie Szostak)، پررنگ تر از زنی از دنیا رفته است، زیرا که زندگی و مرگ او بر سرنوشت شوهر و فرزندانش سایه انداخته است. فیلم همانقدر که به خرید و بازگشایی یک باغ وحش به وسیله ی "اعضای خانواده ی می" می پردازد، داستان به هم پیوستن دوباره ی آنها را هم روایت می کند. رابطه ی به ظاهر عاشقانه ای که میان بنجامین و کلی شکل می گیرد، منطقی پیش می رود. حسی میان آنها به وجود آمده، اما کاملاً بدیهی است که هنوز موقع آن نرسیده که بنجامین بتواند دوباره عاشق کسی بشود، و فیلمنامه هم این را تأیید می کند. این میان یک رابطه ی دوست داشتنی دیگر هم میان دیلن عبوس و بداخلاق و خواهرزاده ی کلی که دختر متکبری به نام لیلی (با بازیElle Fanning) است، شکل می گیرد.

اشتیاق Matt Damon برای افزودن بر آثار کارنامه ی هنری اش و همچنین تفاوت ماهیتی نقش هایی که می پذیرد، کماکان موجب حیرت همگان است. بازیگری پیش روی ماست که در چندین اکشن پر هزینه، چندین فیلم هنری مستقل و خاص، کمدی و درام نقش اول را بازی کرده و با بسیاری از فیلمسازان برجسته ی این دوران همکاری داشته است. فیلمسازانی مانند: استیون اسپیلبرگ Steven Spielberg، فرانسیس فورد کاپولا Francis Ford Coppola، گاس ون سنت Gus Van Sant، آنتونی مینگلاAnthony Minghella ، رابرت ردفورد Robert Redford، استیون سودربرگ Steven Soderbergh، فرانک دارابونت Frank Darabont، تری گیلیام Terry Gilliam، مارتین اسکورسیزی Martin Scorsese، کلینت ایستوود Clint Eastwoodو برادران کوئن Coen Brothers. با اینحال او به راحتی در قالب شخصیت بنجامین جای می گیرد و او را به صورت آدمی معمولی تصویر می کند، و این یکی از قابلیت های خاص و همیشگی Matt Damon است.

امکان دارد این سؤال به ذهن مخاطب برسد که آیا Scarlett Johansson برای بازی در نقش کلی گزینه ی مناسبی بوده یا خیر؟ نقش آفرینی او هیچ نقصی ندارد و حتی می شود گفت او و Damon تا حدودی با هم جور درمی آیند. اما Johansson بیش از آن زیبا و جذاب است که بتوان بازی او را در نقش یک نگهبان باغ وحشِ تقریباً مردم گریز، باور کرد. انتخاب سایر بازیگران فرعی به خوبی انجام شده، گرچه تصویری که John Michael Higgins از بازرس شیطان صفت ارائه می دهد، بیش از حد کاریکاتور مانند است. به نظر می رسد شخصیت برادر بنجامین، دانکن (با بازی Thomas Hayden Church) بیش از سایرین دارای ویژگی های خاص شخصیت های مورد علاقه ی Crowe باشد، و جذاب ترین دیالوگ های فیلم هم از زبان او نقل می شود.

طبق معمول فیلم های كرو، موسیقی نقش مهمی در شكل دادن به حال و هوای اثر ایفا می كند، گرچه موسیقی انتخابی او در این فیلم نسبت به آثار قبلی اش نقش کمرنگ تری دارد و بخش عمده ای از موسیقی متن، ساخته ی آهنگساز فیلم جونزی (/Jon Thor Birgisson: Jónsiخواننده و نوازنده ی اصلی گروه ایسلندی Sigur Rós) است. در این فیلم از آن ترکیب معنایی بین ترانه ها و لحظه های به یادماندنی اثری نیست، مانند ترکیب ترانه ی In Your Eyes اثرPeter Gabriel و سکانسی از فیلم Say Anything، یا ترکیب ترانه ی Tiny Dancer اثر Elton John و سکانسی از فیلم Almost Famous.

ممکن است فیلم We Bought a Zoo از لحاظ پیشروی سیر داستانی دچار نقصان باشد، اما در برقراری رابطه ی حسی با مخاطب کاملاً موفق عمل می کند. این فیلم موفق می شود تا حدودی ضربه ی شکست فیلم Elizabethtown را برای Crowe جبران کند، و در عین حال اولین اثر او باشد که برای خانواده ها نیز مناسب است، البته در صورتیکه وجود چند لغت ناشایست را ندیده بگیریم. امید آن می رود که این فیلم، اولین قدم وی در راه بازیافتن جایگاه اصلی خود باشد. در دهه های 80 و 90، هنگامی که اهالی سینما می دانستند Cameron Crowe در حال ساخت یک فیلم جدید است، چشم انداز سال سینمایی پیش رو، روشن تر می نمود.

مترجم : الهام بای