هیچکس نمی‌داند!

قراردادی نانوشته ، در روحِ جمعیِ بشرِ امروز ، درباره ی خدا ، پذیرفته شده که همه به نوعی ابهام درمورد وجود خدا و نقشش در زندگی رسیده اند اما تحت سیطره ی هژمونیِ مذهب( کلیسا ، حوزه و ...) کسی جرأت بیانِ صریح آن را ندارد . این فیلم درباره ی همان قرارداد نانوشته است . شروع فیلم از ناقوس یک کلیسایِ کهنه در اسپانیاست که سالها تصوراتِ مردمِ آن منطقه را با عقاید تحمیلی اش رنگ آمیزی کرده ؛ بعد وارد معمایی می شویم که کاملا هوشمندانه و درست طراحی شده و طبق معمولِ سبک شخصیِ فرهادی در پردازش موضوعات ، از داخلِ گود نظرات مختلف را می شنویم . حالا به انتظار می ایستیم تا مشخص شود یورو هایِ پاکو کار را جلو میبرند یا خدایِ آلخاندرو ؟! درباره ی ساختار فیلمنامه حرفی برای گفتن نیست چون بشدت دقیق و حساب شده همه چیز را پیش برده و در یک چهارچوب کلاسیک ، روایتِ بی نظیری را طراحی کرده . درواقع یکی از دلایل علاقه ی شخصی بنده به جنس فیلمسازیِ فرهادی ، همین است که پایبند قواعد کلاسیک است . این به معنایِ بنیادگرایی در نحوه ی بیانِ سینمایی یا تعصب بر ساختار سه پرده اییِ فیلمنامه نیست ؛ بلکه مسئله بر سر روابط علّی و معلولیِ داستان است که نسلِ جدید سینماگران تحت عنواین مختلف ، این منطق دراماتیک را به هم میزنند و ادعایِ پیشروی دارند . کارگردانی هم عالی ست و بطور کلی با ریتمی تند و کات هایِ سریع ، شخصیت ها را معرفی می کندُ مقدمه را برای یک ماجرایِ نفس گیر آماده می کند . نه اینکه شخصیت پردازی قرار است صرفا با تدوین اتفاق بیفتند ... نه ! ؛ مقصود این است که مخاطب را با نماهایِ کند و بیهوده معطل نمی کند و وقت ما را نمی گیرد ؛ چون حرفی برای گفتن دارد و میخواهد زودتر برود سر اصل مطلب . اما درباره ی مضمونِ قصه که بنظرم پیچیده تر از چیزی ست که در ظاهر بنظر می رسد . [با توجه به اسم فیلم"همه می دانند"] باید گفت بیشتر از اینکه بر آگاهیِ مردمِ جامعه ی کوچکِ روستا از رابطه ی دیرینه یِ پاکو و لائورا تأکید داشته باشد ، بر همین خداناباوری و تمسخرِ کلیسا از سوی بعضی کاراکترها فوکوس می کند و مسئله ی جدیدی را می سازد ؛ آیا باید بر خدایی توکل کنیم که نشسته و تقدیر را رقم می زند ؟

پنلوپه کروزو خاویر باردمدر فیلم سینمایی همه می‌دانند

یا اینکه تا چه اندازه باید نقش اعتقادات را در زندگیِ روتینِ مادی نادیده گرفت و کارِ خودمان را بکنیمُ از پس مشکلاتِ خودمان بر بیاییم ! ؛ فیلمساز هم بنظر می رسد که نظرش بیشتر به سمت دیدگاه دوم گرایش دارد . چون در نهایت پولها می رود و کار را یکسره می کند ؛ یعنی یوروهایِ پاکو بر خدایِ آلخاندرو پیروز می شود ؛ در واقع مسئله ی فیلمساز ، تقابل بینِ نگاهِ مادیِ یک آدمِ عملگراست که مزرعه ی انگور برای شراب سازی دارد و آلخاندرویِ بی کار و ورشکسته که نگاهی معنوی به جهان دارد و همه چیز را تأویل میبرد به وحیِ آسمانی و هدایتِ الهی برای بهبود زندگی اش . حتی تولد دختری که نتیجه ی یک رابطه ی نامشروع است را با همین دیدگاه تحلیل می کند . اما سکوتی که در پایانِ فیلم ، همه دربرابر این حل شدنِ مسئله می کنند ؛ بیان کننده ی همان تعلیقی ست که در شفافیتِ نقش خدا در زندگی ما آدمها وجود دارد . در آخرِ فیلم هم با نمایی از ریختنِ آب رویِ صلیب سنگی ، فیلمساز درخواست یک جور رفرمیز دینی را در پدیده ی خدا و توحید دارد که بشدت درست است و به خوبی نمایش داده شده .
"همه می دانند" فیلم لطیف ، مهندسی شده ، هوشمندانه ، دقیق ، سر و شکل دار ، محکم و زیبایی ست که می شود بارها دید و لذت برد و تعلیقی دارد که از جنس تعلیق هایِ فرهادیِ مؤلف است ؛ حتی به گمان من می شود این فیلم را بعنوانِ یک مبحث درسی در آکادمی هایی که کار پژوهش دینی می کنند به نمایش درآورد و از زاویه نگاه فیلمساز ، به طریقِ هرمنوتیک و دیالکتیک در نشانه شناسیِ فیلم ، به کشف های جدید و مدرنی درباره ی خداشناسی و مسائل مرتبط با آن دست پیدا کرد ... ؛
ای کاش "همه میدانند" را همه ببینند .

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.