یادداشتی بر فیلم سینمایی قصه‌ها

رخشان اعتماد برای ساخت آخرین فیلمش دست به کار بزرگی زده و شخصیت های فیلمهای پیشین اش را داستان « قصه ها » کرده و سرنوشت آنان را در شرایط امروز جامعه دنبال کرده است.

به عنوان مثال ما می توانیم در «قصه ها» بار دیگر با شخصیت معصومه (با بازی مهراوه شریفی نیا) که بنی اعتماد پیش از این در «زیر پوست شهر» از مشکلات زندگی او پرده برداشته بود، مواجه شویم. فردی که نه تنها زندگی اش بهتر نشده بلکه حالا تبدیل به زنی خیابانی شده که برای امرار و معاش سوار بر ماشین پسر همسایه قدیمی شان عباس ( محمدرضا فروتن ) شده و هراسان از شناسایی اش توسط عباس، پا به فرار می گذارد. دیگر اپیزودهای فیلم « قصه ها » نیز هرکدام به نوعی به بررسی سرنوشت شخصیت های خلق شده توسط بنی اعتماد در فیلمهای مختلفی که طی سالیان اخیر ساخته می پردازد.

از ویژگی های مثبت آثار بنی اعتماد طی سالیان اخیر، زنده بودن شخصیت های داستانش است که به راحتی می توان ما به ازای بیرونی آن را در جامعه یافت. در «قصه ها» نیز بنی اعتماد شخصیت های متعددی را به مخاطب معرفی می کند که تماشاگر به راحتی می تواند با آنان همذات پنداری کرده و آنان را باور کند چراکه همه آنان واقعی و برخاسته از درون اجتماع کنونی ایران می باشند.

اما شاید ایرادی هم که بتوان بر «قصه ها» وارد دانست، نگاه مطلقا سیاه بنی اعتماد به معضلات اجتماعی است، یعنی جایی که وی هیچ راه فراری برای بیرون رفتن از بحران های اجتماعی در اختیار مخاطب قرار نمی دهد و انبوهی از شخصیت های اجتماعی را در همان منجلاب گرفتار شده شان به حال خود رها می کند و هیچ نقطه پایانی هم برای داستان زندگی شان در نظر نمی گیرد.

بنی اعتماد در هر اپیزودی که در «قصه ها» به تصویر کشیده، چند شخصیت را مقابل دوربین می آورد و با ارائه توضیحی درباره مشکلات پیش آمده برای آنان، مدتی از زمان فیلم را صرف آنان می کند و سپس بی آنکه اتفاق مشخصی برای پایان اپیزود مربوطه رخ داده باشد، به داستان بعدی رجوع می کند. شاید بهتر می بود که پرداخت این داستانهای کوتاه با دقت و وسواس بیشتری انجام می گرفت.

یکی از اپیزودهایی که در آن تاکید بر بی مسئولیت بودن مسئولین دولتی بیش از حد معمول به تصویر کشیده شده، اپیزود مربوط به مهدی هاشمی است. در این اپیزود یک کارمند سابق دولت زمانی که برای پیگیری مطالباتش به یک ارگان دولتی مراجعه می کند، با مسئولی مواجه می شود که بطور غیرعادی در حال رد و بدل کردن پیامک و صحبت با معشوقه اش درباره رنگ مو و مسائل دیگری از این دست است! در اینکه بنی اعتماد انگشت بر روی معضلات واقعی قرار داده شکی نیست، اما سبک و سیاق مطرح کردن انتقاد به این معضلات در « قصه ها » مورد بحث است چراکه در برخی از این اپیزودها، می توان ردپای اغراق را هم تا حدود زیادی مشاهده نمود.

با اینحال « قصه ها » در اپیزود آخر داستان که در آن یک سکانس چند دقیقه ای از بگو مگوهای جالب و تماشایی میان باران کوثری و پیمان معادی را شاهد هستیم، تا حدودی فضای غمناک فیلم را لطیف تر می کند و به مخاطب اجازه می دهد تا از صحبت های میان حامد و سارا و بازی کلامی شان و نتیجه گیری جالبشان که امید را زنده می کنند، لذت وافری ببرند. اپیزود حامد و سارا، جذاب ترین اپیزود فیلم است.

«قصه ها» بازی های بسیار خوبی هم دارد. از فاطمه معتمدآریا و فرهاد اصلانی گرفته تا باران کوثری و مهدی هاشمی، بنی اعتماد موفق شده مجموعه ای از بازیهای خوب و یکدست را از بازیگرانش بگیرد و « قصه ها » را از حیث بازیگری، در رتبه بالایی قرار دهد.

جدیدترین فیلم رخشان بنی اعتماد یک جهش قابل توجه در کارنامه هنری ایشان خواهد بود. « قصه ها » یکی از اجتماعی ترین ساخته های چند سال اخیر سینمای ایران است که از درد مشترک بسیاری از مردم سخن می گوید. اما لحن بسیار تلخ فیلم، « قصه ها » را در لحظاتی، به فیلمی شعاری مبدل می سازد. با اینحال در وضعیت کنونی سینما ، « قصه ها » بهترین فیلم اجتماعی است که می توانید مشاهده نمائید.