سوژه بدون اشکال

این فیلم با یک سوژه بدون اشکال آغاز می نماید. این سوژه چنین می گوید که روحانیت با رحمت الهی می تواند مردم را به سمت خدا ببرد. شخصیت اول فیلم ، کسی است به نام رضا ( معروف به رضا مارمولک) . او نماینده قشری از جامعه است که بدلیل قاصر بودن و نشنیدن مطالب با خدا آشنا نیست ، به طور نا خواسته در شرایط یک دزدی مسلحانه قرار می گیرد ، سپس دستگیر شده به زندان میرود ، در زندان ( که شرایط آنرا بعدا شرح می دهیم ) دست به خودکشی میزند ، از قضا زنده مانده و راهی بیمارستان می شود . در بیمارستان پس از آشنایی با یک روحانی ، طی اتفاقاتی ، لباس وی را دزدیده و با سوء استفاده از ضعف سرباز مراقب وی فرار می نماید و راهی روستایی در نزدیکیهای مرز می شود تا از آنجا به کمک دوستانش که به آنها معرفی شده بود از مرز خارج شود . وی به محض رسیدن به روستا مورد استقبال مردم روستا قرار می گیرد و دست بر قضا رضا مارمولک روحانی آن روستا می گردد و طی اتفاقاتی که به آنها می پردازیم ، در آخر فیلم همچون دیگر فیلمهای آقای تبریزی ، بدون پایان مشخص دستگیر شده و فیلم در همینجا ناتمام می ماند تا بقیه ماجرا را بیننده خود حدس بزند.

پرویز پرستویی در فیلم سینمایی مارمولک

پیامهای فیلم 

1- حضور افراد قاصر در جامعه ( مثل رضا مارمولک)

2- ورود به زندان : این فیلم زندانهای ما را به جای اینکه مکان تربیت و بازپروری معرفی کند ، مکانی تاریک و وحشت زا نشان می دهد که این حالت حتی در تصویر برداری آن هم نمایان است. همچنین حضور یک زندانبان عصبی و خشن که معلوم نیست چقدر صحت داشته باشد.

3- آشنایی رضا با یک روحانی متفاوت با روحانیونی که قبلا می شناخت .

4- فرار از بیمارستان و ورود به جامعه با لباس روحانی که با دو نوع برخورد مردم مواجه می شود . دسته اول کسانی که همچون راننده تاکسی ها حتی حاضر به سوار کردن وی نیستند . دسته دوم هم مردم روستا که بدون اینکه او را بشناسند به دست بوسی وی می روند.

5- رضا ، در یک صحنه از فیلم که سوار یک پژو 206 است و بعد از پیاده شدن ، اذعان می کند که دزدی حق اوست . در یک کلام رضا در لباس روحانی دزدی را حق خود می داند...

6- پلیس از خطای ماشینی که رضا با لباس روحانیت در آن سوار است انجام داده است می گذرد ، یعنی پلیس از خلافهای روحانیون می گذرد و متاسفانه من خود شاهد آن بوده ام.

7- به محض سوار شدن به قطار ، آن خدمتکار قطار برای او یک کوپه خالی تدارک می بیند.

8- در این فیلم مردم همه کارهای رضا در لباس روحانیت را حمل بر صحت می کنند. ( حال آنکه در جامعه واقعی ، چنین نیست.)

9- رضا در لباس روحانیت ، همه را قابل تغییر می داند . حال آنکه در قرآن کریم به این مطلب اشاره شده است که بعضیها قابل هدایت نیستند.

10- رضا در این فیلم و در لحظاتی که در لباس روحانیت است ، خیلی راحت و با صداقت مردم را به سمت خدا جذب می نماید و مردم هم می پذیرند ، حال آنکه واقع امر چنین نیست ، امام حسین (ع) می فرمایند : مردم بنده دنیایند ، وقتی دینشان و دنیاشان با هم تلاقی می کند ، آنوقت تعداد دینداران کم است . همچنین این نکته قابل ذکر است که نگه داشتن مردم در سنگر دین به مراتب سخت تر از آوردن آنها به این سنگر است .

11- سوء استفاده از روحانیون محبوب ( در اصل سوء استفاده از اسلام) توسط بعضی سیاسیون که متاسفانه درست است ، خیلی از کسانی که در زمان کاندیداتوری نیاز به رای و تایید روحانیت محبوب آنها را به دست بوسی و اظهار ارادت نسبت به روحانیت وادار می کند ، بعد از رسیدن به مقام و منصب ، کاملا روحانیون را فراموش می کنند و متاسفانه از این ره آورد ، بعضی از روحانیون ضربه خوردند.

12- مردم به روحانیون حساسند.

رعنا آزادی‌ور و سهیلا رضوی در فیلم سینمایی مارمولک

نکات مثبت فیلم 

1- همه فیلمهای سینمایی نکات مثبت دارند.

2- اشاره کاملا واضح و صریح به این ضرب المثل در چند جای فیلم : تو نیکی میکن و در دجله انداز ، که ایزد در بیابانت دهد باز

3- لباس روحانیت می تواند انسان را متحول کند و جلو ایجاد گناه را بگیرد ، دقیقا زمانی که همه شرایط برای گناه در کوپه قطار برای رضا و زن جوان پیش آمد ، عبای رضا لای پنجره کوپه گیر می کند.

4- اشاره چندین و چند باره به حدیث : الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق ، البته لازم به ذکر است که این حدیث از نظر متن و سند ضعیف است.

5- نشان دادن برد و میزان اثرگذاری زبان مردمی و عامیانه

6- اثر صداقت و اینکه اگر حرفی از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.

7- ابراز این مطلب که مردم خدای مهربان را دوست دارند و خدای قهار را دوست ندارند.

پرویز پرستویی در فیلم سینمایی مارمولک

نکات منفی فیلم 

1- در این فیلم کارگردان با کمدی به خطوط قرمز نزدیک می شود.

2- روحانی خوب و مورد تائید آقایان تبریزی و محمدی ، روحانی است که دقیقا شبیه روحانی فیلم عبور عمل می کند ، یعنی از اینکه روحانی است ، لذتی نمی برد ، شغل خود را چیز دیگری می داند ، روحانی که از لباس روحانیت فرار می کند ، روحانی که اهل وعظ و منبر نیست .

در یک نگاه عامیانه می توان چنین از فیلم برداشت نمود که روحانی که کار دیگری جز روحانی بودن ندارد ، مفت خور است . چرا روحانیت را به عنوان یک حرفه نمی شناسیم ؟ آیا به واقع ارزش مطالعه و کارهای فکری کم است ؟ باید آنان که نمی دانند ، متوجه باشند که گستره دین آنقدر وسیع است که برای کسی که می خواهد به کنه آنها دست یابد ، وقت واقعا کم می آید .

3- آلوده نمایی که منجر به آلوده سازی می گردد.

4- اذعان به اینکه از طریق جرم و گناه هم می توان به خدا رسید در چندین جای فیلم به وضوح مشاهده می گردد.

5- عدم تطابق برخی مسائل فیلم با واقعیات جامعه . از جمله : رفتار و شخصیت مسئولین زندان ، سادگی مردم در برخورد با رضا در لباس روحانیون ، مردم را به این راحتی که در فیلم نمایش می دهد نمی توان به مسجد آورد ، غیر واقعی بودن طلبه های موجود در فیلم ، اعتماد مردم به روحانیت اینقدر که در فیلم القا می شود نمود خارجی ندارد.

6- خداوند در قرآن کریم می فرماید : مراقب باشید شیطان به بهانه رحمانیت من ، شما را به گناه تشویق نکند . حال آنکه در تمامی فیلم به بهانه رحمانیت ، انسانها به گناه تشویق می شوند.

7- دیالوگهای بی سابقه یا کم سابقه این فیلم در سینمای بعد از انقلاب که رسما فحشهای رکیک بر زبان آورده می شود.

8- تمسخر اختلاف فتاوی بین مراجع عظام تقلید

9- ایرادی که به صدا و سیما وارد می کند ، هر شبکه ای که میگیرد آخوند است ، این در اصل القای این تفکر است که همه چیز در قبضه روحانیت است.

10- خود کلمه مارمولک . آیا نمی شد نام فیلم را طوری انتخاب کرد که بعد از اکران آن به روحانیت اینقدر توهین نگردد ؟

11- در نظر نگرفتن فرهنگ مردم و جامعه سینما رو ایران

12- وقتی رضا در آخر فیلم لباس را به آن کودک می دهد ، می گوید : این لباس آدم را اهلی می کند . این یعنی ادعای اینکه همه کارهای من در این لباس درست و بجا بوده است . حال آنکه می بایست می گفت ، من در این لباس درست عمل نکردم ، تو برو و درست کار کن و روحانی شو.

پرویز پرستویی و مائده طهماسبی در فیلم سینمایی مارمولک

دفاعیات آقای تبریزی 

• جذب مشتری و قضاوت مردم . مردم ما اشتباه قضاوت نمی کنند .

پاسخ : آیا به واقع متفکرین جامعه هم این فیلم را پسندیدند ؟

• ابراز احساسات تماشاگران نشان دهنده اینست که ما در فیلم داریم حرف دلشان را میزنیم.

پاسخ : مردم در کدام قسمتهای فیلم ابراز احساسات می کردند ؟ در لحظه بالارفتن رضا از دیوار ، و یا کتک کاری با اوباشها ، آیا این صحنه ها حرف دل مردم است ؟

• فیلم مردم را با خدا آشتی می دهد.

پاسخ : آیا واقعا به نظر شما چنین است ؟ حتی اگر چنین هم باشد ، آیا این آشتی دائمی خواهد بود ؟ آیا مطمئنید که مردم با این فیلم با خدای واقعی آشتی کرده اند ؟ (خدایی که جرم را هم مجاز می داند ؟) در ثانی به نظر شما آیا اگر یک دزد لباس روحانیت بپوشد ، بهتر از روحانیون کنونی اثر دارد ؟

• مسئولان و بعضی از روحانیون این فیلم را پذیرفته و تایید کرده اند .

پاسخ : آیا این روحانیون واقعا کارشناس بودند در مسائل ؟ از 10 روحانی موفق اول در کشور کدامیک در جریان ساخت این فیلم بودند و در مورد آن نظر دادند ؟

• این فیلم جایزه بین المللی دارد.

پاسخ : آیا این جمله عذر بدتر از گناه نیست ؟

• منتظریم مخالفین این فیلم ، فیلمی بهتر در دفاع از روحانیت بسازند.

• ما در همه فیلم القا می کنیم رضا ، روحانی نیست ، بلکه همان دزد است که لباس روحانیت پوشیده است.

• این فیلم باعث رفاقت مردم و روحانیت شد.

• ما با این فیلم ، سینمای جسور و آرمانی را معرفی کردیم.

• در آخر در حالی که اشکهای خود را پاک می کند ، می گوید : به من می گویند ، شما جاسوس سیا هستید.

دلایل استقبال فیلم از دید حجت الاسلام سید محمد انجوی نژاد

1- فی کل جدید لذت . ( در هر چیز جدیدی ، لذتی وجود دارد.) ، اما آیا هر چه که مردم استقبال کردند ، چیز خوبی است ؟

2- طنز و دیالوگ طنزآلود فیلم

3- بازی بسیار عالی پرویز پرستویی . ایشان هنر پیشه بسیار قوی هستند و در حال حاضر از بهترین هنر پیشه های سینمای ایران هستند.

4- مخاطب نچندان متفکر این فیلم در جامعه

5- باید قبول کرد که در بعضی استقبالها و رفتن به سینماها ، غرض ورزی دخیل بوده است. تبلیغات ، جوسازی و توقیف این فیلم باعث پر فروش شدن آن شد.

پرویز پرستویی در فیلم سینمایی مارمولک

پیامهای فیلم به روحانیون 

1- برادران روحانی ، گول سیاسیون را نخورید . ( لازم است که بگویم که سالهای سال است که ما این توصیه را کرده و می کنیم.)

2- روحانیون محترم ! با زبان امروزی و عامیانه با مردم صحبت کنید.

3- مردم ما اینقدر به روحانیت اعتماد دارند که دخترشان را در کوپه قطار می گذارند و می خوابند . روحانیون مراقب باشید ، اگر محبوبیتی در بین بانوان دارید ، خدای نکرده سوء استفاده ای نشود.

4- جوانان را درک کنید . ( قبول کنید که بسیاری از جوانانی که سر و وضعشان از دید شما نا پسند و کریه هست ، وضع روحی و معنویشان از بسیاری از امثال ما بهتر است.)

5- در کارهایتان شادی هم داشته باشید.

6- قدرت برخورد و اثر گذاری را در بین تفکرهای مختلف اعم از کاسب و دانشجو و بسیجی و پیر و ... در خود ایجاد کنید.

7- اجازه انتقاد به مردم بدهید تا اینقدر حساس نشده و عقده ای رفتار نکنند.

8- در حوزه های غیر کارشناسانه نظر ندهید.

9- خط قرمزهای غیر ضروری را بردارید تا عقده ایجاد نشود . اسلام خود خط قرمز دارد . ( اصول دین)

10- اینقدر داد می زنید ، مارمولک آبروی روحانیت را برد ، 20 سال بد کار کردن بعضی از روحانیون آبروی روحانیت را بیشتر برد یا این فیلم ؟ چرا برای مانور تجمل در کشور کسی کفن نپوشید و مخالفت نکرد ؟ این فیلم باید حوزه های علمیه ما را بیدار کند .

11- مردم از انسان متکبر و مغرور فراریند.

12- بین مردم و روحانیت فاصله وجود دارد .

بله این فاصله وجود دارد و دلیل آنهم این دو مورد است : الف ) مردمی که همه روحانیون را با یک چوب راندند و کار بد عده قلیلی را به پای همه نوشتند . ب ) خود روحانیون که خود را از جامعه کنار کشیدند.

نکته ای هم با آقایان تبریزی و محمدی ، ای کاش با روحانیون موفق هم مصاحبه ای کرده بودید . ای کاش این فرصت طلایی را از دست نداده بودید . ای کاش کارشناسی ارتباط دین با جوانها را انجام داده بودید و .....

نتایج این فیلم 

1- به قدرت و اثر گذاری هنر و سینما بیش از پیش پی بردیم و این وظیفه هنرمندان متعهد را سنگینتر می کند.

2- مقابله فرهنگی وجود دارد . ای کاش 5-6 سال پیش که مقام معظم رهبری این نکته را تذکر دادند کسی گوش کرده بود.

3- امثال آقایان تبریزی و محمدی نباید بی گدار به آب بزنند.

4- سه نوع تفکر در این فیلم القا شد :

الف ) تفکر رئیس زندان : تکیه بر ظاهر افراد و اینکه به زور هم که شده می خواهند مردم را به بهشت ببرند . در این تفکر نیت خیر است ولی باطن انسانی و عشق کاملا رد شده است. در این تفکر بنا به تجسس (یک عمل حرام ) است ، خشونت در این تفکر کاملا القا می گردد ، تاریکی اطاعت محض در این تفکر به صراحت نمودار است.

ب ) تفکر آقای فضلی (پیش نماز مسجد در روستا ) : نماینده قشری که در جوانی لذات خود را برده و حال به سمت مسجد آمده اند ، در این تفکر حفظ ظاهری قرآن مهم است و به هیچ و جه نیز حاضر به درک زمانه نیست. اما باید باور کرد که همه پیرمردهای مساجد در جوانی همه لذات خود را نبرده اند و عده بسیاری هم هستند که از جوانی با تقوا بوده اند .

ج ) تفکر روحانی مورد وثوق آقای تبریزی : روحانی که اگر کسی جای او را بگیرد و لباس او را بپوشد بهتر می تواند مبلغ باشد ، در این دین هیچکس محکوم نمی شود ( مسیحیت رقیق شده) ، همه مسائل خارج از باید ها و نبایدها و سخت گیریها نمود داده می شوند. در این دین همه می توانند به خدا برسند حتی از طریق جرم و طبیعی است که همه از این دین خوششان می آید.

اما بعد از این سه تفکر می توان به تفکر صحیح و غالبی رسید که با کارشناسی و زمان سنجی می توان آنرا کسب کرد.

پرویز پرستویی و رعنا آزادی‌ور در فیلم سینمایی مارمولک

سخن آخر 

علیرغم اینکه آقای تبریزی و محمدی هنرمندان خودی هستند اما با کمال تاسف این فیلم بسیار بد و مستهجن بود و این نقدهای ما به گوش همه نمی رسد . آنها چون قبل از شروع کار کارشناسی در نکردند مقصرند و باید در قیامت جوابگو باشند.

در پایان هم آمادگی خود را برای مناظره در این مورد اعلام می دارم و از صاحبنظران دعوت می نمایم با پاسخگویی به ایرادهای وارد شده به فیلم سعی در روشن تر شدن جوانب کار بنمایند.

لازم به ذکر است که این جلسه قرار بود با حضور آقایان کمال تبریزی و منوچهر محمدی برگزار شود که

بنا به دلایل نامعلوم از شرکت در این جلسه سرباز زدند

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.