ضیافتی به صرف رنگ در «هتل بزرگ بوداپست»

«هتل بزرگ بوداپست» تا همین جا هم کار خودش را کرده است و حتی اگر نتواند شب اسکار جایزه مهمی را به دست آورد باز هم از اهمیت فیلم کاسته نمی شود. این فیلم بدون پشتوانه استودیوهای درجه یک هالیوود ساخته شده و از این جهت می توان آن را نمونه سینمای مستقل کشور آمریکا به حساب آورد، هر چند که حضور بازیگرانی مثل ادوارد نورتون، رالف فاینس و اوون ویلسون به هر حال ساخته جدید وز اندرسون را هم تحت تاثیر قدرت هالیوود قرار می دهد. بعد از ساخته شدن فیلم، کمپانی «فاکس سرچلایت» برای پخش آن قراردادی بست و آن را پخش کرد. اکران جهانی این فیلم از روز 7 مارچ 2014 و با آغاز اکران فصل تابستان شروع شد و این تاریخ مناسب، باعث فروش بیش از 174 میلیون دلاری آن شد. همین موضوع «هتل بزرگ بوداپست» را تبدیل به پرفروش ترین اثر وز اندرسون و پر فروش ترین فیلم مستقل سال 2014 کرد. اگرچه در زمان اکران، با این حجم تحسین ها مواجه نشد اما فیلم تازه کارگردان «امپراطوری طلوع ماه» هرچه به فصل جوایز نزدیک تر شد بیشتر مورد پسند منتقدان قرار گرفت.

«هتل بزرگ بوداپست» داستان ماجراهایی است که بر سر آقای گوستاو، مسئول یک هتل بزرگ در اروپای ما بین دو جنگ جهانی می آید و رابطه وی با نزدیک ترین و قابل اعتماد ترین دوستش، زیرو مصطفی را شرح می دهد. این فیلم با الهام از دو داستان «دختر پستخانه» و «از ترحم بپرهیز» نوشته اشتفان سوایگ، نویسنده مطرح اتریشی نوشته شده و در سه مقطع زمانی روایت می شود. از آن جایی که خود فیلم ساختاری اپیزودیک دارد، فیلمساز برای جدا کردن این مقاطع زمانی به جای تغییر در رنگ تصاویر یا دیگر شیوه های مرسوم، از ابعاد تصویر متفاوت نسبت به یکدیگر استفاده کرده. در واقع ابعاد تصویر این اثر ثابت نیستند که این ابتکار وز اندرسون را نشان می دهد. به طوری که در بخش های مربوط به دهه 1930، نسبت پرده 1.37 است، این نسبت در سال 1985 به 1.85 می رسد و در دهه 1960، به عدد 2.35 رسیده. همین طور «هتل بزرگ بوداپست» سه راوی اصلی دارد که فیلم از زاویه دید آنها و دانای کل روایت می شود که این هم کمک زیادی به مشخص شدن مقاطع زمانی می کند.

اصولا وز اندرسون جوان قدرت زیادی در ساختن دنیای خودش دارد و از همه امکاناتش در این راه استفاده می کند. فیلم های او نه از جنس فانتزی های «تیم برتون» است و نه از جنس کمدی های عامه پسند هالیوودی. چیزی که آن را نه تنها در فیلم های او، بلکه در «آقای فاکس شگفت انگیز»، تنها انیمیشن وی هم می توانیم ببینیم. آثار وی عمده تا به صورت اپیزودیک روایت می شوند که «هتل بزرگ بوداپست» هم از این سنت مستثنی نیست و شخصیت ها که بعضا پرداخت خوبی هم دارند، همیشه در حال حرکتند. استفاده از تصاویر رنگی و اغراق در رنگ ها از دیگر مشخصه های آثار اندرسون، خصوصا در فیلم های اخیرش است. همین رنگ آمیزی آن قدر ذهن مخاطب را به خودش جلب می کند که می تواند پرده ای در برابر برخی ضعف های فیلم ها شود و اجازه ندهد مخاطب به برخی مسائل بیندیشد. به عنوان مثال در همین فیلم آخر، شما با صرف خواندن دیالوگ ها هم می توانید داستان فیلم را به طور کامل متوجه شوید. خیلی از مسائل در دیالوگ ها بیان می شود حال آن که سینما، هنر نشان دادن است. اما آن قدر به شما تصاویر جذاب داده می شود که دیگر به آن چه نشان داده نشده فکر نمی کنید.

نکته دیگری که می توان در مورد ساختار «هتل بزرگ بوداپست» اشاره کرد مقوله ژانر در فیلمنامه است. ژانر این فیلم می تواند فانتزی، ماجرایی یا حتی درام باشد اما در این اثر سطح پارودی بسیار بالا است و از ابتدا تا انتهای فیلم، کارگردان در سکانس های مختلف بارها مابین ژانرهای گوناگون حرکت می کند و با ایجاد موقعیت کمیک در ساختار ژانر، پارودی به وجود می آورد. همین موضوع جنس کمدی در «هتل بزرگ بوداپست» را با آثار مشابهش متفاوت می کند. اما طبیعتا این ویژگی را بسیاری از منتقدان هم نمی پسندند به طوری که معتقدند فیلم جدید وز اندرسون یک بلاتکلیفی ذاتی دارد.

برخی از منتقدانی که «هتل بزرگ بوداپست» را نپسندیده اند در یادداشت خود به داستان فیلم هم تاخته اند. به طوری که می گویند داستان اصلی، بسیار ساده است و فیلمنامه نویس به صورت خیلی سطحی پیچ و خم هایی به اثر بخشیده که هیچ وقت مخاطب را نمی تواند به اندازه یک فیلم ماجرایی واقعی جذب کند. در این فیلم تعالی کاراکترها به سادگی انجام می شود و هدف در فیلمنامه گم شده.

برای جمع بندی در مورد فیلم «هتل بزرگ بوداپست» باید گفت به نظر با یک کیک عروسی طرف هستیم. زیبایی خیره کننده ای دارد و شیرینی آن به قدری زیاد است که برخی ترجیح می دهند امتحانش نکنند. اما آنهایی هم که فیلم را می بینند دقیقا به مانند همین کیک به یک لذت زودگذر رسیده اند. «هتل بزرگ بوداپست» قرار نیست تاریخ سینما را به چالش بکشد و به ناگاه در میان بهترین آثار تمام ادوار قرار گیرد و شاید نامزدی در 9 رشته اسکار، بیشتر از این که از قدرت فیلم ناشی شود، از ضعف رقبا به دست آمده. ساخته جدید وز اندرسون در رشته های بهترین موسیقی متن، بهترین چهره پردازی، بهترین طراحی لباس، بهترین طراحی تولید، بهترین تدوین، بهترین فیلمبرداری، بهترین فیلمنامه ارجینال، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم نامزد جایزه اسکار شده است. در بخش بهترین فیلمنامه ارجینال، «هتل بزرگ بوداپست» رقابت سنگینی با «مرد پرنده ای» الخاندرو گونزالس اینیاریتو خواهد داشت. در بخش های بهترین طراحی لباس، چهره پردازی و طراحی تولید، شانس اصلی کسب مجسمه طلایی است ولی در بقیه بخش ها روی کاغذ شانس زیادی ندارد.