نقد فیلم شوالیه تاریکی برمیخیزد

شوالیه تاریکی برمی خیزد» روزهای ابتدایی ژانر ابرقهرمانی را پشت سر می گذارد و به آینده ای آخر الزمانی و محکوم به فنا منتقل می کند که مفهوم آن به طرز ناخوشایندی به تیتر اخبار دنیای امروز نزدیک است. گاتهام و ساختارهای آن به عنوان یک شهر تروریستی از هم پاشیده شده است. بروس وین (با بازی کریستین بیل) بعد از سالها گوشه نشینی در «املاک وین» با اکراه دوباره پدیدار می شود و با یک تبه کار بی عاطفه که به قدرتمندی خودش است، روبرو می شود. فیلم به آرامی و با طرح داستانی مبهم و کاراکترهای بسیار زیاد شروع می شود، اما از همان ابتدا یک اوج مهیج را پایه ریزی می کند.

پایان کار کریستوفر نولان در سه گانه بتمنش یک فیلم ابر قهرمانی جاه طلبانه شده است که با دو سورپرایز همراه است: اول این که خیلی سرگرم کننده نیست و بعد هم کاراکتر بتمن آن خیلی کمرنگ است. سکانس های اکشن فوق العاده فیلم های قبلی دارای عنصر طنز و اجرای مهیج هیث لجر در نقش جوکر بود. اما این قسمت به طور کل فقط درام جدی است که تبه کاری با نام «بین» دارد که ماسک هانیبال لکترش او را از شخصیت خود خارج می کند. و با وجود آن که بروس وین را خیلی زیاد می بینیم اما تغییر حالت او به بتمن تا قبل از نقطه اوج داستان فقط در چند صحنه کوتاه است.

«بین» با بازی تام هاردی در نقش یک کتشی گیر آدم کش زنده شده است، شخصیت او رازآلود است چرا که به راحتی نمی توان انگیزه های اصلی او را فهمید. وی هزاران نفر از جنایتکاران گاتهام را آزاد می کند؛ در قالب سناریویی که به داستان حمله به زندان باستیل در پاریس خیلی شباهت دارد. وقتی آن ها با زد و خوردهای خیابانی با نیروی پلیس شهر مقابله می کنند، هدف «بین» برانداختن طبقات حاکم به نظر می آید که این امر تا حدودی نقشه دیگر او را برملا می کند: نابودی شهر با استفاده از سلاح هسته ای.

«بین» دو نمایش مهیج دیگر هم دارد که شامل نابودی ساختمان بورس و منفجر کردن یک استادیوم فوتبال است و این طور به نظر می آید که اهدافش در جهت نابودی دو الهه جامعه ما یعنی پول و مسابقات ورزشی است. در فیلم هیچ تلاشی برای توضیح منابع مالی «بین» نشده است و وقتی در آخر همه چیز به آن نبرد خیابانی تن به تن میان بین و بتمن ختم می شود فقط با یک دعوای مشت زنی روبرو می شویم که خیلی کمتر از آن چیزی است که انتظارش را داشتیم.

شخصیت «بین» کمتر از تمامی کاراکترهای شرور فیلم های بتمن، کاریزماتیک است. شخصیت های جدیدی به فیلم افزوده شده است: یک پلیس جوان قهرمان (با بازی جوزف گوردون لویت)، دو شریک عشقی بالقوه برای وین، کمیسر گوردون (با بازی گری الدمن)، مخترع نابغه لوسیوس فاکس (با بازی مورگان فریمن) و زمان زیادی هم به آلفرد خدمتکار (با بازی مایکل کین که اجرای موثر برجسته ای در چندین صحنه سخت فیلم دارد) اختصاص داده شده است.


یکی از زنان فیلم، زن گربه ای همیشه مرموز (با بازی آن هاتاوی) است و دیگری میراندا تیت (با بازی ماریون کوتیار) یک میلیونر است که شاید بتواند تشکیلات سرمایه گذاری وین را که بعد از شرارت های بازار بورس بین، ورشکسته شده است، نجات دهد. زن گربه ای یک دزد آزاد است که همیشه به دنبال درجه یک ها می گردد و میراندا یک زیست شناس اصلاح طلب است. هر دوشان به طور مقاومت ناپذیری مجذوب بروس هستند. بروسی که نه تنها هنوز مجرد است بلکه هشت سال گذشته را در انزوا سپری کره است و خودش را به همراه آلفرد وفادار، در املاک وین محصور کرده است.

تمامی این کاراکترها و فعالیتهایشان کشش لازم در نیمه اول فیلم را ایجاد می کنند. نیمه اولی که با صراحت بگویم اصلاً مطمئن نبودم چه کسی دارد چه کار می کند و با چه چیزی و با چه کسی! فیلم در نیمه دوم مهیج خود به ثبات می رسد، البته با این وجود باز هم هر کسی قادر نخواهد بود تا به طور دقیق در مورد مکانی که «بین»، «بروس» را زندانی کرده است، توضیح خوبی بیابد. دیوارهای مدور این مکان کاملاً نشان می دهد که بالا رفتن از این دیوارها مرگبار است. البته هر کسی می تواند برای آزادی از آن تلاش کند اما تعداد کمی موفق می شوند. مکان اصلی این زندان در جادپور، راجاستان، در هند است. در یک آن پله هایی زیگزاگی به ما نشان داده می شود که به طور فراموش نشدنی در «باراکا» نشان داده شده بود. معلوم می شود که «بین» در زمان کودکی در این مکان نگهداری می شده.

«شوالیه تاریکی برمی خیزد» فیلمی تاریک و سنگین است. این فیلم نهایت وزنی که یک فیلم ابرقهرمانانه می تواند تحمل کند، به آزمایش گذاشته است. اینکه نولان قادر است تا آنارشیسم شهری و تخریب انبوه را با هم ترکیبت کند و آن موتور سیکلت بتمنی با آن تایرهای عجیبش خیلی جالب توجه است. اینکه او این کار را بدون استفاده از تکنیک سه بعدی انجام داده است، قابل ستایش است. این که بیشتر فیلم در فرمت IMAX فیلمبرداری شده اجازه خواهد داد تا فیلم پرده های عظیم سینما را مال خود کند. اینکه «شوالیه تاریکی بر می خیزد» پایانی برای این سه گانه بود، قطعی است؛ مگر نولان تا چه عمقی می تواند حفر کند؟ این فیلم، فاقد کمال نسبی «شوالیه تاریکی» است چرا که به وضوح بیشتر و شخصیت شرور بهتری نیاز داشت، با این وجود پایانی شرافتمندانه برای این مجموعه بود.

مترجم:شبنم سیدمجیدی