نقد و بررسی فیلم هیچکاک

« استاد دلهره » یکی از بهترین لقب های سینمایی بود که می شد برای شخص آلفرد هیچکاک انتخاب کرد. این مرد خونسرد و به شدت مرموز، یکی از بهترین1 کارگردانان تاریخ سینما بود که چه بسا اگر تا به امروز زنده می بود، می توانست ژانر وحشت را خیلی زودتر ،با تعریف جدیدی به مخاطبین ارائه دهد. هیچکاک کارگردان به شدت مرموزی بود، کمتر دیده می شد که او بخندد یا با کسی گرم بگیرد. همچنین گفته می شد که او ترس عجیبی نسبت به تخم مرغ دارد و هیچ چیز به اندازه یک تخم مرغ برای او ترسناک نبوده است! هرچه که بود ، استاد دلهره با ساخته های دلهره آورش چنان ژانر وحشت رو به جلو سوق داد که حتی امروز هم بسیاری از فیلمهای ترسناک هالیوودی با الگو برداری از ساخته های جاودانه او ساخته می شوند.

« هیچکاک » نام فیلمی است که قرار است به زندگی این کارگردان بزرگ در جریان ساخت شاهکار تاریخی اش یعنی « روانی » بپردازد. فیلم « هیچکاک » به کارگردانی آقای ساشا گرواسی ، از روی کتابی به نام « آلفرد هیچکاک و ساخت روانی » به نویسندگی آقای استفن ربلو ساخته شده است.

داستان « هیچکاک » از جایی آغاز می شود که شخص آلفرد هیچکاک ( آنتونی هاپکینگز ) به دلیل ساخت فیلم « شمال از شمال غربی » ، موفقیت قابل توجهی در گیشه بدست می آورد و منتقدان نیز از این فیلم استقبال خوبی بعمل می آورند. پس از این موفقیت ، استودیوها که از محبوبیت آلفرد هیچکاک و پولساز بودن فیلمهای او هیجان زده شده اند، به او پیشنهادهای مکرری می کنند تا بار دیگر یک فیلم در ژانر " جاسوسی " بسازد اما آلفرد هیچکاک اینبار تصمیم میگیرد تا شانس خودش را در ژانر " ترسناک " و با ساخت فیلمی با عنوان « روانی » آزمایش کند. هیچکاک برای ساخت این فیلم ، کمک های بی دریغ همسرش آلما ( هلن میرن ) را در کنار خود می بیند اما پروژه « روانی » رفته رفته تبدیل به یک قمار برای هیچکاک می شود که می تواند آینده کاری اش را تحت تاثیر قرار دهد چراکه کمپانی پارامونت از سرمایه گذاری برای فیلم جدید او سرباز می زند و...

« هیچکاک » به دو بخش از زندگی آلفرد2 هیچکاک می پردازد؛ اولی زندگی سینمایی آلفرد هیچکاک و دومی زندگی خصوصی و رابطه اش با همسرش آلما. در بخش زندگی خصوصی باید گفت که ساشا گروسی موفق شده تا ابعاد مختلف زندگی آلفرد هیچکاک را به خوبی تصویر بکشد و اطلاعات مفیدی در اختیار تماشاگر قرار دهد. بدون شک رابطه آلفرد هیچکاک با همسرش که همواره پشتیبان او در ساخت فیلمهایش بود، جالب ترین نکته برای تماشاگران خواهد بود که خوشبختانه « هیچکاک » تا حد زیادی موفق شده مسائل ریز مابین آلما و هیچکاک را به مقابل لنز دوربین بیاورد. ما در بخش خصوصی زندگی هیچکاک مشاهده می کنیم که کمپانی پارامونت از قبول سرمایه گذاری برای فیلم « روانی » به دلیل محتوای خشن و نامتعارفش ( در آن زمان ) سرباز زد و هیچکاک مجبور شد زندگی شخصی اش را برای ساخت این فیلم گرو بگذارد. خوشبختانه گروسی این خرده داستانهای فیلم را به خوبی روایت کرده و هیچکدام از آنها در حد یک روایت خشک و حاشیه ای در فیلم مطرح نمی شوند. البته یک خرده داستان عجیب از حسودی و شک آلفرد هیچکاک به همسرش که احساس می کند با نویسنده فیلمنامه اش به نام وایتفیلد کوک ( با بازی دنی هیوستن ) رابطه ای مخفیانه دارد، در فیلم مطرح می شود که روی هم رفته نه دلیل منطقی برای ایجاد شک وجود دارد و نه اصلاً این موضوع به درستی پرداخته و برای تماشاگر روشن می شود. به نظرم می شد که بجای این داستان نه چندان مستند، به بخش های واقعی تر زندگی آلفرد هیچکاک در مدت زمان کوتاه 98 دقیقه ای فیلم پرداخت.

اما در مورد روایت زندگی سینمایی آلفرد هیچکاک ،متاسفانه « هیچکاک » اشکالاتی دارد که نمی توان به راحتی از آن گذشت. ما در بخش زندگی سینمایی آلفرد هیچکاک ، با مردی مواجه هستیم که به پشت دوربین می رود و پس از کمی کشمکش با عوام صحنه، فرمان " کات " می دهد و بعد از کمی صحبت های عادی با عوامل و بازیگرانش ،این 3سکانس پایان می یابد. شاید اگر این فیلم درباره یک کارگردان سینما بود، مشاهده چنین سکانس هایی بسیار طبیعی جلوه می کرد اما وقتی بدانیم که قرار هست این فیلم درباره کارگردانی با رفتارهای عجیب و غریب به نام آلفرد هیچکاک و متدهای خاص او در کارگردانی باشد، نیاز هست تا کارگردان تمرکز بیشتری بر نحوه رهبری رفتارهای خاص هیچکاک در هنگام فیلمبرداری داشته باشد که متاسفانه « هیچکاک » آنطور که انتظار می رفت، موفق نشده این صحنه ها را به تصویر بکشد. البته در فیلم معدود سکانس هایی هم وجود دارد که در آن ، آلفرد هیچکاک برای آنتونی پرکینز ( با بازی جیمز دارسی ) از نقشش و نحوه اجرای آن صحبت می کند و همچنین صحبت های خیالی او با اد گین در رویا ( فردی که قاتل فیلم « روانی » ، با الگوبرداری از قتل های زنجیره ای او خلق شد ) که جالب و تماشایی از آب درآمده اند. اما این صحنه ها به حدی نیستند که بتوانند طرفداران آلفرد هیچکاک را که بهرحال انتظارات بیشتری داشتند، راضی کند.

علی رغم ضعف هایی که « هیچکاک » در روایت داستان دارد، باید گفت که بازی قدرتمند آنتونی هاپکینگز تا حدود زیادی این ضعف ها را جبران کرده است. هاپکینگز در این فیلم با گریمی بسیار سنگین در جلوی دوربین حاضر شده و به نظر می رسد که رفتارهای آلفرد هیچکاک را نیز به خوبی آنالیز کرده است. در واقع می توانم بگویم که تصوری که شما درباره چهره و گفتار آنتونی هاپکینگز تا پیش از تماشای این فیلم داشتید، به هیچوجه در « هیچکاک » وجود ندارد و شما با یک آنتونی هاپکینگز جدید مواجه هستید. هاپکینگز در « هیچکاک » عالی ظاهر شده است اما فکر نمی کنم که در فصل جوایز بتواند توفیقی بدست بیاورد چراکه امسال رقبای بسیار سختی در پیش روی دارد که فیلم متوسط « هیچکاک » یکی از دلایل دیده نشدن بازی خوب او خواهد بود. هلن میرن در نقش آلما نیز فوق العاده است و برعکس آنتونی هاپکینگز، به نظر می رسد که میرن بتواند در فصل جوایز شانس زیادی برای قرار گرفتن نامش در بین کاندیداها داشته باشد. وی به خوبی موفق شده تصویر یک زن قدرتمند را به تصویر بکشد که هم حرفه سینما را به خوبی می شناسد4 و هم نحوه رفتار با مردی عجیب به نام آلفرد هیچکاک. بازیگران مکمل فیلم هم حضور خوبی را در « هیچکاک » تجربه کرده اند و هر یک از آنها ، تاثیر خودشان را در فیلم دارند. جسیکا بیل در نقش ورا میلز ، بسیار راحت و باور پذیر ظاهر شده و اسکارلت یوهانسون در نقش جنت لی ، بلوند محبوب و البته دردسرساز آلفرد هیچکاک عالی است. تونی کولت در نقش منشی خاص آقای هیچکاک ، متفاوت از همیشه ظاهر شده است و گستاخی خاصی را در جلوی دوربین تجربه کرده است! جیمز دارسی در نقش آنتونی پرکینز، بازی راحتی داشته است و سکانس های مشترک او با آنتونی هاپکینگز ، دیدنی از آب در آمده است.

در مجموع باید گفت که« هیچکاک » فیلمی معمولی است که به یک دوره کوتاه از زندگی آلفرد هیچکاک در جریان ساخت « روانی » می پردازد. البته به نظرم نباید چندان به « هیچکاک » در بررسی جزییات سخت گرفت چراکه مطمئناً در سال 1959 خبری از ضبط تخصصی وقایع پشت صحنه فیلمهای هالیوودی نبوده و ساشا گروسی هم متعاقباً تنها اطلاعات موجود یعنی نوشتاری ( که شاید مستند هم نباشند ) را برای روایت داستانش در نظر گرفته است. اگر از علاقه مندان آلفرد هیچکاک هستید و دوست دارید هرچند اندک، درباره زندگی شخصی او و نحوه ساخت فیلم « روانی » ، اطلاعاتی بدست بیاورید، پیشنهاد می کنم که به تماشای « هیچکاک » بنشینید ولی این نکته را همواره مد نظر داشته باشید که قرار نیست با یک فیلم عالی مواجه شو