نقد و بررسی فیلم بازی تلقید

آلن تورینگ یکی از بزرگترین یا می توان گفت نابغه ترین دانشمندان بریتانیایی بود که به پدر علم محاسبه نوین و هوش مصنوعی معروف است و امروزه مهمترین جایزه دنیای علم کامپیوتر به افتخار او آلن تورینگ نامگذاری شده است. « بازی تقلید » را می توان یکی از ده ها دستاورد مهم تورینگ در دوران کاری اش به حساب آورد.

بازی تقلید نامی است که آلن تورینگ برای معرفی یکی از اولین نرم افزار ها و کامپیوترهای ساخته شده توسط بشر به کار برد. بازی تقلید در واقع بازی ای است که در آن سه شرکت کننده حضور دارند. یک مرد، یک زن و نفر سوم که می تواند زن یا مرد باشد، اما نفر سوم فردی است که کامپیوتر او را بازجو خطاب می کند. بازی تقلید هم از این قرار است که دستگاه با پرس و جو از افراد سعی در تشخیص جنسیت آنها دارد با علم به اینکه یکی از شرکت کنندگان باید با پاسخ های منحرف کننده دستگاه و هوش مصنوعی اش را به چالش بکشد و شرکت کننده دیگر هم به بازجو در راه تشخیص کمک کند. آزمون تورینگ یکی از پیچیده ترین آزمون ها برای هوش مصنوعی محسوب می شود و تا همین اواخر نیز علی رغم پیشرفت تکنولوژی، هیچ کامپیوتری قادر به پذیرفته شدن در این آزمون نشده بود اما در نهایت در دانشگاه ریدینگ روسیه برنامه ای توسط مهندسان روسی ساخته شد که توانست مخاطبین را متقاعد کند که پسری 13 ساله در حال صحبت با آنان است و به این ترتیب آزمون تورینگ را پشت سر بگذارد.

اما فیلم « بازی تقلید » خیلی به چالش های هوش مصنوعی و پیچیدگی های شرح آن کاری ندارد. فیلم درباره زندگی خودِ آلن تورینگ و مشکلات شخصی اش در مواجه با مسائل گوناگون است که به سرانجامی تراژیک ختم می شود.

داستان زندگی تورینگ با تمرکز بیشتر، به جنگ جهانی دوم باز می گردد. در این دوران آلمانها در اوج قدرت قرار دارند و در حال نابودی اروپا و تسخیر آن می باشند. ماشین کدینگ انیگمای آلمان نازی در این دوران قادر است تا پیامهای محرمانه ای از انجام عملیات های مختلف را بی آنکه شناسایی شود به یگان های خود منتقل کند و هیچ کشوری قادر به کدگشایی آن ناست. در این ایام هست که انگلستان سراغ یکی از نابغه های ریاضی کشور به نام آلن تورینگ می رود و از او برای کدگشایی رمزهای رد و بدل شده نیروی دریایی آلمان کمک می خواهد. تورینگ نیز با کمک تیم مطبوع خود، با تلاش و کوشش بی وقفه شروع به بررسی کدها و چگونگی شکست آنهت می کند و در این راه با معرفی یک ماشین الكترومكانيكي و ابداع روش‌هاي تجزيه و تحليل آماری اختصاصی، موفق به کدگشایی از داده های رمزنگاری شده آلمان نازی می شود تا یکی از قهرمانانی لقب بگیرد که مانع از کشتار بسیاری از مردم بی گناه شده است.

« بازی تقلید » یک اثر بیوگرافی است و ساخت یک اثر در چنین فضایی نیازمند مطالعه دقیق درباره فرد مورد نظر و چیدن مناسب پازل های زندگی او در قالب یک اثر درام است که مورتن تیلدم تا حدود زیادی موفق به انجام آن شده است. تیلدم زندگی آلن تورینگ معروف را به سه دسته تقسیم کرده است : 1- رمزگشایی کدهای انیگما 2- رابطه اش با جوان کلارک 3- سرانجام تراژیک او.

تیلدم در معرفی این سه بخش از زندگی تورینگ، تمرکز اصلی اش را بر روی مسئله تحلیل داده ها در جنگ جهانی دوم یا هم کدگشایی قرار داده است که این فصل از فیلم با رعایت جزییات زیاد و بازی خیرکننده بندیکت کامبربچ ، بسیار تماشایی و تقریباً بی نقص از آب درآمده و مخاطب با مشاهده این بخش از زندگی تورینگ به راحتی قادر خواهد بود به میراث و تلاش های او برای ارتقاء هوش کامپیوتری و البته نجات جان انسانها پی ببرد. « بازی تقلید » در این بخش آلن تورینگ را فردی تشنه حل ریاضیات معرفی می کند که البته مایه هایی از خودشیفتگی نیز در شخصیت آن به چشم می خورد. فیلم حتی گهگاهی پا را فراتر قرار می دهد و در لابلای درام فیلم در این فصل، شوخی های ریزی را می گنجاند که البته با ظرافت ساخته شده اند و اجازه دور شدن مخاطب از مسیر اصلی داستان را صادر نمی کند. در واقع بطور خلاصه می توان درخشان ترین فصل فیلم را بخش کدگشایی تورینگ در دوره جنگ جهانی دوم به حساب آورد که بخش اصلی فیلم را شامل می شود.

بخش دوم فیلم که فیلمساز بر روی آن تاکید کرده، رابطه آلن تورینگ با جوان کلارک است که فارغ از ازدواجشان، از جهاتی صمیمی ترین دوست او نیز محسوب می شده. بندیکت کامبربچ و کیرا نایتلی به خوبی توانسته اند رابطه نزدیک میان تورینگ و آلن را به پرده سینماها منتقل کنند و شیمی بسیار خوبی برقرار کنند. البته گفته شده که رابطه میان آلن تورینگ و جوان کلارک آنچنان که فیلم بر آن تاکید کرده صمیمی نبوده است و انتقاداتی به آن مطرح است اما با اینحال، بندیکت کامبربچ و کیرا نایتلی به حدی بر پرده سینما لذت بخش هستند که وفادار ماندن متن به واقعیت در « بازی تقلید » چندان به چشم نیاید.

بخش سوم از بیوگرافی آلن تورینگ به پایان تراژیک او در روزهای پس از جنگ جهانی دوم اشاره دارد که وی به دلیل گرایش به جنس موافق ( که در آن زمان در انگلستان جرم محسوب می شده ) گناهکار تشخیص داده شد و از طرف دادگاه دو گزینه را مقابل خود می دید که باید یکی از آنها را انتخاب می کرد، اول آنکه به زندان برود و دوم آنکه تحت درمان قرار بگیرد و داروهایی شیمیایی مصرف کند که تورینگ دومی را برگزید. « بازی تقلید » البته در این بخش به درخشانی فصل رمزگشایی عمل نمی کند و بیش از آنکه بخواهد بستر مناسبی برای بررسی این جریان محیا کرده باشد، از این بخش از زندگی تورینگ بصورت گذری عبور می کند و در این میان چندتایی کنایه هم به کسانی که به همجنس گرایی اعتقاد ندارند می زند که بیشتر می تواند از جهات سیاسی مورد توجه باشد تا سینمایی یا بیوگرافی. « بازی تقلید » آشکارا به نقش انگلیس در پشت پرده اتفاقاتی که گفته می شود برای تورینگ رخ داد اشاره ای نمی کند و صرفا قوانین زمانه خود که به موجب آن تورینگ مجرم شناخته می شده را سرانجام او معرفی می کند.

مهمترین ویژگی و دارایی « بازی تقلید » مشخصاً بازی بازیگرانش و گل سر سبد آنها یعنی بندیکت کامبربچ است که از حالا می توان وی را یکی از اصلی ترین گزینه های اسکار 2015 در رشته بازیگری در نظر گرفت. کامبربچ در قامت آلن تورینگ اگرچه جذاب تر از خود تورینگ به نظر می رسد اما سعی کرده تا ذهن درگیر تورینگ را در جریان فیلم به خوبی به نمایش بگذارد. شکنندگی روحی تورینگ و واکنش های بعضاً عجیب او به موقعیت های مختلف، به خوبی توسط کامبربچ به تصویر کشیده شده است. نایتلی با لهجه بریتانیایی غلیظ خودش در « بازی تقلید » مکمل بسیار خوبی برای کامبربچ بوده است و اگر کمی خوش شانس باشد می تواند نام خود را در میان نامزدهای اسکار امسال ببیند.

اما سرانجام آلن تورینگ چه شد؟ وی در سال 1952 پس از اینکه به اجبار در برنامه های درمان شیمیایی شرکت کرد، دست به خودکشی زد و تمام دانش و اطلاعات خودش را با خود از این دنیا برد. گفته می شود که انگلستان به دلایل مختلفی بی میل به از میان بردن تورینگ نبوده است که یکی از آنها احتمال ارائه اطلاعات به دیگر کشورها بود و از این جهت در پرونده نهایی او از نفوذ خود استفاده نکرد و اجازه داد تا مرگ او قانونی به نظر برسد و سندی باشد دال بر اجرای عدالت برای همه افراد.

« بازی تقلید » در مجموع اثری جذاب و تماشایی در قامت یکی از بزرگترین ریاضی دانان تاریخ محسوب می شود اما در بخش وفاداری به واقعیت اثر چندان قابل اتکایی محسوب نمی شود. فیلم حقایق بسیاری را محفوظ نگه می دارد و از کنار بسیاری دیگر از مسائل زندگی تورینگ به راحتی عبور کرده است اما با اینحال می توان از آن به عنوان اثری شاخص در ارتباط با یکی از بزرگترین ریاضی دانان تاریخ جهان نام برد « بازی تقلید » یکی از اصلی ترین گزینه ها در بخش کارگردانی و بازیگری و فیلمنامه اقتباسی در اسکار 2015 محسوب می شود.