افسون «وال.ای»

این می‌تواند یك ركوردشكنی به حساب بیاید: استودیوی انیمیشن پیكسار دوباره خودش را به اوج رسانده است. پیكسار به همراه كارگردان و نویسنده این فیلم اندرو استنتن- نهمین كارمند رسمی پیكسار- بعد از اسلپ استیك آشپزخانه‌ای و درخشان «راتاتویی» این‌بار به سراغ یك فانتزی علمی خیالی عجیب و جذاب رفته‌ است و داستان روباتی را در 800 سال بعد تعریف می‌كند كه قلب و جان و روح و رابطه عاشقانه‌ای مانند بهترین فیلم‌های صامت 80سال قبل دارد. خب! شما كه انتظار ندارید روبات‌ها حرف بزنند؟ حاشیه صوتی فیلم از صداهای جرینگ جرینگ بلند، موسیقی و قطعات رقص‌آور انباشته شده است و هنگام تماشای فیلم دیالوگ‌های محدودی آن هم صرفا برای بازگویی داستان به گوش می‌رسد. استنتن و گروه انیماتور او داستان شگفت‌انگیز (و به ظاهر بوم‌شناختی) خود را در سایه زبان بصری و شنیداری خاصی تعریف كرده‌اند تا مخلوقات روباتیك به وسیله آن زبان و بی‌نیاز از دیالوگ رنگین‌كمانی از احساسات را به تماشاگر منتقل كنند. فیلم به قدری هوشمندانه و بی‌عیب و نقص است كه حتی ممكن است كمی نگران شوید نكند در ارتباط با اصلی‌ترین مخاطبانش زیادی هوشمندی به خرج می‌دهد. اما همانطور كه دو سال پیش بی‌جهت نگران بودیم انتخاب یك موش در «راتاتویی» به عنوان یك قهرمان ممكن است تماشاگران را فراری دهد این‌بار هم می‌توانیم مطمئن باشیم كه «وال.ای» به قدری دوست داشتنی و مفرح است كه تعداد از زیادی از تماشاگران تسلیم افسونگری‌های پرشمارش می‌شوند. داستان فیلم از این قرار است كه چند قرن پیش انسان‌ها كره زمین آلوده و مسموم را به حال خود رها كرده‌اند اما یك نفر فراموش كرده است آخرین روبات باقی مانده را خاموش كند. این روبات كه وال.ای نام دارد یك آشغال جمع‌كن سیار است كه ده‌ها سال است با آشغال‌ها سر و كار دارد. وی حتی با خلق سیستم ذخیره‌‌سازی برای خود می‌تواند قطعات آسیب‌دیده‌اش را با قطعات سالم جایگزین كند و در كنار همه اینها همنشینی جز یك سوسك ندارد. انسان‌های داستان كه بعد از قرن‌ها شناور بودن در سفینه فضایی خود- كه به یك هتل بین‌المللی مخصوص آدم‌های خوشگذران می‌ماند- به افرادی تنبل و چاق تبدیل شده‌اند. این افراد بازرسی به نام «ایو» را از جانب خود برای شناسایی نشانه‌های حیات در كره متروك به زمین ارسال می‌كنند.

ایو مامور نابودی نشانه‌های حیات در زمین است اما مواجهه وی با وال.ای به رابطه‌ای عاشقانه در بعید‌ترین مكان ممكن منجر می‌‌شود. رابطه‌ میان آن دو به قدری گسترش می‌یابد كه وال.‌ای بی‌هیچ ترس و هراسی گیاه سبز كوچك را به ایو نشان می‌دهد. گیاه سبز كوچك؟ این دقیقا‌ همان چیزی است كه ایو برای پیدا كردنش به زمین آمده است! این گیاه آغازگر ماجرایی حماسی وال.ای و ایو در برابر سفینه فضایی اكسیوم است.

طراحی بصری فیلم قطعا بهترین طراحی متصور برای كمپانی پیكسار است. استنتن كه فیلمنامه را با كمك جیم ریردام بر اساس داستانی از پیتر داكتر نوشته، دو جهان شگفت‌انگیز، جذاب، خلاقانه و مهیج خلق كرده است. از یك طرف با كره زمینی نابود شده و فلاكت‌بار مواجهیم كه بی‌شباهت به منهتن نیست و در طرف دیگر با سفینه‌ای فضایی پر از آدم‌های علاف نشسته بر كاناپه‌های شناور روبه‌رو می‌شویم كه بدن‌های متورم‌شان صرفا پوششی بر استخوان‌های بی‌استفاده‌شان است؛ سفینه‌ای كه فقط روبات‌های ظریف و پرجزئیات در آن كار می‌كنند و اینترنت سه بعدی تنها راه ارتباط میان انسان‌هاست.

درخشان‌ترین ایده فیلم استفاده از تركیب فیلمی قدیمی به همراه انیمیشن شبیه‌سازی شده برای نشان دادن اشتیاق رمانتیك وال.ای است. وال.ای همیشه بعد از اتمام كارش به تماشای نسخه ویدئویی یكی از فیلم‌های محصول 1969 به نام «سلام، دالی!»می‌نشیند و با كمك تصویر‌سازی موسیقایی و تاثیرپذیری از دو آهنگ فیلم به معنای عشق و شور پی می‌برد. این روبات حتی یاد می‌گیرد چگونه دیگری را در آغوش بگیرد.

طراح صدای فیلم بن برت صداهای رسایی برای روبات‌های فیلم به خصوص وال.ای انتخاب كرده است و اگر چیزی به نام تردستی شنیداری وجود داشته باشد همین كاری است كه بن برت انجام داده است. بعضی از صحنه‌های فیلم از «2001: یك ادیسه فضایی» سرقت شده است و روبات‌های لجام‌گسیخته هم تا حدی یادآور «شركت هیولاها» هستند. با این حال «وال.ای» به احتمال زیاد یكی از اصیل‌ترین آثار استودیوی پیكسار محسوب می‌‌شود.