عاشقانه یی در آشغال دانی

ظاهرا ً توفیق انیمیشن های پیكسار در سال های اخیر به یك رویه تثبیت شده تبدیل شده است. از «داستان اسباب بازی»، «شركت هیولاها» و «نیمو» گرفته تا «شگفت انگیزها» و «راتاتویی» همگی بدون استثنا با اقبال مواجه شده اند و علاوه بر تامین نظر مخاطبان عام سینما اكثر منتقدان را نیز به وجد و هیجان آورده اند. «وال-ای» هم به عنوان آخرین محصول سینمایی استودیو پیكسار از این قاعده مستثنا نیست و علاوه بر تكرار موفقیت های قبلی به عرصه جدیدی وارد شده است كه احتمالاً انیمیشن های بعدی پیكسار را به شدت از خود متاثر می كند. فیلم داستان روباتی كوچك و عجیبی به نام «وال-ای» را تعریف می كند كه در روزگار بی سرنشینی كره زمین و دورانی كه این سیاره پهناور خالی از انسان و پر از آشغال شده است به جمع آوری زباله مشغول است و بی آنكه از وضعیت ویژه و خاص خود خبر داشته باشد سعی می كند وظیفه اش را به نحو احسن انجام دهد. این پیش فرض داستانی با ورود روبات جدیدی به نام ایو و ایجاد رابطه یی میان او و «وال- ای » وارد بستر جدیدی می شود و اتفاقات جالبی را رقم می زند. تصور یك رابطه عاشقانه در جهان خالی از انسان به قدری بدیع و خاص بوده است كه آندرو استنتن كارگردان فیلم كه از مدت ها پیش این ایده را در سر داشته است چند سالی تولید آن را به تعویق می اندازد تا هم سوژه اش بیشتر آبدیده شود، هم خودش تجربه بیشتری به دست آورد و هم جو زمانه آماده پذیرش این انیمیشن علمی خیالی شود. استنتن از سوی برخی دوستان خود در استودیوی پیكسار تحت فشار بوده است تا نكند انیمیشن جدید موقعیت آرمانی پیكسار را به خطر اندازد و سابقه موفق آن را زیر سوال ببرد. استنتن اما با تكیه بر هوش و خلاقیت پیكساری خود نه تنها عقب نشینی نمی كند بلكه با استفاده حداقلی از دیالوگ و صداهایی كه اكثرشان با كمك طراح صدای كاربلد پیكسار طراحی شده بودند خصوصیات منحصر به فرد فیلمش را تشدید می كند. وی ایده خود را در بستر داستانی ویران شهری بسط می دهد و با افزودن زیرساخت های اسطوره یی و آیینی به فیلم دست به كاری می زند كه تنها از انیمیشن ساز استودیوی پیكسار ممكن است سر بزند. مخالفان استنتن كه اكثراً از دوستان وی بودند اعتقاد داشتند انیمیشن عرصه آزمون و خطا نیست و نمی توان به بهانه خلاقیت داستانی هر ایده منحصر به فرد و عجیبی و احتمالاً جذابی را به خورد تماشاگران امروزی سینما ها داد. استنتن اما می دانست كه اگر پیكسار در سال های گذشته توفیقی به دست آورده است در سایه همین خلاقیت های ساختارشكن بوده است و با پافشاری بر كلیشه های قدیمی هرگز نمی تواند زمینه ساز بروز اتفاق بزرگی در زمینه فیلم های انیمیشن شود.

«وال-ای» به رغم استفاده تمام و كمال از جلوه های ویژه و شبیه سازی های كامپیوتری به رمانسی عاشقانه بدل شده است كه كمتر كسی می تواند در برابر افسونگری های آن مقاومت كند. حتی سرسخت ترین منتقد ها از جنس منتقد فیلم «راتاتویی» در برابر حس رمانتیك فیلم سر تعظیم فرود آورده اند و با عبارات كوتاه و بلند خود حس جاری در بطن فیلم را ستوده اند. به زعم اكثر منتقدان «وال-ای» در كنار داستان تاثیرگذارش به لحاظ بصری هم یك تجربه منحصر به فرد است و به خودی خود می تواند امتیازات مثبتی برای فیلم به ارمغان بیاورد. كرك هانیكات منتقد هالیوود ریپورتر آن را یك فیلم «هوشمندانه و بی عیب و نقص» خوانده است و ریچارد كورلیس منتقد تایم عنوان «جسورانه ترین انیمیشن پیكسار» را بر آن اطلاق كرده است. در این میان راجر ایبرت كه از مدافعان سرسخت فیلم است سه عامل را برای موفقیت این فیلم یادآور شده است. انیمیشنی اولاً مسحوركننده است، ثانیاً به لحاظ بصری شگفت انگیز است و ثالثاً داستان علمی خیالی شیرینی را روایت می كند.

«وال-ای» برخلاف انتظار براد برد (كارگردان «شگفت انگیز ها») به فیلمی پرفروش تبدیل شد و توانست در روز اول بیش از 23 میلیون دلار فروش كند و در هفته اول به آمار 63 میلیون دلاری برسد. تماشاگران پرشمار فیلم از سر و شكل عجیب «وال-ای» كه شباهت های انكار ناپذیری با R2D2 در مجموعه فیلم های «جنگ های ستاره یی» دارد خوش شان آمد و مانند یكی از ستاره های اسم و رسم دار هالیوود شیفته حركات و سكناتش شدند و با حس تك افتادگی اش در آشغال دانی بزرگی به نام كره زمین همذات پنداری كردند. گرچه استنتن هرگونه ارجاع سیاسی و غیرسیاسی فیلمش را انكار كرده است و حتی از قبول اشارات بوم شناختی فیلمش به عاقبت كره زمین طفره رفته است اما نمی توان حس و حال زمانه را بر فیلمش نادیده گرفت چرا كه «وال-ای» به هر حال برخلاف دیگر انیمیشن های استودیوی پیكسار دیگر یك داستان صرفاً سرراست و یك كمدی خوش آب و رنگ نیست و با استفاده از عناصری همچون روبات مكانیكی (استعاره یی از انسان مكانیكی)، معشوقی كه ایو (حوا) نام دارد و لوكیشنی كه دیگر جای به دردبخوری برای زندگی نیست پای مفاهیم جدیدی را به دنیای فیلم های انیمیشن باز كرده است.