نقد و بررسی فیلم ایالت آزاد جونز

داستان های جنگ داخلی آمریکا یکی از محبوب ترین و در عین حال پُر تناقض ترین داستانهایی است که در تاریخ ایالات متحده گفته شده که بنا به جغرافیای فرد نویسنده، واقعیت های جنگ متفاوت از دیدگاه های یک فرد در منطقه ای دیگر است. با اینحال نقطه اشتراکی که در اغلب این داستان ها وجود دارد، پذیرش اشتباهات این دوران و قراردادن مبداً تغییرات در تاریخ سیاست ایالات متحده پس از این جنگ ویرانگر بوده است.

نایت جونز، یکی از کسانی است که داستان زندگی و شورشی که در دوران جنگ داخلی انجام داد محل اختلاف افراد بسیاری در ایالات متحده بوده است. نایت یکی از جنگجویان جهبه جنوب بود که پس از مدتی از این جهبه به دلایل نامشخص خارج شد ( عده ای معتقد بودند که وی به جهت اعتراض به نحوه بکارگیری نیروهای جنگ و بطور کل رفتار با رعیت ها و فقیران، از جنگ خارج شده است ). جونز پس از بازگشت به زادگاهش در تصمیمی مخاطره آمیز، ارتشی با استفاده از شورشیان و بردگان آزاد شده تاسیس کرد و در منطقه ای در می سی سی سی پی به نام جونز کانتی، ایالتی مستقل تعریف نمود و قوانین خاص خود را در آن تعریف کرد. این تصمیم در ادامه با تقابل و کشته های زیادی همراه بود که البته نایت از تمامی این مبارزات مسلحانه ها جان سالم به در برد تا اینکه جنگ داخلی به پایان رسید.نایت پس از پایان جنگ داخلی زندگی خود را وقف افراد و بردگان آسیب دیده این جنگ کرد و همچنین با یک زن سیاهپوست که سابقاً برده بود نیز ازدواج کرد. نکته جالب در این باره این بود که یکی از فرزندان نایت از ازدواج قبلی اش، با یکی دیگر از فرزندانش از ازدواج دومش ازدواج کردند! داستان فیلم از این قرار است :

نیوتن نایت ( متیو مک کانهی ) رعیتی از منطقه می سی سی پی است که پس از مشاهده از دست رفتن عزیزش در جنگ و همچنین رفتار کنفدراسیون جنوب، تصمیم به خروج از جنگ می گیرد و به جمع آوری نفراتی متشکل از بردگان فراری و دهقانان فقیر اقدام می کند تا ایالتی آزاد در زادگاهش پایه گذاری نماید. اما نایت برای دستیابی به خواسته هایش مخالفان مسلح زیادی را در مقابل خود می بیند که از کوچکترین فرصتی برای ضربه زدن به او و تشکیلاتش بهره می برند و...

درباره زندگی نایت اظهار نظرهای مختلفی وجود دارد که برخی از آنها به یاغی گری و کشتار نایت در دوران تشکیل ایالت آزادش اشاره دارد و در مقابل، اظهار نظرهای دیگری نیز مطرح شده که اغلب دال بر ستایش از روحیه « رابین هودی » نایت و اراده او برای استقلال طلبی در دوران جنگ داخلی را ستایش کرده اند. با اینحال گری راس کارگردان فیلم، از جمله موافقان زندگی نیوتن نایت بوده و آنطور که خود اظهار کرده زندگی او الهام بخش بسیاری از مردم ایالات متحده شده و به همین جهت فیلم « ایالت آزاد جونز » نیز به ترسیم چهره ای کاملاً قهرمان پرور از این شخصیت تاریخی اقدام کرده است.

اما اشکال عمده ای که می توان در فیلم « ایالت آزاد جونز » مشاهده کرد، سخنرانی های جهت دار افراد در طول داستان است که سندیت تاریخی مشخصی ندارد و زاییده ذهن خلاق نویسنده داستان است که بطور بالقوه نکته منفی ناست، اما زمانی آزار دهنده می شوند که مفاهیم و دغدغه های امروز سیاست در داستان گنجانده می شود تا نگرانی های قهرمان داستان خیلی برای مخاطب کهنه و از مد افتاده جلوه نکند و کلامش امروزی و قابل درک باشد. متاسفانه این ایراد عمده در « ایالت آزاد جونز » وجود دارد و فیلم سخنرانی های مبالغه آمیز فراوانی دارد که اثر را در دقایقی، به یک فیلم شعارگونه مبدل نموده است.

عدم ارائه یک تصویر قابل باور از نیوتن نایت نیز دیگر ایراد فیلم به شمار می رود. گری راس که تعلق خاطر خاصی به قهرمان داستانش داشته، از ارائه یک تصویر ملایم از نایت خودداری کرده و او را به مثابه یک قهرمان ملی به مخاطب معرفی می کند که ظاهراً همه کارهایش درست و پسندیده بود و در جریان آن تخطی خاصی صورت نگرفته است. ظاهرا گری راس متوجه این موضوع نبوده که داستان زندگی نایت همانند کسانی چون آبراهام لینکلن، هرگز محفلی برای موافقت یکسره اعضای جامعه نبوده و بهتر می بود تا اندکی از نظرات جبهه مخالف درباره اون نیز لحاظ می شد تا این شخصیت بیش از این قابل لمس باشد.

عدم پرداخت به خرده داستانهای اطراف نایت نیز دیگر ایراد فیلم است که مخصوصا درباره شخصیت موسس که یک برده سابق بوده بیشتر به چشم می آید. فیلم اگرچه نایت را در موقعیت های متعددی در کنار شخصیت های مختلف قرار می دهد اما این تقابل به رشد این افراد کمکی نمی کند و تنها به ازدیاد خرده داستانها که به حال خود رها می شوند منجر شده است. گری راس می توانست با اضافه کرده جزئیات بیشتر به آدمهای داستان آنان را از حالت تک بعدی خارج کرده و شخصیت تبدیل کند تا به نظر نرسد که این مردم بی آنکه دلیل قدرتمندی داشته باشند در حال جنگیدن در جبهه نایت هستند.

اما در این میان نکته مثبت ویژه ای هم وجود دارد که حداقل در فصل جوایز می تواند به کمک فیلم بیاید و آن بازی متیو مک کانهی در نقش نیوتن نایت است که به شدت به قامت و رفتار و لحن صدای او آمده. مک کانهی که اهل جنوب آمریکاست و مشخصه های آن جغرافیا را همواره حفظ کرده ، در به تصویر کشیدن پرتره نیوتن نایت بهترین انتخاب توسط سازندگان بوده است و بازی مک کانهی نیز چشم نواز و قابل ستایش است. طراحی صحنه و لباس فیلم نیز چشم نواز است و دقت نظر همیشگی راس را به همراه داشته است.

« ایالت آزاد جونز » در مجموع اثری درهم و شعاری از زندگی مردی است که مخالفان و موافقان زیادی در طول تاریخ داشته است. فیلم می توانست نگاهی خاکستری به وقایع زندگی نایت داشته باشد و البته از گنجاندن شعارهای روز سیاسی در فیلم نیز پرهیز نماید تا اثر قابلیت پذیرش برای اقشار بیشتری از جامعه را داشته باشد اما گری راس که علاقه زیادی به نایت داشته، این تصمیم را برنتابیده است. با اینحال بازی مک کانهی می تواند مخاطب را مجاب به تماشای یکباره این اثر نماید به انضمام اینکه بهرحال اطلاعات تاریخی مخاطب نیز تا حدودی درباره این شخصیت افزایش می یابد.