اکسیری برای ژانری فراموش شده

فهرست مقدس یادآور داستان‌های هزار و یک شبی است که اینبار به جای بغداد افسانه‌ای، در یمن رخ می‌دهد. راهزنان، زیبارویان، دلاوران، ضعیفان و ستمگران و حتی خود شیطان! قصه‌ای جذاب از دوگانه عشق و ثروت که به دوراهی عشق و وظیفه تبدیل می‌شود. ارجاع این داستان به اشاره‌ای‌ست از سوره بروج در قرآن که بیان کننده سرگذشت مومنانی است که برای اعتقادشان در انتظار آخرین منجی پایمردی کردند. این اولین بار است در بیان تاریخی یا دینی به واقعه‌ای اشاره می‌شود که در ظاهر به شکست و ناکامی انجامیده ولی از آن حماسه‌ای ماندگار خلق شده است.

فهرست مقدس روایت مسیحیان شهر نجران است؛ سال‌ها پس از ظهور حضرت مسیح (ع) و سال‌ها قبل از بعثت آخرین پیامبر. «هاران» راهزنی است کارآزموده که از کودکی میان راهزنان بزرگ شده ولی فطرت پاکش او را به دفاع از ضعیفان و در راه ماندگان هدایت می‌کند. فطرتی که زیر زنگار روزگار پر ستم و تزویر پنهان شده و نیازمند اکسیری‌ست تا این زنگار را بشوید.

طراحی شخصیت به گونه‌ای است که کاراکترها در عین اینکه ماهیت انسانی دارند ولی در چهره دارای صفتی از حیوانات هستند. فانتزی استفاده از چهره‌ی انسان نمای حیوانی با آناتومی انسانی خلاقانه و بسیار بجا است و در معرفی شخصیت‌ها کمک کننده است. در صحنه پایانی فیلم هم رمزگشایی از چرایی این چهره‌پردازی صورت می‌گیرد و به نوعی بیننده را متوجه لایه‌های زیرین این اثر می‌سازد که به طرزی جذاب منتقل کننده پیام و درونمایه است و در عین حال پیروزی در پس شکست ظاهری را نمایان می‌سازد. «زنوآس» تنها کاراکتری است که چهره‌پردازی حیوانی نداشته و هیبتی دیو گونه دارد و می‌توان او را قدر مطلق شیطان در نظر گرفت و اشاره به این که کارگزار یهودی چشم و گوش اوست بر این فرضیه صحه می‌گذارد.

شخصیت هاران تکرار شخصیت تبهکاران یا دزدانی است که در عین دست آلودگی، دل و فطرتی پاک دارند. در مواجهه هاران با رفقه او به جنبه‌های فراموش شده درونش آگاه می‌شود. هاران که در پی به دست آوردن شهرت و ثروت در پی مسابقات سالانه نجران به آنجا آمده درگیر ماجرایی می‌شود که سرنوشت او را دگرگون می‌سازد. او از طریق جریان یهودی یا ربی‌های نجران مامور به کشتن «فیمون» رهبر مسیحیان می‌شود. دگرگونی هاران زمانی آغاز می‌شود که از جانب نوکیشان نیز دعوت به محافظت از رهبرشان می‌شود. او که دست بازی در انتخاب دارد و به راحتی می‌تواند هر دو سوی معامله را دور بزند و بگریزد، ناگزیر به انتخابی درونی می‌شود.

آندریاس فرماندار نجران فرد بی کفایتی است که بیشتر از جانب همسرش مارتا هدایت می‌شود و برای نابودی مسیحیان با یهودیان هم دست می‌شود. این اثر با داشتن المان‌های فانتزی و اکشن در واقع نمایش رمانتیک عشقی است که از صورت ظاهر خارج شده و مسیر تعالی را در پیش می‌گیرد. محتوای تازه و پرداخت مناسب و تکنیک بالا انتظار مخاطب از براورده می‌سازد. مخاطبی که شاید پس از سال‌ها انتظار و با تماشای آثار موفق بین‌الملی از هنرمندان کشورش نیز انتظار دارد تا اثری در خور و بومی به او ارائه دهد. این اثر از معدود آثار انیمیشن سینمایی است که در سال‌های اخیر تولید شده و مورد قضاوت قرار گرفته است!

با توجه به کارگردانی موفق و تکنیک مناسب فهرست مقدس، شاید بهتر بود در مورد استفاده به موقع از اسامی نا آشنا دقت بیشتری صورت می‌گرفت. به صورتی که در پایان پرده اول بیننده هنوز با اسامی شخصیت‌های اصلی داستان و هدف ایشان آشنا نشده و این مسئله همذات پنداری مناسبی را ایجاد نکرده و تا حدی مخاطب را دور نگه می‌دارد. با معرفی هاران در پرده دوم حوادثی صورت می‌گیرد و داستان‌های فرعی همانند خانواده قاتل تاجر و روابط آندریاس و مارتا شکل می‌گیرد که آن نیز به دلیل محور قرار گرفتن شخصیت هاران و به حاشیه رانده شدن داستان‌های فرعی به درستی پرداخت نمی‌شود. به نظر می‌رسد که سازندگان بیشتر از روایت داستان به صحنه‌های اکشن توجه داشته‌اند که در جای خود به جذابیت کار افزوده ولی فقدان پرداخت داستان‌های فرعی آشنایی بیننده نسبت به فضا و جبهه دشمن و نیز روابط حاکم بر افراد را محدود می‌کند.

فهرست مقدس کتابیست که توسط فیمون نگارش و حاوی محتوای دینی و آموزشی معرفی می‌شود که در مسیر انتظار آخرین پیامبر خدا است ولی در آخر شاهد هستیم که بارناباس آن را فهرستی از اسامی مومنان می‌نامد که باید به حبشه برسد. لزوم فهرست برداری از اسامی این افراد و اینکه چرا باید به حبشه برسد به روشنی بیان نمی‌شود. نام فهرست مقدس و سوزاندن مسیحیان در آتشی مهیب ناخود آگاه بیننده را به یاد «فهرست شیندلر» می‌اندازد. فهرستی که قرار است جانشان خریده شود تا به آتش خشم نازی‌ها نسوزند با این تفاوت که در اینجا این یهودیانند که می‌سوزانند و آنان که اسمشان در آن فهرست است سرنوشتی متفاوت دارند.

فهرست مقدس سعی دارد داستانی تاریخی را تعریف کند که شاید داستان روز باشد و تلاشی است هنرمندانه که توانسته مخاطب نوجوان را که مدتیست به فراموشی سپرده شده به سینما بکشاند و ژانری فراموش شده را احیا کند.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.