ستارگان دنباله دار

خلاصه داستان:

جو کابرت،گانگستر کهنه‏کار و پسرش ادی،شش گانگستر جوان را مأمور دستبرد به یک محموله الماس می‏کنند.آن‏ شش نفر یکدیگر را نمی‏شناسند و قرار می‏گذارند تا نام‏هایی مستعار براساس رنگ‏ها برای خود انتخاب کنند:آقای‏ سفید،آقای نارنجی،آقای بور،آقای صورتی،آقای آبی و آقای قهوه‏ای.دستبرد ناکام می‏ماند چون آقای بور-که اندکی‏ ترسیده-به چند گروگان تیراندازی می‏کند و بعد دو پلیس سر می‏رسند و به آقای آبی و قهوه‏ای شلیک می‏کنند.آقای‏ سفید،آقای نارنجی را که تیر خورده به یک انباری که محل ملاقات دزدان است،می‏برد.نارنجی در لحظه فرار زنی را کشته و اتومبیل او را تصاحب کرده،اما تیر خورده است.آقای صورتی هم سرمی‏رسد و با آقای سفید به بگومگو می‏پردازد،چرا که‏ فکر می‏کند میان‏شان خبرچینی وجود دارد که ماجرا را لو داده.آقای بور با پلیسی به نام مروین که به گروگان گرفته‏ سر می‏رسد و ادی به همراه آقای سفید و آقای صورتی برای آوردن الماس‏ها می‏روند،آقای بور گوش پلیس گروگان گرفته‏ شده را می‏برد و او را تا سرحد مرگ شکنجه می‏دهد،درحالی‏که آقای نارنجی که در اصل پلیس است که برای تهیه مدرک‏ وارد این گروه شده،آقای بور را می‏کشد.بقیه برمی‏گردند و ادعای نارنجی را که بور می‏خواسته آنها را لو بدهد، نمی‏پذیرند.کابوت سر می‏رسد و با ادی مقابل نارنجی می‏ایستند.سفید که خود را به نارنجی نزدیک می‏داند و حاضر نیست بپذیرد که او یک پلیس است(چرا که زنی را پیش‏روی او کشته)به جانبداری از او اسلحه می‏کشد.سفید و نارنجی‏ زخمی می‏شوند و کابوت و پسرش می‏میرند.صورتی به هنگام فرار توسط پلیس کشته می‏شود نارنجی به سفید اعتراف‏ می‏کند که پلیس است.سفید او را می‏کشد و خود نیز به دست پلیس‏ها کشته می‏شود.

کوئنتین تارانتینو با قصهء عامیانه-دومین فیلم خود به عنوان‏ نویسنده و کارگردان-از«راه رسیده»است و حالا چقدر بماند، مقولهء دیگری است.

در جو(ضد)نقادانه کنونی-که منتقدین به جای ارزیابی‏ مسئولانهء یک فیلم،بیش‏تر مایلند نشان دهند تا چه اندازه فیلمی‏ با طبع آنها سازگار بوده است-کارگردان‏هایی که یک‏شبه ره‏ صد ساله طی کرده‏اند،به ستارگان دنباله‏داری شبیه‏اند که یک‏ دم درخششی دارند و آنی خاموش می‏شوند:برادران کوئن‏ (بارتون فینک)هیچ نشده در شرف سقوطند؛و دیوید لینچ‏ (مخمل آبی)مدت‏هاست که در افق ناپدید شده است.قصهء عامیانه فیلمی است سخت زیرکانه و نه‏چندان پرمایه،که به‏ اعتقاد من،تحقق یافتن نویدی نیست که تارانتینو از سگدانی به‏ عنوان طلیعه‏ار خلاقیتی معقول و پایدار یاد می‏کند.خلاقیتی که‏ صحبتش را می‏کنیم قطعا ربطی به طبع ارزشی منتقدین معاصر:- کلبی مسلکی،پوچی‏گرایی،فقدان حس مسئولیت و شوخی‏های‏ مرض‏آور ندارد.حال آن‏که قصهء عامیانه دقیقا همان چیزی را در اختیار منتقدین می‏گذارد که آنها می‏خواهند.

اما سگدانی(علی‏رغم آن‏که به وضوح کار همان‏ سینماگرست)قضایای دیگری دارد.تفاوت اساسی میان این دو فیلم،در صحنه‏های شکنجه نمود پیدا می‏کند:صحنهء شکنجه در سگدانی به واقع وحشتناک است:درحالی‏که صحنه مشابه در قصهء عامیانه آشکارا می‏خواهد خنده‏دار باشد.بی‏ادعایی نسبی‏ سگدانی به علاوهء قدرت،انسجام و دقت آن،اشاره به هدف و مقصودی جدی دارد که فیلم بعدی با لوس‏بازی جوانانهء خود آنها را به هدر داده و ضایع می‏کند؛سگدانی بسیار تأثیرگذارتر از اولین فیلم‏های لنچ و برادران کوئنا ست.نقطهء تمایز آن با قصهء عامیانه نه تنها در یک کمال‏گرایی ظاهری(ساختار روایی‏ استادانه و«زمان‏شکن»و یا عزم راسخی که به توسط آن، موضوع فیلم کار شده(سگدانی در پایان به جان هم می‏افتند) بلکه در ارتباط خاص آن با بحران جدید مردانگی نهفته است. خطری که مردانگی از سوی فمینیسم حس می‏کند(استقلال و آزادی و فعالیت‏های بیش‏ازپیش زنان)واکنش‏های زیادی در فرهنگ ما به وجود آورد که در سینمای هالیوودی انعکاس یافته‏ است.تلاش‏هایی صورت گرفته(تقریبا بدون استثناء همراه با سازش و مصالحه)که تصویری از زنان قوی و آزاد ارائه شود و در برابر کوشش شده روایت جدیدی از یک مرد خوب و مهربان، با احساس و صمیمی به نمایش درآید.

شق دیگر این واکنش،بیش از اندازه بزرگ کردن و اغراق‏ در تصویری است که از مردانگی ارائه شده و با شکل و شمایل‏ استالون،شوارتزنگر و چاک نوریس به تصویر درآمده است؛(که‏ لا اقل در مورد دو نفر اول به هجوی خودآگاه ولی معذب‏ می‏انجامد تا در عین تأیید این مردانگی،آن‏را زیاد هم جدی‏ نگیریم).

سگدانی این مضمون را به نقطه‏ای حدودا روان‏پریشانه‏ راهبر می‏شود-شخصیت‏ها(که همگی در پایان کشته می‏شوند) به وسیلهء همان نیروی جلوبرنده‏ای که آنان را چنان ویران‏گر ساخته،نابود می‏شوند.

از وجود زن در این فیلم چندان خبری نیست:در معدود مواردی که زنی می‏بینیم یکی در صحنه‏ای است که زنی را با خشونت از اتومبیل بیرون می‏کشند و بر روی زمین پرت‏ می‏کنند تا از ماشین او برای فرار استفاده کنند-و دیگری را با گلوله‏ای به قتل می‏رسانند-که با رجوع به گذشته معلوم می‏شود که هم او یکی از اعضای گروه را که درواقع یک مأمور مخفی‏ بوده به شدت مجروح کردهاست.ارجاع به زنان در گفتگوهای‏ فیلم،صرفا به اشارت‏هایی جنسی محدود می‏شود(نه صحبتی از ازدواج در میان است و نه خانواده‏ای).ناتوانی آشکار و یکپارچه این مردان در ارتباط برقرار کردن با زنان در زمینه‏های‏ دیگر،دو پیامد ناگزیر درپی دارد:

سرکوبی زنانگی خودشان؛و تهدید مداوم و پنهانی هم‏جنس‏ خواهی.از آن‏جا که این مردان قادر به دوست داشتن زنان‏ نیستند به ارزیابی آن‏ها از باب توانایی‏[یادر بسیاری موارد، ناتوانی‏شان‏]در دوست داشتن یکدیگر می‏پردازیم.دو شخصیت‏ کلیدی فیلم توسط مایکل مدسن و هاروی کایتل به نمایش‏ درآمده‏اند.مدسن آشکارا،شخصیت روان‏پریش ماجرا است که‏ فقط با خشونت می‏تواند با دیگران ارتباط برقرار کند.او وقتی‏ در طی سکانس معروف شکنجه،گوش پلیسی را با تیغ می‏برد، متلکی هم به پلیس می‏اندازد که در واقع بیش‏تر کاربردی جنسی‏ دارد:«همون‏قدر که من خوشم اومد،تو هم خوشت اومد؟» پاسخ این سؤال در پایان داده می‏شود:محبت اروتیک هاروی‏ کایتل جواب می‏دهد و مأمور مخفی مجروح(تیم راث)در آغوش کایتل،و در واکنش به نوازش‏های او،به هویت واقعی‏ خود اعتراف می‏کند-که بلافاصله هم کایتل او را به ضرب گلوله‏ می‏کشد.

ترجمه:سعید خاموش