بدرقه علی معلم به خانه ابدی

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، پیکر زنده یاد علی معلم صبح روز چهارشنبه ۲۵ اسفند  باحضور اهالی هنر و سینماگران از خانه سینما به سمت قطعه هنرمندان بدرقه شد.

جمشید مشایخی، سعید راد، مسعود جعفری جوزانی، فرهاد توحیدی، علیرضا تابش، منوچهر شاهسواری، جواد نوروزبیگی، حبیب رضایی، عبدالله اسکندری، رضا ناجی، داریوش فرهنگ، علیرضا خمسه، بهرام عظیمی، سیروس الوند، رمضانعلی حیدری خلیلی، امیر اسفندیاری، حبیب دهقان‌نسب، محمدمهدی عسگرپور، اصغر همت، مجید مظفری، حسن پورشیرازی، فرشته طائرپور، نیوشا ضیغمی، مهراوه شریفی‌نیا، حجت‌الاسلام زم، ابوالحسن داودی، سامان مقدم، همایون اسعدیان، حسین پاکدل، حسن فتحی،حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد،  محمد مهدی حیدریان، رییس سازمان سینمایی، محمد حیدری مدیر موزه سینما و منوچهر محمدی از جمله هنرمندان حاضر در این مراسم بودند.

در ابتدای این مراسم عزیزالله حاجی مشهدی منتقد، شعری را که برای علی معلم سروده بود، قرائت کرد و پس از آن جواد طوسی رئیس انجمن منتقدان خانه سینما با بیان اینکه امسال چه سالی بود و چه پایان و آخر خط تلخی داشتیم، گفت: «استقلال یکی از ویژگی‌های بارز علی معلم بود و او بر پایه همین استقلال و نگاه رفاقتی که داشت ترکیب متناقضی از سرتامس‌مور در «مردی برای تمام فصول»، مایکل کورلئونه در «پدرخوانده» و رندی حافظ بود.»

او افزود: «علی معلم بر پایه رفاقت خود جشن حافظ را برگزار می‌کرد و به یک حوزه تصمیم‌گیری رسیده بود. او تلاش می‌کرد تفکر مایکل کورلئونه‌ای خود را با فضا و فرهنگ این‌جایی برگزیند ولی باز هم برتابیده نمی‌شد و رفته رفته به یک انزوا تبدیل شد.»

او گفت: «علی معلم باید بیشتر در حوزه فرهنگ و هنر به کار گرفته می‌شد و ما باز هم دیر به یک رفیق رسیدیم.»

در ادامه مسعود جعفری جوزانی با بیان اینکه هر کشوری سرباز و سپهسالار دارد، گفت: «به زعم من علی یکی از بزرگترین سپهسالارهای سینمای ایران بود. او جزو اولین کسانی بود که در اوایل دهه 70 و در شرایطی که خیلی‌ها دنبال فیلمسازی می‌رفتند معتقد بود باید برای سینمای ایران بسترسازی کند.»

این تهیه‌کننده و کارگردان افزود: «علی معلم می‌گفت سینما فقط کلمه نیست بلکه تصویر است. برای همین به «دنیای تصویر» رسید. علی که جان من بود با همه وجودش برای سینما بسترسازی کرد و احساس می‌کرد باید یک جشنواره مردمی به پا شود تا از عواملی که جریان اصلی را در سینما برپا می‌کنند و نیز آن‌هایی که به چشم دیگران نمی‌آیند، تقدیر شود.»

جوزانی بیان کرد:‌ «او با نگاهی که داشت آدم‌های خودخواه را آزار می‌داد، ضمن اینکه افق‌های بلند را می‌دید و می‌گفت، وقتی از جایی رد می‌شد، می‌گفت یک روز در اینجا اتفاقی بزرگ برای سینمای ایران رخ می‌دهد.»

این کارگردان سینما ادامه داد: «کاری که علی معلم کرد را ما یک صدمش را هم نتوانستیم انجام دهیم و باور دارم فرهیختگان انتخاب شده‌اند کاریزماتیک هستند و صدای گرم و گیرای دارند. علی تأثیرگذارترین اهل قلمی بود که من در سینما می‌شناختم.»

در ادامه سعید راد با اشاره به اینکه بارها به همراه علی معلم که او را استاد خود می‌داند به بهشت زهرا (س) رفته و گام‌هایش از خاک آلوده شده است، گفت: «حیف که خیلی زود، نوبت به او رسید. علی معلم رفیق و دوست بود و برای خرج کردن عشق همیشه دست به جیب بود.»

او افزود: «من شاهد بودم جشن حافظ را با چه مشقت‌هایی برپا می‌کرد و این درست است که چرا ما همیشه خیلی دیر می‌رسیم. او در حالی از دنیا رفت و من معلم‌ام را از دست دادم که آرزوی ساختن فیلم «کوروش» را داشت.»

در بخش دیگری از این مراسم و در زمانی که هنوز پیکر زنده‌یاد علی معلم به خانه سینما نرسیده بود، ابوالحسن داوودی با اشاره به اینکه در مراسم‌های یادبود زیادی صحبت کرده و تنها جایی که تاکنون سخن نگفته بود مراسم ختم دوست و همکارش بوده، گفت: «به نظرم در چنین مواقعی کمی دیر است که فضائل آدم‌ها را برشماریم بنابراین در اینجا می‌خواهم حرف‌هایی را که خطاب به خدا نوشته‌ام بخوانم.»

او با قرائت متنی اظهار کرد: «خدایا عاجزانه تقاضا می‌کنم زودتر این سال نحس را به پایان برسانی و به فرشته مقربت بگو سایه‌اش را از سر سینمای ایران بردارد تا این سینما دو روز نفس بکشد. خدایا به عزائیل بگو سبد سینمای ایران پُر شده است.»

این کارگردان سینما ادامه داد: «خدایا این همه آدم مستحق مرگ هستند که یا خودشان این را می‌دانند یا اینکه هنوز نمی‌دانند مرگ برای همه است. نوبتی هم که باشد به خدا قسم نوبت کسان دیگری است. خدا وکیلی که می‌گویند خودت قضاوت کن. بعضی وقت‌ها بعضی آدم‌ها مثل علی آنقدر سرشار از زندگی هستند که آدم مطمئن است وقتی از پیاده‌رو رد می‌شوند مرگ خودش مسیرش را کج می‌کند و می‌رود و بعید بود او به این زودی‌ها از مرگ رودست بخورد.»

داوودی با اشاره به سابقه تهیه‌کنندگی علی معلم در سینما گفت:‌ «وقتی خبر را شنیدم فکر کردم این یک سوسپانس (تعلیق) جدید است که او می‌خواهد آن را روی ما امتحان کند.»

او اضافه کرد: «ما رفت و آمد زیادی با هم نداشتیم اما یک خصوصیت مشترک بین ما بود و آن هم شهرستانی بودن ما با تمام ویژگی‌هایش است، مثل عشق به خانواده و من با وجود عشق و علاقه‌ای که او به خانواده‌اش داشت غیر ممکن است فکر کنم که علی معلم مُرده است.»

سپس سیروس الوند با قرائت شعری از حافظ و شروع سخنش با جمله به نام آنکه جان را فکرت آموخت به عنوان جمله مورد علاقه و پرکاربرد علی معلم اظهار کرد: «بعضی تنگ‌نظران که از مرگ کیارستمی خوشحال‌اند و به جایزه اصغر فرهادی هم بی‌تفاوت هستند و نیز آن‌هایی که برای جشن حافظ علی معلم را به دادگاه کشاندند حتما الان خوشحال هستند. اما این بخیلان بدانند که این ستاره‌ها دنباله‌دار هستند و ما دنباله‌شان را می‌بینیم.»

او ادامه داد: «من اشک‌های خانم معماریان را در این دو شب دیدم که ناباورانه هر گوشه‌ای از خانه‌اش را می‌دید که در آن علی دیگر نیست. ایشان باید گریه کند که این اشک‌ها جان و روح علی را شست‌وشو می‌دهد. این سال بعد و نحس تمام شدنی نیست. سه، چهار روز دیگر باقی مانده و من هنوز نگرانم.»

در ادامه این مراسم جهانگیر الماسی بازیگر سینما و تلویزیون با دعا برای آمرزش علی معلم و صبر و عزت برای بازماندگانش به سابقه آشنایی خود با علی معلم در دهه 60 اشاره کرد و متنی از یک کتاب که مورد علاقه علی معلم بود، خواند.

در ادامه علیرضا رییسیان با اشاره به اینکه در آخرین مراسم یادبودی که صحبت کرده هفت سال قبل و برای سیف‌الله داد بوده است، گفت: «حالا پس از هفت سال من و علی به خانه (خانه سینما) خودمان برگشته‌ایم اما ای کاش جایمان عوض شده بود.»

این کارگردان سینما ادامه داد: «مولا علی (ع) می‌گوید روزگار دو روز است روزی با تو و روزی بر تو، روزی که با توست دیگران حسودی می‌کنند و روزی که برتوست تنهایت می‌گذارند. روزی که علی بود جشن‌اش را برگزار می‌کرد و چقدر حسادت وجود داشت و روزی که بر او بود مجله‌اش را بستند و تنها ماند.»

او بیان کرد: «وقتی به جریان فرهنگ و سینمای ایران نگاه می‌کنیم بعضی ها اول راه هستند و برخی انتهای راه اما علی خود راه و علامت راه بود. او کُرنش نمی‌کرد و بر سر حرفش پایدار بود.»

رئیسیان اضافه کرد: «ما نباید تابع اخلاق سیاسی و ماکیاولیستی باشیم باید کینه‌ها و ناراحتی‌ها را کنار بگذاریم. من هم کنار گذاشتم و امروز اینجا آمدم چون آقایان شاهسواری و طوسی تکلیف کردند و هر دو به گردن من حق دارند. البته من کسی نیستم ولی علی کسی بود.»

او سپس در حالی که متأثر شده بود به همسر و فرزندان علی معلم اشاره کرد و گفت:‌ «آن‌ها حالا افتخار می‌کنند که علی را زیاد دیده‌اند.

در ادامه مراسم، حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در مراسم حاضر بود، با اشاره به وجهه مطبوعاتی زنده‌یاد علی معلم گفت: «خیلی از سینماگران از ساحت مطبوعات به ساحت سینما رسیده‌اند، اما او ماند و مجله نامداری را طی دو دهه حفظ کرد.»

او اضافه کرد: «متأسفانه ما در مطبوعات چنین اتفاقی را کم داریم، در حالیکه او پایمردانه ایستاد و انصافا یک روزنامه‌نگار، مطبوعاتی و مولف بود که باید تلاش کنیم سرمایه‌ای را که بنا نهاده مستدام بماند.»

در یکی از بخش‌های پایانی مراسم امید معلم فرزند ارشد زنده‌یاد علی معلم با اشاره به اینکه پدرش همیشه به او یادآور می‌شده در جشن حافظ که آن را تأثیرگذار و مهم می‌دانست جلوی در بایستد تا اگر مهمانی شناخته نشد با او به درستی برخورد شود، گفت: «اگر الان اینجا بود، می‌گفت احترام همه باید حفظ شود. می‌دانم تک‌تک شما الان این حس را دارید و من هم دارم، چون قدرش را ندانستم و آدم فکر می‌کند حالا به سن بالا باید برسد. کسی فکر نمی‌کرد او در این سن دیگر نباشد.»

پس از آن آذر معماریان، همسر علی معلم با سلام به همه کسانی که با خلوص نیت در روز عروج همسرش در مراسم شرکت کرده‌اند، گفت: «شاید شما در یک برنامه‌هایی علی را دیده باشید، ولی من از ۱۹ سالگی با او بودم. ای کاش یک دوربین بود و می‌شد تمام لحظات زندگی او را ثبت کرد. بارها به امید می‌گفتم وقتی او از سینما حرف می‌زند، باید حالا که در تلویزیون هم نیست حرف‌های او را و این همه اطلاعاتی که دارد ضبط کنیم تا به گوش مردم و رسانه‌ها برسد و بعدها از آن استفاده کنند.»

او افزود: «من فقط از این ناراحت هستم که در زمان حیاتش آن طور که باید از او استفاده نشد، وگرنه علی معلم آنقدر مهربان بود که هیچ چیزی را در برخوردها و حتی داوری‌هایش دخالت نمی‌داد.»

مدیرعامل خانه سینما دیگر سخنران این مراسم بود که گفت: «شب اولی که این حادثه اتفاق افتاد و به منزل علی عزیز رفتم، یک علی معلم جوان به نام امید دیدم و چه اسم بامسمایی دارد و یک برادر کوچکتر به نام ایمان که امید و ایمان علاوه بر اینکه نام‌های فرزندان علی معلم بودند، دو واژه‌ای هستند که تنها و تنها مسیر و آمال و آرزوی ماست.»

شاهسواری افزود: «بدون ایمان و امید راه به جایی نخواهیم برد و ناامیدی ورطه مهلکی است که ما را در خود می‌کشاند. سینمای ایران با همه فراز و نشیب‌هایش پیام‌آور امید و ایمان است.»

او با اشاره به سپیدپوشی و سپیدمویی زنده‌یاد علی معلم گفت: «حتما خیلی از شما سپیدرویی او را دیده بودید و من این شانس را هم داشتم که سپید دلی او را هم درک کنم. علی معلم برای من فقط یک تهیه‌کننده، روزنامه‌نگار و منتقد سینما نبود بلکه دوستی بود که از عالم نظر سخن می‌گفت. به همین دلیل معتقدم علی نرفته بلکه تازه آغاز کرده است.»

او در پایان خاطر نشان کرد: «یقین بدانید هیچ چیزی نمی‌تواند سینمای ایران را با مردم و خودش وارد شکاف کند.»

مدیرعامل خانه سینما در پایان سخنانش به درگذشت خسرو شجاع‌زاده بازیگر اشاره و اظهار کرد: «پنج‌شنبه ۲۶ اسفند ساعت ۹:۳۰ صبح پیکر این مرحوم از مقابل تالار وحدت به سمت بهشت زهرا (س) مشایعت می‌شود.»

در پایان مراسم جمشید مشایخی با خواندن یک بیت شعر و اشاره به اینکه علی معلم زنده است، به خانواده این سینماگر و هنرمندان تسلیت گفت.

این مراسم در حالی آغاز شد که تا اواسط مراسم، هنوز پیکر زنده‌یاد علی معلم به محل تشییع منتقل نشده بود.

 آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.