چرا برنامه‌های شبکه افق این اندازه تکرار می‌شوند؟

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، واکاوی یک اتفاق که بارها رخ داده: دلیل بازپخش و معرفی برنامه های شبکه «افق» و در شبکه های دیگر چیست؟ آیا «افق» به خوبی دیده نمی شود یا رانت آن قوی است؟

 

پیش درآمد

این اولین بار نیست که برنامه یک شبکه توسط شبکه ای دیگر تبلیغ یا بازپخش می شود منتها به یاد نداریم سهم شبکه ها به پای «افق» برسد. اشاره خواهیم کرد که چه برنامه هایی بعد از پخش از «افق» سر از آنتن شبکه ای دیگر در آورده اند اما پیش از آن لازم است به بهانه اصلی گزارش بپردازیم. یکشنبه و دوشنبه و سه شنبه، «افق» جایگاهی ویژه در شبکه سه داشت. روز گذشته به یک مورد اشاره کردیم و گفتیم در میانه مسابقه تیم های رئال سوسیداد و بارسلونا، زیرنویسی حک شد که به اطلاع بیننده ها می رساند «مردان سایه» هم اکنون در حال پخش از شبکه «افق» است. حالا بماند چیزی نزدی به 20 دقیقه از سریال گذشته بود اما همین مقدار نشان می دهد عزم شبکه های سراسری برای کمک به دیده شدن «افق» جزم است. دوشنبه شب همزمان با پخش سریال پربیننده «لیسانسه ها» و برنامه پرمخاطب «نود» زیرنویسی حک می شد که از بازپخش برنامه شنبه شب «جهان آرا» خبر می داد. این زیرنویس را در شبکه خبر هم شاهد بودیم. دیشب هم طبق قرار «جهان آرا» روی آنتن شبکه سه رفته، ماجرا چیست؟

سابقه

اشاره شد که پخش یک برنامه از شبکه دیگر یا اطلاع رسانی درباره آن با کمک شبکه های دیگر مسبوق به سابقه است و این اتفاق به ویژه در موارد استراتژیک به وفور رخ می دهد. با این حال سهم شبکه «افق» بیش از دیگران است. نمونه اخیرش بازپخش برنامه «جهان آرا» از شبکه سه که شنبه روی آنتن رفت و طبق اعلام شب گذشته در کنداکتور شبکه سه قرار گرفت. پیش تر هم قسمتی از این برنامه در شبکه یک بازپخش شده بود.

 

شبکه یک برنامه «عصر» نادر طالب زاده را هم بازپخش کرده است. چند مورد دیگر هم به ذهن داریم از جمله مسابقه «فرمانده» که ابتدا از «افق» پخش شد و بعد از آن روی آنتن شبکه سه و نسیم رفت. مشابه این سرنوشت برای مسابقه «خانه ما» هم تکرار شد. شبکه نسیم مدتی بعد از «افق» آن را روی آنتن برد. شاخص ترین مورد «آسمان من» سریال شبکه «افق» است که نوروز سال 94 پخش شد و مدتی بعد سر از شبکه سه و آی فیلم در آورد. در ادامه خواهیم نوشت که سریال محمدرضا آهنج در «افق» چه سرنوشتی داشت.

 
«افق» دیده نمی شود؟

مسیری که شبکه «افق» در پیش گرفته دو نکته را به ذهن متبادر می کند؛ اول نیمه خالی لیوان را ببینیم؛ شبکه افق دیده نمی شود؟ بیننده های این شبکه پایین است؟ از «فرمانده»، «خانه ما»، «عصر»، «جهان آرا» و نمونه های دیگر نمی توان به پرسش مطرح شده جوابی قانع کننده داد. درباره سرنوشت «آسمان من» اما می توان حکم داد که بیننده های افق چندان بالا نیست. محمدرضا آهنج این سریال را به سفارش سازمان اوج ساخت. شبکه «افق» در دو راهی پخش آن یا واگذاری اش به شبکه دیگر بود و در نهایت تصمیم گرفت سریال را نوروز 94 روی آنتن ببرد.

شبکه «افق» می خواست اینگونه هم قدرتنمایی کند و هم از شبکه های دیگر عقب نماند. ضمن این که سریال «آسمان من» می توانست برای آن کسب مخاطب کند. در نوروز سریال دیده نشد و «افق» لاجرم بعد از نوروز بار دیگر آن را از اول روی آنتن فرستاد. این تمهید هم افاقه نکرد و چندی بعد سریال در کنداکتور شبکه سه قرار گرفت. دیری نپایید که آی فیلم هم آن را بازپخش کرد و سریال به خوبی دیده شد، نتیجه ساده این که افق بیننده ندارد.

 

«افق» مهم است؟

اگر ماجرا از از آن سو ببینیم احتمالا می گوییم نه، تعداد بیننده های شبکه افق بالاست ولی آنقدر برنامه هایش شاخص هستند که حیف است فقط از این شبکه پخش شوند. به عبارتی «افق» سرشار از محتواهای غنی است که باید شبکه های دیگر را تامین کند. راستش درباره همه برنامه ها چنین دیدگاهی کارکرد ندارد؛ چه از نظر کیفیت و چه تعداد بیننده های بالا. مثال بارزش «آسمان» است که به رغم کیفیت مطلوب، به خاطر دیده نشدن در افق بلافاصله سر از شبکه های سه و آی فیلم در آورد.

خیلی از برنامه ها هم آنقدر خاص نیستند که شبکه ها در صورت پخش نکردن آنها گرفتار خلأ و نقصان شوند. در این میان «جهان آرا» و سوژه شنبه شب آن یک استثنا است؛ هم مهم است و هم جسورانه، اما این سوال هست که چرا باید از شبکه های دیگر بازپخش شود؟ مثل این است که بگوییم تکرار نود می تواند روی آنتن افق برود. وانگهی، اگر افق بیننده بالایی دارد چرا بازپخش «جهان آرا» به کرات در شبکه سه و خبر زیرنویس می شد؟

چرا بقیه شبکه ها سهم ندارند؟

در ورودی مطالب گفتیم که در بزنگاه های خاص شبکه های مختلف تلویزیون از یکدیگر تغذیه می کنند. این اتفاق به شکل روتین در بخش های مختلف خبری رخ می دهد که یک گزارش از شبکه دیگر هم پخش می شود. درباره برنامه ها و سریال ها اما به ندرت شاهد این اتفاق هستیم. شاید گفته شود شبکه «افق» سراسری نیست و می توان با این توجیه برنامه های آن را روی آنتن شبکه های سراسری فرستاد. 

اولا فقط شبکه های سراسری میزبان برنامه های افق نیستند. دوما چرا چنین اتفاقی برای دیگر شبکه های دیجیتال رخ نمی دهد؟ دلیل چیزی جز «دیده شدن» برنامه های شبکه دیجیتال است؟ یا افق رانت قوی تری دارد؟ به دلیل اول بازگردیم و شبکه نسیم را که برنامه های تولیدی دارد مثال بزنیم. «خندوانه» و «دورهمی» از شبکه ای دیگر پخش نمی شوند چرا که نسیم به اندازه کافی بیننده دارد. مورد دوم شبکه سلامت هم به اندازه نسیم بیننده دارد؟ بعید است؛ پس چرا برنامه های تولیدی اش از شبکه ای دیگر بازپخش نمی شود؟ رانت ندارد یا برنامه هایش بی اهمیت است؟ تا جایی که ما رصد می کنیم برنامه های سلامت قابل دفاع اند.

 

مورد ویژه جهان آرا

فراموش نکنیم تعداد بیننده ملاک کافی برای ارزیابی یک برنامه نیست؛ کما این که برنامه «جهان آرا» در روز شنبه یکی از بهترین و جسورترین قسمت هایش را روانه آنتن کرد. این قسمت به مناسبت انتشار قطعه فیلمی از جلسه تاریخی مجلس خبرگان رهبری در چهاردهم خرداد ماه سال 68 یعنی همزمان با رحلت بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) برای تعیین رهبری جدید نظام پخش شد. می دانید که این فیلم سروصدای زیادی به پا کرد و موجب ایجاد شائبه هایی شد در حالی که شبکه های آن ور خیلی زود به این مسئله پرداختند، تلویزیون پلنی نداشت تا این که «جهان آرا» آن را سرفصل قسمت شنبه شب کرد. نتیجه هم به گواه غالب رسانه ها مطلوب بود کما این که سایت مشرق نوشته این برنامه سعی کرد از زوایای مختلف به این موضوع نگاه کند. ضمن این که بی طرفی محسوسی در برنامه دیده می شد و بیشتر زمان آن هم به پخش گزارش و فیلم هایی از جلسه معروف خبرگان و گفتگو با برخی اشخاص اختصاص داشت و کمتر به بیان مطالب از سوی مجری یا مهمان پرداخته شد که این مسئله نقش مهمی در باورپذیری بیشتر کار داشت.