‏سیدمرتضی آوینی‏ (1326 - 1372)
Seyyed Morteza Avini

آوینی که در آغاز خود را «کامران آوینی» معرفی می‌کرد، به اشعار فروغ فرخزاد، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث علاقه داشت. به ظاهر خود می‌رسید، کراوات می‌زد، و به فلسفه‎ی غرب علاقه‌مند بود. از اولین کارهای وی در گروه جهاد می‌توان به مجموعه‏‎ی «شش‌روز در ترکمن صحرا»، «سیل خوزستان» و مجموعه‎ی «مستند خان‌گزیده‌ها» اشاره کرد. با پایان جنگ و در فاصله‎ی سال‌های پایان جنگ و تأسیس مؤسسه‎ "روایت فتح" آوینی نوعی فعالیت هنری مطبوعاتی را تجربه کرد. وی در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجهه‎ی آن با مسائل مختلف فکر می‌کرد. حاصل همه‎ی آن فکر کردن‌ها، تحقیق‌ها و مباحثات، نوشته‌هایی است که از وی به جا مانده «تأملاتی در ماهیت سینما» که در فصل‌نامه‎ی فارابی به چاپ رسید و بعد مقالاتی با عناوین «جذابیت در سینما»، «آینه‎ی جادو»، «قاب تصویر»، «زبان سینما» که از فروردین سال (۱۳۶۸) در ماهنامه‎ی «سوره» منتشر می‌شد. مجموعه‎ی این مقالات در کتاب «آینه‎ی جادو» که جلد اول از مجموعه‎ی مقالات و نقدهای سینمایی اوست جمع‌آوری شد.

اواخر سال (۱۳۷۰) مؤسسه‎ی فرهنگی "روایت فتح" به دستور آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای تأسیس شد تا به کار فیلم‌سازی مستند و سینمایی درباره‎ی دفاع مقدس بپردازد و تهیه‎ی مجموعه‎ی «روایت فتح» را که بعد از پذیرش قطع‌نامه رها شده بود، ادامه دهد. آوینی و بقیه‎ی گروه، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کم‌تر از یک سال کار تهیه‎ی شش برنامه از مجموعه‎ی ده قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند و مقدمات تهیه‎ی مجموعه‌های دیگری را درباره‎ی آبادان، سوسنگرد، هویزه و فکه تدارک دیدند. اگرچه مقارن با همین زمان، فعالیت‌های مطبوعاتی وی نیز ادامه داشت.

از مرتضی آوینی کتاب‎هایی نظیر؛ «شش روز در ترکمن صحرا»، «سیل خوزستان»، «خان گزیده‌ها»، «حقیقت»، «با دکتر جهاد در بشاگرد»، «هفت قصه از بلوچستان»، «با تیپ المهدی در محور رأس البیشه»، «شیر مردان خدا! کرب‌وبلا در انتظار است»، «روایت فتح» و «شهری در آسمان»، به چاپ رسیده‎است. مرتضی آوینی کارگردانی فیلم‎هایی نظیر؛ «شش روز در ترکمن صحرا»، «سیل خوزستان»، «خان گزیده‌ها»، «حقیقت»، «با دکتر جهاد در بشاگرد»، «هفت قصه از بلوچستان»، «با تیپ المهدی در محور رأس البیشه»، «شیر مردان خدا! کرب‌وبلا در انتظار است»، «روایت فتح» و «شهری در آسمان»، را برعهده داشته‎‎است.

مرتضی آوینی روز بیستم فروردین (۱۳۷۲) در منطقه‎ی فکه در حال بررسی لوکیشن فیلم مستند «شهری در آسمان» بر اثر اصابت ترکش مین باقی مانده از جنگ ایران و عراق کشته شد و دیده از جهان فروبست.