«من عاشق ژانر «سیاه‌نمایی» هستم.»

ماکس هورکهایمر در دهه 1930 درباره فاشیسم و سرمایه‌داری گفته بود: کسانی‌که نمی‌خواهند به شکل انتقادی درباره سرمایه‌داری سخن بگویند باید در مورد فاشیسم هم سکوت کنند. اسلاوی ژیژک فیلسوف جنجالی معاصر اما گفته بود این جمله را امروز باید در مورد رابطه بنیادگرایی و لیبرال دموکراسی به کار برد: کسانی‌ که نمی‌خواهند به شکل انتقادی درباره لیبرال‌دموکراسی سخن بگویند باید در مورد بنیادگرایی هم سکوت کنند. اما ظاهرا این جمله در ایران مصادیق دیگری هم پیدا می‌کند: آنهایی که نمی‌خواهند یا می‌ترسند یا به هر دلیل دیگری در مورد فضای امروز روشنفکری ایران سخن نمی‌گویند باید در مورد رسانه‌‌ها و آدم‌های مقابل این فضا هم سکوت کنند.

***

این سخنان در حضور رضا میرکریمی، رخشان بنی‌اعتماد، سید محمد بهشتی، خسرو دهقان، سعید عقیقی، مطرح شده است. زیباکلام طی سخنانی با اشاره به اینکه سینماگران ایرانی را می توان به سه گروه تقسیم کرد؛ گفت: گروه اول سینمای حکومتی است که در وضعیت فعلی سمبل آن ابراهیم حاتمی کیا و مسعود ده نمکی است. گروه دوم سینمای گیشه‌ای است که از قبل انقلاب با پرویز صیاد و شهناز تهرانی و فیلمفارسی به وجود آمده و امروز نیز وجود دارد. اقلیت سوم گروه سینمای هنری و سینمای هنر برای هنر است و افرادی همچون رخشان بنی اعتماد در این گروه قرار دارند.

زیباکلام ادامه داد: هنر حکومتی در هیچ زمان و هیچ جامعه ای چیزی برای ارایه نداشته است. هنر حکومتی در کشورهایی همچون شوروی، چین، کوبا که مهد این گونه هنرها بوده ره به جایی نبرده و در ایران نیز قطعا موفق نمی شود.

زیباکلام ادامه داد: گروهی هرچقدر می خواهند می توانند به این گونه سینما حمله کنند اما آنچه که از سینمای ایران به عنوان باقیات و صالحات باقی می ماند؛ سینمای حکومتی نیست بلکه سینمایی است که امثال خانم بنی اعتماد و فرهادی علمدار آن هستند.

رضا میرکریمی، رخشان بنی‌اعتماد، سید محمد بهشتی، خسرو دهقان، سعید عقیقی ناظر و حاضر این سخنرانی بوده‌اند.

***

گلایه هنرمندان و فرهنگیان و روشنفکران ایرانی از خط‌کشی جامعه به خودی و غیرخودی، تحمل نکردن مخالف و... حالا دیگر تبدیل به یک سنت روشنفکری در ایران شده است. سال‌های سال است که بزرگترین دستاویز روشنفکران ایرانی در انتقاد به حکومت و طیف مقابل آرمانی آنها، طراحی همین خط‌کشی‌هاست. آنها معتقدند که بخشی بزرگی از مشکلات جامعه ایران به واسطه این خط‌کشی‌ها به وجود آمده است.جامعه دو قطبی شده است و سطح مدارا و تحمل مخالف با همین خط‌کشی‌ها کاهش یافته است.

و حالا صادق زیباکلام، اگر چه دیر زمانی است به دلیلِ واضح زیاد حرف زدن دیگر جدی گرفته نمی‌شود، اما یکی از صادق‌ترین روشنفکران ایرانی است و ماجرا را کاملا به دور از همه تعارفات مناسبات این شکلی شرح می‌دهد. به راحتی می‌گوید که در ذهن روشنفکر جدید ایرانی، مدخلی جز تقسیم‌بندی آدم‌ها برای تحلیل وجود دارد. به وضوح شرح می‌دهد که آنهایی که آرمانی جز آرمان‌ آنها دارند، حکومتی‌ها هستند که چیزی از سینمای هنری نمی‌دانند و همان‌طور که در کشورهایی همچون شوروی، چین، کوبا که مهد این گونه هنرها بوده ره به جایی نبرده و در ایران نیز قطعا موفق نمی شود و سینمای آنها نمی‌ماند بلکه سینمای «ما» ماندگار است.

و رضا میرکریمی، رخشان بنی‌اعتماد، سید محمد بهشتی، خسرو دهقان، سعید عقیقی نظاره‌گر ماجرا هستند.

***

این حجم از خشونت زبانی و نفرت‌پراکنی کمی عجیب است و بلایی که بر ذهن کوچک شده روشنفکر ایرانی آمده است، دیگر غیرقابل‌تصور. شاید یک نمونه جالب برای تحلیل اینکه چه بلایی بر سر جامعه ایرانی آمده است. ذهن تلگرام‌زده‌ای که آن‌چنان به تقسیم‌بندی امور عادت کرده است که ده‌نمکی و حاتمی‌کیا و سلحشور را با همه تفاوت‌های ذاتی و ماهوی در یک ردیف قرار می‌دهد و کارکرد اجتماعی حداکثری و قابل‌تحسین سینمای فرهادی و بنی‌اعتماد را نمی‌بیند و معتقد است بنی‌اعتماد و فرهادی در گروه سینمای «هنر برای هنر» قرار می‌گیرند، همچنان با واژه «سیاه‌نمایی» مبتذلانه بازی می‌کند و بی‌رحمانه در 10 دقیقه سخنرانی تکلیف همه موجودات سینمای ایران را مشخص می‌کند و بلافاصله در مورد انتخاب رئیس مجلس تز می‌دهد و بعد از چگونگی تشکیل اسرائیل، تحلیل‌‌های فضایی خارج می‌کند.

روزگاری روشنفکری در جامعه ایرانی، حرمت داشت و بازماندگان آن دوران، مهرجویی‌ها و سینایی‌ها و... امروز در حاشیه‌اند، در امان نیستند و ماجرا به دست بدویان افتاده است.

***

یک لطیفه مشهور و رندانه و ظاهرا غیرمربوط؛ یک لیبرال با دوستش در جنگلی می‌گشتند که ناگهان با شیر گرسنه‌ای روبه‌رو می‌شوند، لیبرال به قصد فرار بلافاصله بند کفش‌هایش را محکم می‌کند. دوستش می‌گوید: مگر دیوانه شدی، هر چه‌قدر هم سریع بدوی، سرعتت از شیر که بیشتر نیست. لیبرال برمی‌گردد و به دوستش می‌گوید: من که نمی‌خواهم از شیر سریع‌تر بدو‌م، فقط می‌خواهم از تو جلو بزنم.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی رضا میرکریمی در سایت منظوم» مراجعه کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی رخشان بنی‌اعتماد در سایت منظوم» مراجعه کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی مسعود ده‌نمکی در سایت منظوم» مراجعه کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی ابراهیم حاتمی‌کیا در سایت منظوم» مراجعه کنید.

 جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی اصغر فرهادی در سایت منظوم» مراجعه کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به «صفحه‌ی اختصاصی سلحشور در سایت منظوم» مراجعه کنید.