زن خیانت‌کاری که از زمان خود جلوتر است!

فیلم«تمرین برای اجرا»ساخته محمدعلی سجادی، یکی دیگر از آثار به نمایش‌درآمده در بخش هنر و تجربه سی و چهارمین دوره‌جشنواره فیلم فجر است. این فیلم درباره یک گروه تئاتر است که تلاش می‌کنند با بازخوانی داستان‌هایی از شاهنامه، قصه‌ای اساطیری را به روی صحنه‌ببرند. فیلم با جلسات تمرین گروه آغاز می‌شود و آدم‌هایی را نمایش می‌دهد که مقاومت در برابر تکه‌پرانی‌های بی‌مزه و شوخی‌های لوسشان حقیقتاً سخت است. اعضای گروه به مردان بازنشسته‌ای می‌مانند که از سر بیکاری‌و شکم‌سیری دور هم جمع شده‌اند تا اوقات بی‌ثمر فراغتشان را به طریقی بگذرانند.

فیلم در ادامه با توضیحات کارگردان و همراهی اعضا به نحوی پیش می‌رود که گاهی مخاطب گمان می‌کند به تماشای یک برنامه آموزشی نشسته‌است. توضیحات گل‌درشت اعضای گروه درباره قهرمانان و اساطیر ایرانی شباهتی شگفت به نمایش‌های آموزشی برنامه کودک و نوجوان دارد. اما در ادامه کارگردان چیزهای دیگری را هم وارد داستان می‌کند تا گمان آموزشی و کودکانه بودن داستان از میان برود و همان مردان تُرشیده الکی‌خوش بیشتر مورد توجه باشند.

جالب آن است که انتخاب کارگردان نیز از میان انبوه داستان‌ها و قصه‌های شاهنامه، یگانه قصه گناه‌آلود و خیانت‌محور شاهنامه یعنی سودابه و سیاوش است. گویی کسی در گوش مخاطب می‌گوید حالا که قرار بر آموزش شکم‌سیرانه قصه‌های شاهنامه است، چرا برای همراهی با دوستان دیگر جشنواره‌ای‌مان به سراغ قصه‌ای با تم خیانت نرویم؟! و البته این همه‌ماجرا نیست. در کنار قصه اساطیری فیلم قصه اصلی نیز همین خط را دنبال می‌کند. بازیگر نقش سودابه که به نوعی معشوق بازیگر نقش افراسیاب است و با وساطت او به گروه معرفی شده‌است، در میان تمرین و حواشی آن به بازیگر نقش سیاوش نزدیک می‌شود تا هندسه خیانت در فیلم را تکمیل کند.

در ادامه نیز فیلم با مقادیر معتنابهی عشوه و غمزه و حسادت و کینه و نزاع و فحاشی و اتهام‌زنی و بی‌آبرویی و تشنج پیش می‌رود تا مخاطب را با واقعیت‌هایی از پشت پرده نقره‌ای بیش از پیش آشنا کند؛ جلوه‌هایی از هوس‌رانی و درگیری‌که البته با صحنه‌هایی از شاهنامه‌‌خوانی و قصه‌گویی نیز تزئیین شده است تا سمفونی ملال را هرچه باشکوه‌تر در گوش مخاطب خسته و دلزده از این سینما به صدا درآورد.

اما بی‌گمان نقطه‌اوج این شاهکار هنری، گفتگوهایی است که میان اعضای گروه در جلسات تمرین رد و بدل می‌شود و در خلال آن‌ها بازیگر نقش سودابه ضمن طرفداری از سودابه می‌گوید: بهش حق بده، می‌خواد لذتش رو ببره! و باز در جای دیگر می‌گوید: سودابه از زمان خودش جلوتر بوده، اما شما با این‌همه فوکول و کراواتتون هنوز بدوی فکر می‌کنید! و باز در جای دیگر یکی از اعضا به بازیگر نقش سودابه می‌گوید این حق طبیعیه هر آدمیه که هر طور خواست رفتار کنه؛ و به این طریق فیلم تعریف جدیدی را از حق طبیعی ارائه می‌کند.

تمرین برای اجرا یک اثر خسته‌کننده است که همین ملال‌آوری امیدی برای عدم نشر و ترویج حرف‌های عجیب آن است.