نقدی بر فیلم «دکتر استرنج لاو (یا چگونه آموختم نگرانی را کنار گذاشته و به بمب عشق بورزم)»

«دكتر استرنج لاو» از بهترین و مطرح ترین آثار كوبریك و یكی ازنمونه های درخشان در نوع كمدی سیاه* است. كوبریك این فیلم را بر اساس رمان «آژیر قرمز» Red Alert اثر « پیتر جرج » ساخت. این فیلم كه در دوران اوج جنگ سرد ساخته شد، درباره عقاید و برنامه های دیوانه وار و رعب انگیز سیاست مداران دو كشور ابر قدرت، آمریكا و شوروی، است كه در اتاق های دربسته بر علیه یكدیگر توطئه می كنند و در راه نابودی یكدیگر حتی از نابودی بشریت و حیات در زمین نیز ابائی ندارند. این فیلم شاهکار دیگری ست که باز هم در مذمت جنگ ساخته شده و اینبار با کمدی سیاهی که البته بسیار جدی و انتقادی بود. فیلم نشان دهنده حقایقی بود و به موقع ساخته شد. فیلم راوی این بود که سران و مقاماتی که چگونه جنگ به راه می اندازند و جان مردم چقدر برای انها اهمیت دارد.

نگاه سیاه و به نوعی بدبینانه كوبریك به عرصه سیاست در این فیلم به خوبی مشهود است. او در آثار بعدی اش نیز این نگاه را حفظ می كند و با رویكردهای متفاوت نشان می دهد، كه به جهانی كه انسان امروز برای خود ساخته و یابالاجبار برایش ساخته اند، چندان خوشبین نیست به گونه ای كه فیلم های بعدی او نیز هر كدام نوعی احساس ترس وعدم امنیت را القا می كنند.

كوبریك در 'دكتر استرنج لاو' به هجو جنگ پرداخت و از طریق ژنرال نیمه دیوانه فیلم خود به جنگ افروزانی اشاره می كند كه از جنگ لذت برده و به آن به مثابه یك بازی پرهیجان می نگرند.

در این فیلم که ساخته 1964 آمریکاست، جك ریپر ژنرال روان پریش ارتش و رئیس یک پایگاه هوایی در امریکاست که در اقدامی خودسرانه، تهاجمی هسته‌ای علیه شوروی به راه می‌اندازد و رئیس‌جمهور و سیاستمداران آمریکا پس از آگاهی از این عمل با تجمع در اتاق فرماندهی جنگ ایالات متحده به‌دنبال راهی برای توقف این حملات می‌گردند و... .

بخش زیادی از زمان این فیلم در اتاق جنگ می گذرد كه سران وفرماندهان بزرگ نظامی در كنار یكدیگر برای آینده و در واقع نابودی جهان تصمیم می گیرند. خلق شخصیت هایی هجو آمیز از سیاست مداران جنگ طلب، فضاسازی و طراحی صحنه خوب، حركت دوربین های دقیق و در عین حال دیوانه وار و سرگیجه آور كه به نوعی بازتابی است از افكار و ذهنیات نامتعادل شخصیت های فیلم ، بازی های خوب و برجسته از بازیگران به ویژه نقش آفرینی فوق العاده « پیتر سلرز» ( در سه نقش ) و «جرج سی اسكات» از مهم ترین ویژگی های این فیلم و ماندگاری و اهمیت آن هستند. لازم به ذكر است كه صراحت و جسارت فیلم اداره سانسور آمریكا را بر آن داشت تا بخش هایی از این فیلم را سانسور كنند.

«اسپایك لی»، فیلم ساز مطرح و معترض آمریكایی درباره این فیلم گفته است: « كوبریك در دكتر استرنج لاو در پی به هجو كشیدن جنگ هسته ای نبود. او می خواست سیاست های آمریكا را زیر سئوال ببرد. اتفاقی نیست كه در تاریخ بشر، همیشه از آمریكا به عنوان خشن ترین كشور یاد شده است. در این كشور هر آدمی برای خودش یك سلاح دارد. در واقع این مسئله ژنتیكی است و آمریكایی ها همیشه محتاج كابوس بوده اند. اكنون نیز دولت های خاورمیانه این نقش را به عهده دارند. دكتر استرنج لاو از نظر ساختاری بی عیب و نقص است. تمامی اجزای این فیلم تحسین برانگیزند. همه چیز آن تدوین، موسیقی، طراحی صحنه، بازی ها و ... واقعاً كار تمامی عوامل فیلم ستودنی است... اما یادتان باشد این اجزای فیلم نیستند كه به خاطر ما مانده اند، بلكه كلیت آن به صورت اثری جاودانه ذهن ما را مشغول به خود می كند. دكتر استرنج لاو مثل هر اثر برجسته هنری جاودان است. این فیلم هیچ وقت كهنه نمی شود. «دكتر استرنج لاو» اثری به شدت رویایی و تفكر برانگیز است.»

*کمدی سیاه ( Black Comedy ): فیلم یا نمایش که حس تلخ و سیاهی از طنز دارد و معمولا مسائلی جدی، چون بیماری، جنگ یا مرگ را دستمایه قرار می دهد. این فیلم ها و نمایش نامه ها، معمولا سرشتی افشاگر دارند و رفتارها و واکنش های به ظاهر مخفی آدم ها را نسبت به این دسته واقعیت های نا مطلوب، آشکار می کنند.