معجونی از قصه، اشک و سودآوری با رنگ زرد!

برنامه «ماه عسل» احسان علیخانی که در شب‌های ماه رمضان از شبکه سوم سیما روی آنتن می‌رود هم مانند دیگر برنامه‌های سازمان صدا و سیما تنها به دنبال حاشیه و جنجال است. برنامه‌های گفت‌وگو محور و حتی برنامه‌های ترکیبی که تلویزیون برای ساعت‌های پر مخاطب تولید می‌کند با کمبود بیننده فرهیخته روبه‌رو هستند و دیگر شکی باقی نمی‌ماند که رقابت بین مجریان تلویزیون برای جذب مخاطب به شدت بالا گرفته و آنها هم هر کاری برای جلب توجه انجام می‌دهند. نقطه قوت افرادی که دیده می‌شوند تنها حاشیه و تنش و التهاب است. خطوط قرمز افسارگسیخته و ممنوعیت‌های رنگارنگ دست تولیدکنندگان را در صدا و سیما بسته است. گروه بزرگی از هنرمندان تاثیرگذار راهی به تلویزیون ندارند و اگر نامی هم از آنها به میان بیاید با صفت‌های منفی همراه است. بنابراین شاید ذهن منتقدان به این سمت و سو برود که سازمان تصمیم گرفته است خود دست به کار شود و با پرورش و معرفی مجریانی خاص و نورچشمی فضا را برای چهره‌شدن یا به قول سینمایی‌ها ستاره‌شدن آنها مهیا کند. گمان می‌رود که احسان علیخانی یکی از همین گزینه‌ها باشد. او به راحتی می‌تواند هر سوژه عجیب و غریبی را روی آنتن ببرد، در صورتی که بسیاری از سازندگان برنامه‌های تلویزیونی نمی‌توانند با آرامش برنامه‌های ساده خودشان را نمایش بدهند. برنامه‌هایی مانند «دورهمی» با اجرای مهران مدیری و «خندوانه» با اجرای رامبد جوان هم از این قاعده مستثنی نیستند.
موفقیت در دستان جریان «زرد» است
موفقیت برنامه‌ها و تهیه‌کنندگان وسایل ارتباط جمعی معمولا از طریق سنجش تعداد مخاطب‌ آنها سنجیده می‌شود. این موضوع باعث شده است که سازندگان برنامه‌های تلویزیونی به سوی حاشیه رانده شوند، اتفاقاتی که سازندگان آرزو دارند در رسانه‌های دیگر بازنشر شود. توجه به مسائل جریان «زرد» برای روزنامه‌نگاران مانند دامی جذاب که ممکن است در آن اسیر شوند. محتوای رسانه‌های موسوم به «زرد» به طور کامل از حاشیه بهره می‌برند. آنها هر چیزی را سوژه می‌کنند و با احساسات مردم سر و کار دارند و شاید با روان مردم هم بازی کنند. در این جریان دیگر پای اندیشه و تامل در میان نیست. مخاطب این جریان به دنبال فرهیختگی و هویت‌یابی نیست و حتی بیشتر سوژه‌های آبکی را به صورت غیر مستقیم به رسانه‌های زرد انتقال می‌دهد. 

«ابژه میل» در برابر بینندگان احساسی
«ژاک لاکان» روانکاو فرانسوی و شاگرد او «اسلاوی ژیژک» روی پدیده «ابژه میل» پژوهش‌های مهمی کرده‌اند. لاکان در ادامه پرورش مفهوم «دیگری» مفهوم جالب توجه «فانتزی ناخودآگاه» را بیان می‌کند. در حقیقت، امیال ناخوداگاه در بستر فانتزی قوام می‌یابند. فانتزی صحنه‌ای خیالی که در آن «سوژه» قهرمان داستان است. فانتزی نه ابژه میل که زمینه آن است. بعدها لاکان به بیان رابطه فانتزی با مفهوم «ابژه میل» پرداخت. این ابژه بیانگر «فقدان» در «دیگری بزرگ» است. لاکان «میل» را عبارت از میل به چیزی که گمشده است، تعریف می کند. مولوی هم در «دیوان شمس» می‌گوید: «این نکته رمز اگر بدانی دانی/ هر چیزی که در جستن آنی آنی.» یک مثال خوب دیگر را برایتان می‌آوریم. آرمانی کردن معشوق برای انسان عاشق، احساس متعالی را ایجاد می‌کند. جنبه خیالی عاشق بودن هم چنین است. برای معشوق صفت‌های فراونی از جمله زیبایی به کار می‌رود ولی آنچه که او را از دیگران جدا می‌کند چیزی «مازاد» است. مازاد را نمی‌توان تعریف کرد. این مازاد همان ابژه میل است. این ابژه فقدان را پنهان می کند و فانتزی هم دقیقا رابطه ناممکن سوژه با ابژه میل را تعریف می کند. برنامه‌های تلویزیونی مانند «ماه عسل» تلاش دارند تا به امر مازاد و «ابژه میل» بپردازند. فانتزی‌ها در اینجا امر کلیدی ایفا می‌کنند. مهمان‌های برنامه هم معمولا افرادی هستند که اتفاقات فانتزی برای آنها رخ داده است. مخاطب نیز خود را جای آنها می‌گذارد. قصه‌شان را گوش می‌دهد. بغض‌های احسان علیخانی را مشاهده می‌کند و در نهایت شاید «ابژه میل» مورد نظر برای او شکل بگیرد. شاید او بخواهد مانند چنین مهمان‌هایی شود. 

فقدان کارشناسان خبره
در برنامه‌هایی مانند «ماه عسل» که در زمان‌های پر بیننده روی آنتن می‌روند با مشکل فقدان کارشناسان خبره مواجه هستیم. بدون شک، علیخانی، تهیه‌کننده و مجری این برنامه تیمی را در کنار خود دارد ولی آنچه از نتیجه کار به دست می‌آید بیشتر معطوف حاشیه‌سازی، روایت قصه‌های گریه‌آور شخصیت‌های عجیب و غریب و الگوسازی برای مخاطب است. با اشتباهات چند قسمت گذشته برنامه «ماه عسل» این موضوع با درخشش بیشتری به چشم می‌خورد. برنامه مذکور در روز سه‌شنبه هشتم خرداد، فردی به نام «یاسمین اشکی» با سابقه یک دهه بیماری ناشناخته با علائمی مشابه ایدز را دعوت کرد که به تازگی و بعد از کنترل حداقلی بیماری به کشور بازگشته است. در همین رابطه پروفسور کرمی موسس انجمن «بیوتکنولوژی» در گفت‌وگو با مهر گفت: «واقعا تاسف‌بر‌انگیز است که کنار مجری یک کارشناس قرار نمی‌گیرد، این طور می‌شود که مهمان برنامه هر چیزی را که می‌خواهد می‌گوید و مجری جز تایید کردن کاری نمی‌تواند انجام دهد چون اطلاعاتی در مورد این موضوع ندارد.» از سوی دیگر، قاضی زاده هاشمی، وزیر بهداشت درباره حواشی به وجود آمده، گفته است: «اینجانب ضمن تشکر از سازمان صداوسیما و برنامه «ماه عسل» که به سلامت مردم توجه کرده‌اند، تنها به این نکته بسنده می‌کنم که امروزه بیماری ناشی از ویروس «اچ‌پی‌وی» از جمله بیماری‌هایی است که عده بسیاری در سراسر جهان به آن مبتلا هستند و واکسن پیشگیری از این بیماری نیز با کمترین عارضه در دنیا استفاده می شود.» در ادامه در ۱۵ خرداد نیز جمعی از پزشکان، دندانپزشکان، داروسازان، اساتید دانشگاه و متخصصین علوم انسانی با صدور بیانیه‌ای ضمن خلاف واقع دانستن سخنان میهمان برنامه «ماه عسل»، خواستار برگزاری نشست علمی در این خصوص از جانب مدیران صدا وسیما شدند. در برنامه «ماه عسل» چهارشنبه ۱۶ خرداد نیز محمد امین ۱۴ ساله و امیر حسین ۱۶ ساله دو نوجوانی بودند که از خاطرات تلخ خود در مدت دو ماه دوری از خانواده صحبت کردند. آنها بدون اطلاع پدر و مادرشان راهی مرزهای کشور شدند و گرفتار یک باند بزرگ فروش اعضای بدن شدند. بچه‌ها پس از نجات خودشان مدت زمان ۲۰جلسه به مشاوره برای پاکسازی آن خاطرات رفته بودند اما شاهد بودیم که مجری برنامه درخواست کرد تا دوباره قصه را از اول تعریف کنند.  محمدامین در انتهای برنامه توان بلند شدن از روی صندلی را هم نداشت و فقط به گوشه‌ای خیره شد. برخی از بینندگان برای زنده کردن خاطرات بسیار تلخ برای دو کودک مذکور به این برنامه اعتراض کردند. یکی دیگر از حاشیه‌های جالب توجه مربوط به برنامه مربوط به دو موتور سوار در ۱۷ خرداد بود. آنها از واژگان غیر رسمی و منشوری استفاده کردند که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود. با این تفاسیر برخی از مردم اعتقاد دارند که بیشتر حواشی برنامه مذکور به نفع مجری برنامه تمام خواهد شد زیرا او یکی دو برنامه در طول سال بیشتر ندارد و هر چه حاشیه‌ها بیشتر شود نظرها برای دعوت او در مراسم‌هایی که سود خوبی هم خواهند داشت بیشتر جلب می‌شود. البته چنین نظرهایی افراطی و به دور از انصاف هستند. با تمام این احوال مجری برنامه «ماه عسل» توانسته توجهات را به خود جلب کند و امتیاز بالایی را معطوف خود می‌کند. کارهای مثبت و انسان‌دوستانه‌ای هم توسط این برنامه صورت گرفته که عدم توجه به آنها دور از انصاف است.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.