نقد انیمیشن « شاهزاده خانم مونونوکه

تخیل رها، منحصر به فرد و تصویر سازی غریب و بدیع این نقاشی متحرک افسانه ای شرقی فقط از استادی مثل میازاکی بر می آید. سنت پر سابقه و درخشان هنر نقاشی متحرک در ژاپن با شیوه ی خاص شخصیت پردازی و روایت گری میازاکی ترکیبی ویژه و تماشایی ساخت و حاصل پرفروش ترین فیلم سینمای ژاپن تا آن زمان شد.

به قرن چهاردهم میلادی در ژاپن میرویم. “شاهزاده خانم مونونوکه” نبردی شگفتانگیز میان خدایان حیوانات در جنگل و انسانها را شرح میدهد. “شاهزاده آشیتاکا”ی جوان، پس از حملهی یک گراز اهریمنی دچار بیماری لاعلاجی میشود و تنها راه نجاتش یافتن پادزهر است. او باید به شرق سفر کند و از “شیشیگامی” خدای گوزنگون کمک بگیرد، ولی وقتی به مقصد میرسد، در مییابد که میان انسانها و حیوانات جنگل بر سر غارت مدام زمین، جنگ در گرفته است…

در 5 ژانویه 1941 در شهر توکیوی ژاپن متولد شد. او کار انیماتوریاش را در سال 1963 در استودیوی “Toei Douga” آغاز کرد و سریعا در کار جا افتاد و چندین اثر کلاسیک انیمیشن ژاپن را خلق کرد. از همان ابتدا با قدرت فوقالعادهای که در طراحی داشت و ایدههای بیانتهایی که برای ساخت انیمیشن به ذهنش میرسید، توجه زیادی را به خود جلب کرد. میازاکی در کارهایش خط خاصی را دنبال میکند و موضوع اغلب کارهای او تقابل “انسان و تکنولوژی و طبیعت” است و اینکه طبیعت همواره خواستار یک همزیستی مسالمتآمیز بوده اما انسان، گرفتار آمده در چنگال طمع و بلندپروازی، همیشه دست تجاوز و تعدی به سوی او دراز کرده، بدون توجه به این که خود او هم جزیی از این طبیعت است و اگر آن نباشد او هم نخواهد بود. ایشان بیشتر ایدههای مورد کاربرد در انیمیشنهای خود را از افسانهها و اسطورههای کهن ژاپنی میگیرند، هرچند که تأثیر افرادی نظیر Lewis Carroll،Möbius،Diana Wynne Jones،J.R.R. Tolkien را هم در کارهایشان انکار نمیکنند. ایشان، تا قبل از انیمیشن Spirited Away که توانست جایزهی اسکار بهترین انیمیشن 2002 را به خود اختصاص دهد، چندان در دنیای انیمیشنسازی غرب شناخته شده نبودند. این انیمیشن با استقبال بینظیر عمومی در ژاپن روبرو شد. البته فیلمهای دیگر ایشان نظیر همین Princess Mononoke و Howl’s Moving Castle نیز با استقبال بسیار خوبی روبرو شدند. آقای میازاکی به حق شایستهی لقب “استاد” هستند. چرا که در صنعت انیمیشنسازی در کل جهان هیچکس نمیتواند Hayao Miyazaki باشد!

پرنسس مونونوکه از آثار زیبا و تحسینبرانگیزی است از انیماتوری بزرگ، هایائو میازاکی، که به او لقب والت دیسنی ژاپن را دادهاند. جلوههای بصری انیمیشن بسیار زیباست. تخیل به کار رفته در داستان قوی و جذاب است. میازاکی برخلاف بسیاری از کارگردانان انیمیشن که با دنیای انیمیشنهای دوبعدی و دستی خداحافظی کردهاند هنوز با روش سنتی انیمیشنهایش را میسازد و نگاهی به آثار زیبا و تاثیربرانگیز او که در تمام دنیا فروشی خارق العاده داشتهاند، نشان میدهد که تصمیم اشتباهی نگرفته است. داستان پرنسس مونونوکه زیبا و لطیف است و گرافیک زیبا و موسیقی آرام و ملایم آن و ریتم کاملا مناسب داستان هر کسی را محصور خود میکند. دربارهی آثار میازاکی گفته میشود که بیشتر از آن که کودکان را راضی کند بزرگسالان را مجذوب و خشنود میکند!

میازاکی دنیای خودش را دارد. گاهی خیلی لطیف، گاهی آنقدر خشن که تحملش در دنیای انیمیشن سخت میشود. استاد انیمیشن ژاپنی (Anime) گاهی دوستداشتنی است، گاهی نفرت انگیز. مونونوکه فیلمی در ستایش طبیعت است به زبان اسطوره و آنقدر چشمنواز که گاهی آدم را به هوس میاندازد که به طور جدی شروع به دیدن انیمیشنهای ژاپنی بکند. تخیل رها، منحصربهفرد و تصویرسازی غریب و بدیع این نقاشی متحرک افسانهای شرقی، فقط از استادی مثل “میازاکی” برمیآید. سنت پرسابقه و درخشان هنر نقاشی متحرک در ژاپن با شیوهی خاص شخصیتپردازی و روایتگری میازاکی ترکیبی ویژه و تماشایی ساخت و پرفروشترین فیلم سینمای ژاپن تا آن زمان شد. غریبنمایی اثر، دل تماشاگران غربی را هم بهدست آورد و میازاکی امکان پیدا کرد تا راهش را ادامه دهد و چند سال بعد در Spirited Away محصول 2001 به اوج برسد.