نقد و بررسی فیلم به خاطر چند دلار بیشتر

در فیلم «به خاطر چند دلار بیشتر» که ادامه ای ست بر فیلم «یک مشت دلار»، روش رایج در وسترن های اسپاگتی به کار بسته شده و پیشرفت نیز داشته است که فیلم را به یکی از بهترین فیلم های این ژانر تبدیل می کند.

از نظر فرم «به خاطر چند دلار بیشتر» به دقت ساختار سه پرده ای کلاسیک را دنبال می کند. پرده ی اولیه که اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار می دهد خود به سه بخش تقسیم می شود و به سرعت و ظرافت شخصیت های اصلی را معرفی می کند. با وجود شباهت های ظاهری، هر کدام از آنها (مرد بی نام، مورتیمر و ایندیو) خود را در گوشه های مخالف یک مثلث اخلاقی قرار می دهند. مرد بی نام شخصیتی سرد و بی روح دارد و افکار او از واقعیت خونین مرگ فاصله دارد. بر خلاف او، مورتیمر آنقدر عاقل هست که مفهوم هر گلوله را درک کند و با حالت موازنه ی عشق و نفرت آشناست. این میان ایندیو به دلیل طبع تهاجمی اش مملو از خشم است و به هیجان مست کننده ی کشتن معتاد شده است.

به طور خلاصه، بخش میانی فیلم این سه شخصیت را به سمت یکدیگر می کشاند و زمینه ی پیشامد های بعدی را که معرف مبارزه ی مرگ آور آنهاست، آماده می سازد. سرنوشت هر سه ی آنها را به سوی هم می کشاند تا در پرده ی پایانی کوتاه اما خشونت آمیز فیلم، داستان را به نتیجه برساند. در این فیلم نقش های کوچک کنار گذاشته شده اند تا صحنه را برای سه شخصیت اصلی خالی بگذارند. لئونه بدون هیچ گونه افراطی موضوعات همیشگی و جاودان داستانی را با سبک و دیدگاه خود به تصویر می کشد.

«به خاطر چند دلار بیشتر» که از فیلم اولیه بودجه ی بالاتری داشته است این مبلغ را صرف می کند تا فیلمنامه ای ارتقا یافته، بازیگرانی سطح بالاتر و امکانات تولیدی بهتری داشته باشد. ایستوود در نقش اسلحه کشی که سیگار برگ می کشد و پانچو می پوشد عالی عمل می کند. جزئیات شخصیت او بسیار بهتر پرداخته شده اند، با زمانبندی دقیق و بی حسی چهره اش و درک این واقعیت که در چنین نقش هایی چطور هر چه کمتر نقش بازی کند، تأثیر بیشتری می گذارد. ون کلیف در بازی خود تضاد مناسبی با ایستوود نشان می دهد و به واسطه ی خصوصیات خود حضوری گیرا و حاکم در صحنه دارد. برای اینکه به عنوان سن بالاترین شخص در فیلم هنوز هم استعداد هنری خود را حفظ کند، مشخص است که هم شخصیت او و هم انگیزه هایش به نوعی با ایستوود جوان تازه وارد متفاوت هستند. با این وجود یک جو رقابتی برای ون کلیف وجود دارد که هیچ چین و چروکی نمی تواند آن را از چهره اش پاک کند. دیگر بازیگر فوق العاده ی فیلم ولونته است که تعادل نقش آفرینی اش را روی مرز میان باورپذیری و مسخرگی حفظ می کند. او با ترکیبی در حال تغییر از جنون و هوش بالا، شخصیتی بسیار مرعوب کننده دارد. در مورد نقش های فرعی، کلاوس کینسکی نقش گوژپشت را به خوبی بازی می کند، ماری کراپ قوی ترین نقش مؤنث فیلم را به نمایش می گذارد و رزماری دکستر قابل همدردی ترین آنها را.

علاوه بر این، قابلیت های کارگردانی سرجیو لئونه در «به خاطر چند دلار بیشتر» به شدت رشد کرده و به کمال رسیده اند. برش های سریع میان نمای لانگ شات و نمای بسته (همانظور که در فیلم قبلی دیده می شد) کاملاً واضح هستند، با این وجود در این فیلم زمختی ها و ناهمواری های مربوطه برطرف شده اند. یک مثال فوق العاده از این مورد در صحنه ای اتفاق می افتد که مرد بی نام و مورتیمر در مسابقه ای برای سنجیدن مهارت های حرفه ای خود رودررو می شوند و یکدیگر را به دقت زیرنظر دارند تا نقاط ضعف هم را پیدا کنند. وقتی دوئل آغاز می شود، مشخص می شود که آنها میل ندارند واقعاً به یکدیگر شلیک کنند (زیرا احتمال زیادی دارد که هر دو کشته شوند)، با این حال تنش صحنه به شدت در حال افزایش است. شکستن این جو نفس گیر با بستن پیمانی از سر احترامی کینه توزانه، ضربه ی استادانه ای ست که لئونه تعبیه می کند و فضا را برای همکاری و شراکت آنها آماده می سازد. در نهایت نباید از موسیقی متن فوق العاده انیو موریکونه گذشت که با علائم صوتی (مانند زنگ ساعت جیبی) و صداهای پس زمینه ی اوج گرفته، همه چیز را احاطه می کند. برای فیلمی با جوی سنگین، این نوع موسیقی دیگر تکمیل کننده ی همه چیز است.

در مورد نواقص فیلم، باید بگویم «به خاطر چند دلار بیشتر» کمی بیش از حد طولانی است و این موضوع حتی با وجود صحنه های تیراندازی بی نظیر لئونه باز هم حس می شود. به غیر از این، هیچ نقص دیگری در فیلم نمی بینم.

مترجم: الهام بای