انقلاب در برنامه های استعدادیابی تلویزیون با «خندوانه» و خنداننده شو

به گزارش منظوم؛ مرجع سینما و تلویزیون ایران، زمزمه های تولید چند برنامه استعدادیابی در تلویزیون شنیده می شود. برنامه «هنرپیشه» هم که جدیدا اخبارش در رسانه ها داغ شده و به زودی روی آنتن شبکه نسیم می رود.

بطورکلی برنامه‌های استعدادیابی ( talent show) به اندازه کافی جذابیت ذاتی دارند که برگزاری آنها در قالب یک برنامه تلویزیونی، دل خیلی‌ها را ببرد. شکل‌گیری این نوع برنامه‌ها در مقایسه با بسیاری از کشورها حتی همسایه‌هایی مانند ترکیه، کمی دیر در تلویزیون ما آغاز شد؛ اما توانست نظر عامه مخاطبان را به خود جلب کند.

این روزها مجموعه تلویزیونی «هنرپیشه» که یک برنامه با هدف استعدادیابی در زمینه بازیگری است، برای پخش از شبکه نسیم در مرحله پیش تولید قرار دارد. این مجموعه به تهیه کنندگی محمدمهدی عسگرپور و کارگردانی بیژن میرباقری به تازگی وارد پیش تولید شده و قرار است زمستان امسال از شبکه نسیم پخش شود.

به این بهانه پرونده ای برای تمام برنامه های استعدادیابی تلویزیون آماده کرده ایم و می‌خواهیم بدانیم مهم ترین برنامه های استعدادیابی تلویزیون چه ویژگی هایی داشتند و چقدر موفق بوده اند؟ قسمت اول این پرونده را خوانده اید و حال به قسمت دوم می پردازیم:

سه شو

رشته: خوانندگی

سال تولید:  94
سه شو برنامه استعدادیابی صرف نبود، یک برنامه ترکیبی بود که بخشی از آن بصورت خیلی ضعیف به استعدادیابی می پرداخت.

در واقع این برنامه نمونه بسیار ضعیف «شب کوک» بود و تمامی نقاط ضعف برنامه «شب کوک» را با چند درجه شدت بیشتر داشت، به اضافه این که هیچ نکته مثبتی در آن دیده نمی‌شد. این مسابقه ابتدا با داوری حمید خندان و مهدی غفوریان (برادر مهران) روی آنتن رفت، در کنار این تیم داوری نه چندان حرفه ای، شرکت کنندگان در آن نیز به قدری ضعیف بودند که حتی در میان خواندن شان آنها را متوقف می کردند.

بخش استعدادیابی این برنامه در قسمت های بعد بدون هیچ خلاقیت و ایده جدیدی تکرار شد و عملا همان کاری را که «شب کوک» انجام می داد، در اشلی به شدت پایین تر روی آنتن می فرستاد. نکته جالب توجه اینجاست که حمید خندان که حداقل در گذشته نه چندان دور نامش مطرح بود هم از این برنامه جدا شد و میثم ابراهیمی به عنوان داور در برنامه حضور دارد، کسی که خواننده تیتراژ برنامه است!

جنجال: مهم ترین جنجالی که به پا شد، ماجرای درگیری و قهر سیدجواد رضویان سر این برنامه با مدیران تلویزیون بود که مدت ها جزو اخبار مهم رسانه ها بود.

جادوی صدا

رشته: دوبله

سال تولید: 95

یکی از مهم ترین آثار شبکه 3 در زمینه استعدادیابی، مسابقه جادوی صدا بود؛ برنامه ای که سر و شکل جذابی داشت و در زمینه فرم و محتوا به خوبی خودش را به مخاطبان سخت پسند تلویزیون ثابت کرد. می توان گفت بروبچه های شبکه 3 بعد از چندین سال آزمون و خطا بالاخره به یک ثبات رسیدند و برنامه ای روی آنتن فرستادند که می توان آن را یکی از نمونه های درست و درمان استعدادیابی دانست. به عنوان مثال هم اجرای زینوری، هم داوری بزرگان عرصه دوبله و هم شرکت کنندگان بااستعدادی که به خوبی غربال شده اند، نشان می دهد برای این برنامه وسواس خاصی وجود داشته است.

این برنامه در همان هفته اول پخش شدنش توانست جای خودش را در میان برنامه های تلویزیون باز کند و با این که مبحث تخصصی دوبله خیلی طرفدار ندارد اما رفته رفته مخاطبانی برای خودش دست و پا کرد.

در فصل اول این مسابقه حدود ۸۰۰۰ نفر شرکت کردند تا این که در نهایت دو گروه شامل چهار شرکت‌کننده که دو خانم و دو آقا هستند، به مرحله نیمه‌نهایی راه پیدا کنند. در نهایت یک نفر به عنوان برنده نهایی انتخاب خواهد شد ولی قرار نیست جایزه ویژه‌ای دریافت کند.

در اوایل نیمه دوم سال ۹۵ فراخوانی از سوی شبکه سه برای علاقه مندان به شرکت در مسابقه پخش شد و از آنان خواسته شد تا آثار خود را از طریق سایت شبکه سه ارسال کنند. بعد از ارسال حدود ۶۵۰۰ اثر به مسابقه ۱۲۰ نفر از آنان برای مرحله مقدماتی مسابقه پذیرفته شدند

داوری:تیم داوری این مسابقه از بزرگان دوبله بودند. از آنجایی که هنر دوبله در ایران بسیار قدیمی است و استادان و پیشکسوت های زیادی برای این کار در ایران وجود دارد، یکی از سوال های مهم این بود که چنگیز جلیلوند، مریم شیرزاد و نصرالله مدقالچی بر چه اساسی انتخاب شدند؟ حسین خانی تهیه کننده «جادوی صدا» در این باره توضیح داد: «به هر حال این انتخاب ها سلیقه ای است، اما دو مسئله بسیار برای ما با اهمیت بود، اول این که کسوت کاری آن دوبلور اجازه دهد که در مقام داور مربی بنشیند و دوم که از همه مهم تر است این که تجربه تدریس و برگزار کردن کلاس را داشته باشد و این داوران انتخابی، هر دو مورد را داشتند.»
مجری: مجری این برنامه انتخاب بسیار مناسبی برای اجرای این برنامه بود. زینوری خودش از دوبلورهای توانمند است و سابقه اجراهای تلویزیونی را هم داشت. نتیجه بسیار قابل قبول بود.

جنجال: این مسابقه جنجال خاصی به پا نکرد.

خنداننده شو 1 و 2

رشته: استندآپ کمدی

سال تولید: 96

 قطعا بهترین برنامه استعدادیابی تلویزیون که تاکنون انجام شده، مسابقات خنداننده شو 1 و 2 خندوانه بوده است. این برنامه ها در کنار جذب مخاطبان فراوان و مشارکت میلیونی مردم در رای گیری ها، شرکت کنندگان حاضر در آن‌ها را هم به محبوبیت خوبی رساند و سرنوشت برخی از این شرکت کنندگان کاملا عوض شد و توانستند وارد دنیای سینما، تئاتر و تلویزیون شوند. این تنها مسابقه استعدادیابی تلویزیون بود که با اجرای درست تیم خندوانه به تمامی اهدافی که یک مسابقه استعدادیابی می تواند داشته باشد، رسید.

داوری: «خنداننده شو» برخلاف بسیاری از مسابقات استعدادیابی چهار مرحله داوری داشت. در مرحله اول ویدیوهای ارسالی مخاطبان توسط تیم خندوانه بررسی و انتخاب می شدند. سپس نفراتی که ویدیوهایشان برگزیده شده بود توسط سه تن از هنرمندان عرصه تئاتر و سینما مورد داوری قرار می گرفتند. در مرحله بعد نوبت به انتخاب شرکت کنندگان نهایی توسط مربی ها می رسید.

در سری اول رامبد جوان، حسن معجونی، اشکان خطیبی و شقایق دهقان مربی- داور بودند و در سری دوم به جای دهقان و معجونی، پانته آ بهرام و فرهاد آئیش جایگزین شدند. اما از وقتی در مسابقه اصلی شروع شد، داوران اصلی مردم بودند و این آرای مردمی بود که مشخص می کردند کدام شرکت کننده باید بالا برود و کدام باید حذف شود. نوع برخورد مربیان با شرکت کننده ها بسیار صمیمی بود و این صمیمیت در آیتم های خاص خندوانه هم دیده می شد.

مجری: در سری اول مسابقه مجری خاصی نداشت و رامبد برنامه را شروع و تمام می کرد و قسمت های مربوط به مسابقه را امیر کربلایی زاده که همیشه پر انرژی نشان داده و احسان کرمی اجرا می کردند، اما با توجه به نحوه اجرای جذاب و مهیج کرمی، این هنرمند اجرای سری دوم را بطور کامل بر عهده داشت.

جنجال: این مسابقه جنجال خاص و ویژه ای نداشت و فقط در برخی مقاطع رای گیری ها بصورت رقابتی شد که مهم ترین آن ماجرای اجرای نصفه وحید رحیمیان و رای گیری جنجالی بین او و آیت بی غم بود که البته خیلی زود هم جمع و جور شد.

هوشمندی که گروه برنامه ساز «خندوانه» درباره این مسابقه به خرج دادند، آماده کردن آیتم های جذاب و منحصر به فرد از صحنه و پشت صحنه این مسابقه و برگزاری اصولی مسابقه از نظر استعدادیابی بود.

زمانی برای خندیدن 1 و 2

رشته: استندآپ کمدی

سال تولید: 96

زمانی برای خندیدن هم از جمله برنامه هایی بود که به دلیل بالا رفتن تب استندآپ کمدی در جامعه و ارائ ه رقیبی برای خندوانه روی آنتن شبکه سه رفت. اما نتیجه کار بخصوص در سری اول بسیار ضعیف از آب در آمد. مربیان سطح پایین که برخی شان اصلا سابقه کار کمدی نداشتند و همچنین عدم استعدادیابی درست از نقاط ضعف محتوایی این برنامه بود. اما این همه ماجرا نبود، بلکه «رمانی برای خندیدن» از لحاظ ساختار و سر و شکل بصری فرسنگ ها با خندوانه خوش رنگ و لعاب فاصله داشت.

دیگر مشکل «زمانی برای خندیدن» شباهت بیش از حد آن به یک برنامه استعدادیابی صدا در شبکه ای ماهواره ای بود. از دکور گرفته تا جایگاه داوران و شرکت کننده ها، همگی تقلیدی بودند اما این شباهت ها، برای کسی که آن برنامه را ندیده بود، مشکلی ایجاد نمی کرد و کماکان مهم ترین نقطه ضعف محتوای برنامه بود بطوریکه گاهی اوقات تلاش های شرکت کننده ها برای خنداندن داوران و مخاطب، معمولاً نافرجام بود و کیفیت پایینی به مسابقه داده بود.

داوری: گروه نصرا... رادش، حسین رفیعی، مهرداد ضیایی و شهره لرستانی، گروه درجه یکی برای داوری این برنامه نبودند. آن ها گرچه سابقه خوبی در کمدی داشتند، ولی در سال های اخیر آن قدر ها دیده نشدند و در چشم مخاطب اعتبار لازم را برای داوری یک برنامه استندآپ کمدی نداشتند. در سری دوم هم بیژن امکانیان، محمدرضا هدایتی، شقایق دهقان و سحر ذکریا داوری این مسابقه را بر عهده گرفتند که از نظر سابقه کمدی از سری اول بهتر بودند.

مجری: عبدا... روا و کیوان ساکت اف دو مجری این برنامه بودند که با وجودی که عملکرد قابل قبولی داشتند، ولی نتوانستند خلاقیتی نشان بدهد تا اجرای خودشان را از دیگران متمایز کنند.

مهم ترین مشکل «زمانی برای خندیدن» شباهت بیش از حد آن به یک برنامه استعدادیابی صدا در شبکه ای ماهواره ای بود. از دکور گرفته تا جایگاه داوران و شرکت کننده ها، همگی تقلیدی بودند اما این شباهت ها، برای کسی که آن برنامه را ندیده باشد، مشکلی ایجاد نمی کند به علاوه تلاش های شرکت کننده ها برای خنداندن داوران و مخاطب، معمولاً نافرجام است و کیفیت پایینی به مسابقه داده است.

لزوم تولید برنامه های استعدادیابی در تلویزیون

مازیار معاونی، منتقد سینمایی و تلویزیونی کم‌ارزش‌ترین نوع رقابت تلویزیونی را هم جذاب توصیف می‌کند و درباره موفقیت برنامه‌های استعدادیابی می‌گوید: ذات مسابقه است که باعث می‌شود برنامه مسابقه هفته در شکل و شمایل مختلف با اجرای ایرج نوذری، فرهاد جم و علیرضا خمسه با عناوین تازه بازتکثیر شود و برنامه‌های استعدادیابی علاوه بر جذابیت‌های ذاتی، ویژگی‌های دیگری نیز دارند.

این مترجم سینمایی درباره این ویژگی‌ها توضیح می‌دهد: معمولا در برنامه‌های استعدادیابی، داورانی معروف و محبوب و پرطرفدار حضور دارند‌؛ کسانی مانند گزارشگران، بازیگران و دوبلورها. در این برنامه‌ها، شرکت‌کنندگان در معرض سوالات عمومی قرار نمی‌گیرند، بلکه باید توانایی و تخصص خود را در یک رشته تخصصی ارائه کنند و همین به جذابیت رسانه‌ای این مسابقات می‌افزاید.

معاونی، همذات‌پنداری مخاطب با شرکت‌کنندگان را یکی دیگر از ویژگی‌های این نوع از برنامه‌های تلویزیونی برمی‌شمارد و می‌افزاید: علاوه‌بر این موارد، گاهی حتی مجریان خوب هم می‌توانند انگیزه‌ای باشند برای آن که مخاطبان به تماشای این برنامه‌ها بنشینند. در گذشته یک مجری مانند محمود شهریاری هم مسابقه دقت، سرعت را اجرا می‌کرد و هم در یک برنامه کودک گوی می‌چرخاند و شرکت‌کنندگان را معرفی می‌کرد؛ اما حالا اجرای برنامه آقای‌گزارشگر را کسانی مانند محمدحسین میثاقی و محمدرضا احمدی به عهده دارند و جادوی صدا را افشین زی‌نوری اجرا می‌کند که هم دوبلور و هم در زمینه اجرا باتجربه است.

صف‌شکنی و جسارت باید از یک جایی شروع شود

براساس اظهارات یکی از تهیه کنندگان تلویزیون، بسیاری از شبکه‌های خارجی بسیار زودتر از ما به این نوع مسابقات تلویزیونی توجه کرده‌ و با استقبال مردم مواجه شده‌اند. این تهیه‌کننده معتقد است: همین که بالاخره ما هم به این گونه از برنامه‌های تلویزیونی توجه نشان داده‌ایم، نشانه خوبی است؛ اما این تهدید را به دنبال دارد که مخاطب مدام برنامه‌های داخلی را با نمونه‌های خارجی مقایسه کند و در نتیجه تصور کند برنامه‌های ما نسخه ضعیفی از برنامه‌های ماهواره‌ای است.

به گفته این تهیه‌کننده، با وجود تکرار و تکثر این نوع برنامه‌ها در شبکه‌های تلویزیونی کشورهای مختلف، مخاطب توقع دارد شکل متفاوتی از این برنامه‌ها را در کشورمان ببیند، ولی به دلایل متعدد از جمله مشکلات مالی این اتفاق نمی‌افتد. نواب‌پور در این باره می‌گوید: مشکلات مالی سبب می‌شود نتوانیم برای طراحی برنامه یک اتاق فکر خوب با افراد خلاق تشکیل بدهیم و معمولا تغییرات ساده‌ای در پلتفرم این نوع برنامه‌ها ایجاد می‌کنیم و آثاری شبیه نمونه‌های خارجی می‌سازیم.

این تهیه‌کننده موفقیت برنامه‌های استعدادیابی را در گرو شجاعت و جسارت مدیران تلویزیون می‌داند.

رنگ و لعاب وطنی

برنامه‌های استعدادیابی اگر چه از یک فرمول ثابت در همه شبکه‌های دنیا پیروی می‌کنند، اما این قابلیت را دارند که محتوای بومی پیدا کنند و چیزی به معرض تماشا بگذارند که برای مخاطب داخلی پذیرفتنی و جذاب باشد.

مازیار معاونی، این نوع از برنامه‌ها را مانند خیلی چیزهای دیگر از‌جمله سینما، غیربومی می‌داند و تاکید دارد خمیرمایه این برنامه‌ها، ایرانی و از آن ما نیست، اما تغییرات ایجاد شده در این برنامه‌ها را مثبت ارزیابی می‌کند.

وی در این باره می‌گوید: در برنامه‌های استعدادیابی معمولا به بخش رقابت که اصلی‌ترین بخش برنامه است، بخش‌هایی اضافه می‌شود که ماهیت آموزشی دارد؛ مثلا بخش پانتومیم در مسابقه آقای گزارشگر یا بخش تجلیل از هنرمندان دوبله در مسابقه جادوی صدا از‌جمله مواردی است که به یک مسابقه تلویزیونی بعد رسانه‌ای داده است.

آخرین اخبار، رویدادها و حواشی روز سینما، تلویزیون، بازیگران و هنرمندان ایران را در صفحه‌ی اخبار منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران می‌‌توانید دنبال کنید.