آبیِ بی‌روحِ بورژوازی !

یک فیلم آموزشیِ شُسته رُفته که برخلاف بسیاری از فیلمهای روی اکران ، میشود با خانواده خیلی محترمانه دید و احتمالا تاثیراتی هم روی زندگی خانوادگی خواهد داشت .

طلاق عاطفی مسئله اکثریت خانواده های ایرانی ست که بیشتر به اعتقاد من مقصر زنهای سربه زیری هستند که عشوه گری و دلبری از شوهرهایشان را بلد نیستند ، هرچند مردانِ زیاده خواه هم مقصرند(با این وجود ، ریشه در جای دیگری ست که قصد پرداختن به آن را ندارم) اما کارگردانِ فمینیست ، طوری ما را بازی می دهد که باور به مظلومیت و ستمدیدگیِ زنِ ایرانی کنیم [هرچند هست ، اما نه اینقدر فالش و اغراق شده!] این ماجراها بیشتر از زندگی های فقیر یا متوسط ، در همان خانواده های طبقه ی بورژوایی است که شوهر ها دائما در کارخانه و سفرفرانسه هستند و زن های -احتمالا تازه به دوران رسیده- در نبودن شوهر ، محبت و وابستگی شان را وقف فرزندان میکنند ؛ نتیجه میشود اینکه شبها وقتی آقای همسر از کارخانه برمیگردد در اتاق جداگانه خودش یا روی صندلی ماساژ میخوابد و روزی که از سفر فرانسه برمیگردد هم سر راه بجای یک راست آمدن به منزل ، اول دوست دخترش را به منزلشان میرساند !!
خانواده هایی که انقدر از هم دورند ، فقط اینستاگرام میتواند رابط احساسی آنها باشد ؛

مریلا زارعی در فیلم زیر سقف دودی

فیلمبرداری مسعود سلامی قطعا قویترین ویژگی زیرسقف دودی است که نه تنها دودی نیست که خیلی هم درخشان است . همین قضیه بنظرم نقطه قوتی است که فیلم را حسابی "دیدنی" می کند . قاب بندی عالی و حرکت های منطقی دوربینی را خلق میکند که تکلیفش با خودش مشخص است و جایگاهِ بروز درام است . نزدیک و دور شدن نسبت به کاراکترها ، تراولینگ و نماهای هوایی ، باوجود تجهیزات بالا -برخلاف خیلی فیلمهای اخیر سینمای ایران- اصلا دَله بازی و از روی شهوتِ تکاملِ تجهیزات نیست بلکه خیلی شیک و محترمانه است .
در تمام فیلم یک تمِ آبی در تصویر به خوبی پراکنده شده ، طوری که انگار در یکی از روزهای میانی زمستان درحالی که برف همه خیابان ها را پوشانده در یک بعدازظهر ابری درحال قدم زدن در یک پیاده روی خلوت هستیم و احساس تنهایی و بی حسی فوق العاده ایی را میرساند ؛ همچنین رنگ آبی در و دیوار خانه ی بهرام و شیرین ، کاملا گویای رابطه ی یخِ این دونفر است و روتختی آبی آرمان ، لباس آبی شیرین و ... .
روی نورپردازی و فوکوس کشی(که از معظلات رایج بسیاری از فیلمهای ایرانی ست) به دقت کار شده و مشخص است که از هیچ پلانی سَرسَری نگذشته اند ؛ فیلم حاصل زحمتِ عوامل است و برای ما ارزش قائل شده اند ، ما این را لمس میکنیم پس ما هم برای فیلمشان ارزش قائلیم .

بهنوش طباطبایی در فیلم زیر سقف دودی

فیلمنامه خوب است اما جای کار دارد ؛ چاله ی فضایی ندارد اما سوراخ های ریز ، چرا ؛ کلیشه های بسیاری در دیالوگ هاست که براحتی میشد طور دیگری بیان شود تا سینمایی تر باشد .
شخصیت پردازی غیر از زنِ اصلیِ این فیلم فمینیستیِ بورژوآ یعنی شیرین ، کلا دچار نقص است ؛ بهرام خلاقیت و درخششی در شخصیتش ندارد و درست معرفی هم نمیشود . هرکس که چاق است و صدای دورگه ایی دارد(مثل فرهاد اصلانی)و احیانا صاحب ماشین شاسی بلند و کارخانه است که نباید بی محبت و غیرخانواده دوست باشد ! این تیپی تکرارشونده در فرهنگ سینمایی ایران است که انتظار میرود با پیشرفت های تکنیکی ، اینطور تیپ ها نیز شکسته وقدری به واقعیت نزدیکتر شود .
شخصیت آرمان و کیانا که بکلی پلاستیک است و هیچ حرفی برای گفتن ندارد . پسرک خوش تیپ بدنساز که شبیه پدرهای جوانِ امروزی ست اما در فیلمنامه هنوز مدرکش را نگرفته ، سربازی نرفته و مثل بچه های دبیرستانی فکر میکند و حرف میزند ؛

لاله مرزبان و ابوالفضل میری در فیلم زیر سقف دودی

ناهمخوانی های دیگری از جمله اینکه پسرک بادختری نامزد است و پدرومادر اوهم اطلاع دارند اما مادرِ کم هوش و حواس خودش باید قضیه را از پُست های غمناکِ اینستاگرام پسرش آن هم باگزارش خاله جان از آمریکا متوجه شود !
این چیزها ضد سمپاتی در پلانهایی میشود اما باز کارگردانیِ خوب و تصویربرداری عالی ، سر مارا به خود گرم میکند تا خیلی مزه کرختی آنرا احساس نکنیم .
البته فیلم بطورکلی مزه ی خاصی ندارد ، همانقدر که شیرین نیست ، تلخ و شور هم نیست ! آب ولرمی ست که بعد از خودن یک غذای چرب مینوشیم ، بی مزه و خوشایند .

مریلا زارعی و فرهاد اصلانی در فیلم زیر سقف دودی

بازی فرهاد اصلانی و مریلا زارعی مثل همیشه خوب است . مریلا زارعی اما غمِ ذاتیِ مادرِ ایرانی را به زیبایی در چشمهایش به اجرا درآورده و خمیدگیِ رو به پایینِ لبهایش ما را کاملا در اندوهِ مادرانگی اش شریک میکند .
آرمان خیلی بد است ، چیزی فراتر از بد ؛ دیالوگ ها را مثل بازیگرانِ آماتورِ تئاترهای بسیار ابتدایی بیان میکند ، نه حس خوبی دارد نه حرکات باورپذیری میکند ؛ لوس بازی میکند و هرچقدر که شخصیتش پرداخت نشده ، او کار را خراب تر میکند ؛
بهنوش طباطبایی اما با گریمِ غلیظش نقشی با کمی خلاقیت دارد و قابل قبول است .

فیلمی ست که با تمام کلیشه ها و ژستِ نصیحت گرانه اش ، زیر سقف های سفید خالیِ مدرن یا سقف های کلاسیک باگچبری های رنگارنگِ ایرانی حتما باید دیده ، تحلیل و آموخته شود .

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.