«هیهات» جای «روز واقعه» را در آثار عاشورایی سینما می گیرد / نقد شفاهی

دیدن عنوان «هیهات» برای این فیلم در همان گام اول ما را متوجه می‌کند که با چه اثری روبرو هستیم و البته این سوال را پیش می‌آورد که چرا سینما و سینماگران ما در طی این سال‌ها تا این حد نسبت به مفاهیم عاشورایی بی‌تفاوت بوده‌اند.اما خوشبختانه چهار فیلمساز جوان که صاحب شهرت نیز هستند، در جوانی به سراغ دغدغه‌های شخصی خود در ارتباط با قیام حضرت سیدالشهدا(ع) و مفاهیم نهفته در آن رفته‌اند و این تبدیل به یکی از امتیازات سینمای ایران در این شرایط شده است.

«هیهات» می‌توان شاخص سینمای عاشورایی ایران شود

در طی سال‌های گذشته همواره فیلم سینمایی «روز واقعه» به عنوان شاخص سینمای عاشورایی شناخته می‌شد، این سال‌ها همیشه معیار فیلم‌های عاشورایی سینمای ایران فیلم سینمایی «روز واقعه» است؛ در حالی که باید در طی این سال‌ها آثاری دیگری نیز تولد می‌شد که کیفیت بالاتری داشته باشند.به نظر من «هیهات» تا حدودی به این قله نزدیک شده است و اگر بخواهیم با اندکی اغماض به آن نگاه کنیم، «هیهات» می‌تواند جای «روز واقعه» را در معیار آثار عاشورایی سینمای ایران بگیرد و از این به بعد کیفیت سایر آثار را با آن مقایسه کنیم.

«هیهات» روایتی درست و یک دست دارد

اگر این فیلم را از ابتدا تا انتها بررسی کنیم، می‌بینیم که با وجود داشتن چهار کارگردان، اثری یک دست است که روایتی درست و روان دارد به ویژه اپیزود اول آن که همچون قلابی قدرتمند مخاطب را برای دیدن اپیزودهای دیگر به دنبال خود می‌کشاند. اگرچه دو اپیزود میانی فیلم می‌توانست با کیفیت و دقت بیشتری تولید شود، اما اپیزود آخر آن که به نوعی یک روایت مدرن از عاشوراست؛ توانسته ضعف‌های دو اپیزود قبلی را جبران کند و حتی به نظر من این اپیزود با جذابیت‌هایی که دارد می‌تواند به صورت مستقل تبدیل به یک اثر سینمایی شود.

پیش‌فرض‌های ذهنی کارگردانان مانع تبدیل «هیهات» به یک اثر جهان‌شمول شده است

یکی دیگر از نکات قوت این فیلم که مرا به خود جذب کرد، روایت خاص آن است که حس بومی بودن و ایرانی بودن را می‌توان به وضوح در داستان آن احساس کرد.اما آنچه مرا در ارتباط با این اثر نگران می‌کند، اتکا بیش از حد روایت اثر بر پیش فرض‌های ذهنی مخاطب است که باعث شده تا شخصیت‌پردازی‌ها و توصیف کامل فضای قصه با اتکا بر همین پیش‌فرض‌های مخاطب به طور کامل شکل نگیرد.ولی ایکاش این‌گونه نبود و کمی بیش‌تر بر شخصیت پردازی‌ها و معرفی کامل‌تر مناطق جغرافیایی در روایت داستان توجه می‌شد تا مخاطب این فیلم تنها به منطقه خودمان محدود نشود تا «هیهات» قابلیت ارائه به مردم سایر نقاط جهان را داشته باشد چرا که مفاهیم بیان شده در آن تماما انسانی و جهان‌شمول است.

تصویر داعش به درستی در این فیلم نمایش داده شده است

فهیم در ادامه با بیان این نکته که اپیزود اول و چهارم این اثر را بیش از دو اپیزود میانی فیلم دوست دارد، به نظرم اپیزود اول این فیلم با توجه به فضای حسی و انسانی موجود در آن که همه برگرفته از مفاهیم متعالی عاشورایی است، می‌تواند برای مخاطب جهانی جذاب باشد.علاوه بر این نکته در اپیزود چهارم این اثر نیز شاهد روایتی تازه از داعش هستیم که تاکنون کمتر به آن توجه شده است؛ روایتی که سعی کرده بدون نمایش مستقیم توحش داعش و ارائه تصویری سطحی از این گروه، از طریق غیرمسقیم به تشریح حقیقت تفکرات منحرف این گروه و روحیه متوحشانه آن‌ها بپردازد.

سینمای عاشورایی ما باید به دنبال بیان مفاهیم ضداستکباری باشد

داستان یکی از اپیزودهای میانی این فیلم که در ارتباط با کودکی مهرفروش است، نگرانی اصلی من در ارتباط با این فیلم، گرفتاری یکی از اپیزوهای آن به کلیشه‌های مرسوم و نادرست در زمینه عدم تلاش شیعیان در حوزه‌های مختلف و تقاضای صرف از حضرت سیدالشهدا(ع) برای دستیابی به حوائج دنیوی و اخروی است.این موضوعی است که همواره ما را به خاطر آن متهم کرده‌اند در حالی که اساسا اسلام مورد نظر حضرت سیدالشهدا(ع) و جنبش عظیم عاشورا، درواقع اسلامی است که همراه با احقاق حقوق مردم و به حرکت درآوردن آن‌ها برای احقاق حقوقشان است.این تفکر در انقلاب اسلامی ایران و اندیشه‌های امام خمینی(ره) نیز دیده می‌شود که مبنای این انقلاب مردمی درواقع برمبنا یک حرکت ضداستکباری است که به نظرم ما باید برای بیان مفاهیم عاشورایی در سطح جهان و در شرایط امروزی بیشتر بر این مفاهیم تاکید کنیم. آن چیزی که امروز سینمای عاشورایی ما به آن نیاز دارد، بیان همین مفایهم ضداستکباری است که با تاکید بر عدالت اجتماعی می‌تواند در سطح جهانی نیز اثرگذار باشد و نباید این مفاهیم را به مسائلی سطحی محدود کرد.

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید. 

[منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]