یک قدم رو به جلو

امروزه صنعت انیمیشن سازی در دنیا کارکردی چندگانه دارد. از طرفی انتقال مفاھیم به وسیله انیمیشن ھا به دلیل عدم حضور بازیگر و خلاقیت ھای فردی بازیگران به عنوان چھره ھای جذاب قاب نقره ای، به مراتب سخت تر از یک فیلم سینمایی است و از طرف دیگر انتقال مفاھیم توسط یک انیمیشن مرغوب و دسته اول به مخاطبان، بسیار نرم تر به اذھان آنان صورت می پذیرد. ضمن اینکه مخاطبان یک انیمیشن سینمایی نه لزوما کودکان، که طیف گسترده ای از سنین مختلف ھستند که ھر کدام می توانند با وجھی از یک انیمیشن جذاب، ھمراه شوند. از این روست که امروزه این خلاقیت است که حرف اول را در میان انیمیشن ھای ساخته شده توسط پیشگامان عمدتا غربی این صنعت می زند. خلاقیتی که در سرتاسر یک انیمیشن، چه در فرم و چه در محتوای ارائه شده به چشم می خورد و نمونه ھای آن را به وفور می توان ھر ساله در انیمیشن ھای ساخته شده توسط کمپانی ھای بزرگ ھالیوودی مشاھده کرد.

در ایران اما متاسفانه این بخش پر اھمیت از سینما سالیان سال با بی توجھی ھای فراوان روبه رو شده، به نحوی که تا ھمین یک سال قبل، شنیدن نام انیمیشن ایرانی، تنھا آثاری با کیفیت نازل را به ذھن متبادر می کرد. اما پس از اینکه انیمیشن موفق «شاھزاده روم» با تکیه بر داستانی دینی توانست علاوه بر ارتقای سطح توقعات از انیمیشن ایرانی، در جمع پنج فیلم پرفروش سال ٩۴ سینمای ایران قرار گیرد، امسال انیمیشن «فھرست مقدس» محصول خانه انیمیشن سازمان ھنری رسانه ای اوج و به کارگردانی محمد امین ھمدانی توانسته ثابت کند موفقیت «شاھزاده روم» اتفاقی نبوده و صنعت انیمیشن سازی ایران در مسیری رو به پیشرفت قرار گرفته است. ِ

یک قدم رو به جلو

داستان «فھرست مقدس» در رابطه با قصه ای قرآنی درباره «اصحاب اخدود» است که سرگذشت آن ھا در آیات ١الی٨ سوره بروج بیان شده است. اصحاب اخدود در زمانی حدود یک قرن پیش از ظھور اسلام، در شھر نجران، جایی در حوالی مرز عربستان و یمن زندگی می کرده اند و به دعوت پیامبری با نام «فیمون»، به دین مسیحیت روی می آورند اما پس از آن ِ که با تھدید پادشاه یھودی آن منطقه با نام «ذونواس» حاضر به روی گرداندن از دین خود نمی شوند، توسط وی در آتشی ھولناک در دره اخدود سوزانده می شوند. ِ رفتن به سمت روایت داستانی با موضوعی قرآنی که با توجه به شباھت قصه اش با ھولوکاست مورد ادعای یھودیان با این تفاوت که این بار یھودیان پیروان دیگر ادیان را در آتش می سوزانند؛ به نوبه خود موضوعی استراتژیک محسوب می شود و پرداختن به آن ارزشمند است. اما علاوه بر این انتخاب قصه درست از بعد استراتژیک، «فھرست مقدس» نکات مثبت و قابل تامل دیگری ھم دارد که از آن ھا می توان به کیفیت فنی بالای این اثر اشاره کرد به نحوی که در زمینه شخصیت پردازی و خلق کاراکتر می توان این انیمیشن را بھترین اثر ساخته شده در سینمای ایران تاکنون نامید.

سازندگان «فھرست مقدس» در فیلمشان برای خلق شخصیت، دست به کاری ھوشمندانه و نوآورانه زده و شخصیت ھای قصه فیلمشان را با توجه به خلق و خویشان، به شکل حیواناتی با آن خلقیات، تصویرسازی نموده اند. در این میان شخصیت ھای مثبت داستان به شکل حیواناتی مانند شتر و اسب و شخصیت ھای منفی ماجرا به شکل حیواناتی ھمچون مار و بوزینه به تصویر درآمده اند. ھمچنین استفاده از عوامل فنی کاملا حرفه ای و توجه بالا به کیفیت صداگذاری اثر که از بخش ھای بسیار مھم یک انیمیشن محسوب می شود، موجب شده از این لحاظ ھم «فھرست مقدس» یک سر و گردن بالاتر از ھمتایانش قرار گیرد.

وقتی در فیلمنامه درجا میزنیم!

اما در کنار ھمه وجوه مثبت «فھرست مقدس» در ابعاد فنی و انتخاب سوژه مناسب، این اثر از یک ضعف بزرگ رنج می برد و آن ضعف ھمانند بسیاری ِ دیگر از آثار سینمای ایران، ضعف در فیلمنامه است. مشکل اصلی فیلمنامه «فھرست مقدس» این است که معلوم نیست فیلمنامه اثر برای چه رنج سنی نوشته شده و در بسیاری از قسمت ھای کار به نظر می رسد که سازندگان اثر به طور کل فراموش کرده اند مخاطبین اصلی اثرشان باید کودکان و نوجوانان ایران (یا جھان) باشد نه بزرگسالان! این درست که در تمام دنیا مخاطبین یک انیمیشن در کودکان و نوجوانان خلاصه نشده و طیف ھای سنی مختلف از دیدن یک انیمیشن لذت می برند، اما نباید فراموش کرد که مخاطبین اصلی و ھدف انیمیشن کودکان ھستند و نه پدران و مادران آن ھا.

اما «فھرست مقدس» به دلیل داستان ثقیل و برخی صحنه ھای خشونت آمیزش مشخص است که اساسا نه برای کودکان ساخته شده و نه کودکان می توانند با آن ارتباط برقرار کنند. این البته مشکل کل سینمای ایران است و تنھا منحصر به این فیلم نیست، اما بدون شک می شد که با کمی خلاقیت و صبر و حوصله بیشتر در نگارش فیلمنامه، ھمین داستان را در قالبی نرم تر به تصویر درآورد و تمام خشونت ھای قصه را در لایه نخست آن نمایش نداد. کاری که در انیمیشن «شاھزاده روم» به درستی انجام شده بود و در کنار به نمایش درآوردن صحنه ھای جنگ و ظلم خلفای عباسی به امامان معصوم، با خلق شخصیت ھای کودک و نوجوانی ھمچون «قاسم» و یا شخصیت ھای فانتزی ھمچون پروانه توانست با مخاطبین اصلی انیمیشن نیز رابطه ای درست برقرار کند و حاصل آن استقبال بی سابقه از این اثر بود. در نھایت می توان گفت «فھرست مقدس» یک انیمیشن درخشان از بُعد فنی با سوژه ای استراتژیک است که البته برای نمایش در سطح عام نیازمند رعایت شدن محدودیت ھای سنی است.

شما چقدر با این مطلب موافق هستید؟ نظر شما درباره این مطلب و اثر چیست؟ نظر خود را در پایین همین صفحه بنویسید. [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.