نقد و بررسی فیلم ندارها

ندارها که پس از "آخرین ملکه زمین" جدیدترین و دومین ساخته سینمایی محمدرضا عرب است ، داستانی آشنا را در تهران و با آدمهایی از این سرزمین بیان میکند.داستان فیلم درباره سه جوان پایین شهری با نامهای علی(پژمان بازغی) ، مهری(هانیه توسلی) و محسن(محسن طنابنده) است ، که میخواهند رابین هودهای ایرانی باشند و تصمیم میگیرند که از نزول خورها و پولدارهایی که خودشان تشخیص میدهند پولشان حلال نیست !! پول بدزدند و به فقیر و فقرا بدهند...

قصه برای یک فیلم سینمایی جالب توجه است ، مخصوصا برای سینمای ما که همواره در این سالهایی اخیر از نبود قصه و یا خوب تعریف نشدنش رنج میبرده ، اما چیزی که تماشاگر ایرانی انتظار دارد ، این است که این قصه به طور کامل ایرانیزه شود و مخاطب اتفاق افتادن این حوادث و انجام دادن این کارها در کشور ایران را باور کند.

من به شخصه نگاه فیلمساز را دوست نداشتم ، یعنی در واقع دوست داشتم ، در پایان بندی فیلم ، فیلمساز بر کار این جوانان صحه نگذارد. چون به هر حال همه ما میدانیم اگرچه این پولها به فقرا میرسید اما پول دزدی بود ، و صرف این که پول از ثروتمندان نزول خور دزدیده شود و به فقرا داده شود ، پولها را پاک نمیکند.اما متاسفانه در پایان بندی فیلم (که به منظور لو نرفتن داستان ، اشاره ای به اتفاقاتش نمیکنم) باز هم علیرغم همه مشکلات ، پول به دست همان خانوداه ای که باید برسد ، میرسد ، و این یعنی کار اینها درست است حتی اگر پای پلیس وسط کشیده شود!!!

نکته دیگری که میتوان در مورد "ندارها" گفت ضعف فضاسازی در این فیلم است.در همان اندک سکانسهایی که در خانه پایین شهری این جوانها میگذشت ، علیرغم تلاش کارگردان در به تصویر کشیدن امور روزمره و رئال کردن اتفاقات ، اما آن فضاسازی لازم که مخاطب با آن بتواند به خوبی فضای آن مدل خانه ها و آدمهایش را درک کند ، اتفاق نیفتاده بود و همه چیز تصنعی به نظر میرسید، چه در سکانس دعوای محسن با صاحب خانه (که فیلمبرداری اش را دوست داشتم) و چه در سکانس شله زرد پختن ، در هیچ کدام از لحظاتی که در خانه هستیم ، حس همذات پنداری لازم را برای تماشاگر به وجود نمی آورد.مراجعه کنید به همین لحظات در فیلمی مثل "هیچ"...خانه همان خانه شلوغ پایین شهری است و پر از ادم، اما رفتار پرسوناژها به شدت قابل لمس است و باورپذیر...یا مثلا مفهوم عوض شدن آدمهای فقیر با رسید به پول را در این دو فیلم مقایسه کنید.در ندارها ، مهری و مادرش ، پس از به پول رسیدن از آن خانه محقر به یک طبقه آپارتمانی حداقل 150 متری میروند که لوکس و شیک است و این تغییر ناگهانی خیلی توی ذوق میزند ، اما متقابلا در هیچ آدمهای قصه به یکباره خانه ی آنچنانی نمیخرند. رفتارشان عوض میشود ، اخلاقیات برایشان معنای جدیدی پیدا میکند اما در همان فضای قبلی.... و این است که باعث همذات پنداری هر چه بیشتر مخاطب با پرسوناژها و سرنوشت آنها میشود.

هانیه توسلی و محسن طنابنده در فیلم ندارها

اما با وجود همه این نکاتی که در بالا ذکر کردم ،که فکر میکنم تمام این مشکلات از فیلمنامه نشات میگیرد. کارگردانی فیلم و مخصوصا فیلمبرداری آن را دوست داشتم.از جشنواره به بعد فیلمبرداری های خوبی را در سینمایمان دیده ام ، از جدایی نادر از سیمین بگیرید تا یه حبه قند ، اینجا بدون من و حالا هم ندارها....کاملا در تمام طول فیلم مشخص است که محمدرضا عرب تمام تلاشش را کرده است که هرچه بیشتر از ایده های نو در دکوپاژش و حرکت دوربینش استفاده کند تا فیلم برای مخاطب زیباتر به نظر بیاید و با شکستی که "آخرین ملکه زمین" خورد ، مواجه نشود . اصلا همین که دوربین در این فیلم آن تلاطمهای دوربین روی دستهای معمول این روزهای سینمای ایران را ندارد ، نکته مثبتی است ، اما همانطور که گفتم فیلمنامه و بازی به شدت تصنعی پژمان بازغی در نقش جوان عیار پایین شهری و هانیه توسلی در دونقش اول فیلم ، ضربه اصلی را به فیلم وارد کرده اند.

البته حال که حرف بازیها شد نباید از بازی خوب محسن طنابنده هم غافل شد که دیپلم افتخار را برای همین نقشش از جشنواره فیلم فجر برده است.

یکی دو پلان اسلوموشن هم در فیلم هست که بسیار دوست داشتم.یک پلانی که محسن که یک لال و تا حدودی کر است ، با لب خوانی میفهمد که چه نقشه ای برایش کشیده اند و دیگری پلان شکسته شدن شیشه نمایشگاه با خروج خودروی دزدها...با دیدن این دومی هر چه بیشتر دلتنگ یک فیلم اکشن و یا یک تریلر ، در سینمایمان شدم...نمیدانم مشکل از کجاست ، اما ای کاش هر چه زودتر بتوانیم این رفتار محتاطانه را کنار بگذاریم و دست به ساخت یک اکشن خوش ساخت سینمایی بزنیم.

در پایان هم اضافه میکنم که علیرغم تمام مشکلاتی که "ندارها" داشت که اغلب آنها هم فیلمنامه نشات میگرفت ، فیلم از نظر من به عنوان یک فیلم متوسط قابل ارزیابی است که پس از آخرین ملکه زمین ، اثر خوبی در کارنامه محمدرضا عرب است.

شما نیز می‌توانید نقدها و یادداشت‌های خود درباره آثار سینما و تلویزیون را با نام خودتان در منظوم (معتبرترین مرجع نقد سینما و تلویزیون ایران) منتشر کنید. هم‌اکنون مطالب خود را به آدرس ایمیل Admin@Manzoom.ir برای ما ارسال کنید.

نقد، یادداشت، تحلیل، بررسی و معرفی منتقدین از فیلم‌های سینمایی، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی ایرانی را در صفحه نقد فیلم سایت منظوم مرجع سینما و تلویزیون ایران بخوانید.  [منظوم تنها ناشر نقدها است و این به معنای تایید دیدگاه منتقدان نیست.]