‏زاون قو کاسیان‏
Zaven Ghokasian

زاون قوکاسیان، کارگردان، منتقد و مدرس سینما و تلویزیون ایرانی-ارمنی‌تبار، سال 1329 در اصفهان بدنیا آمد. مادر وی خانم « آدا آتایان»، از سنین جوانی به سینما علاقه داشت و به گفته زاون، هر چهارشنبه شب به سینما می‌رفت. وی تحصیلات خود را در دانشگاه اصفهان و رشته شیمی آغاز و تمام کرد ولی در حوزه علاقه شخصی خود، یعنی «هنر» فعالیت کرد.

او در دهه اخیر نیز مشغول تدریس در دانشگاه «سپهر اصفهان» و «سوره تهران سینما» بود. علاوه بر این وی مدتی سرپرست «سینمای آزاد اصفهان» هم بود.

زاون قوکاسیان، در تاریخ هنر معاصر ایران، اولین فردی است که برای یک فیلم سینمایی، کتاب معرفی و نقد‌و‌بررسی، تهیه و منتشر کرد و از این حساب نام او در تاریخ سینمای ایران برای همیشه جاودانه خواهد بود.

وی با نشریه سینمای آزاد به عنوان نویسنده مقاله و با نشریات سینمایی به عنوان منتقد همکاری داشت.

او کارگردانی فیلم سینمایی «همه فرزندان من» (1363)، و چندین فیلم هشت میلی‌متری و آثار کوتاهی نظیر؛ «در فلق» (1350)، «عروس کهن» (1352)، «عزای آینه»، «فصلی دیگر» (1355)، مستند «خاج‌شویان» (1361)، «موزه من جلفا» (1365)، «نقش خیال» (1366) را در کارنامه آثار خود دارد.

زاون قوکاسیان، فعالیت خود در تحقیق و تألیف کتاب‌های سینمایی را از سال ۱۳۵۰ با انتشار کتابی دربارهٔ فیلم «چشمه»، از ساخته‌های «آربی آوانسیان»، فیلمساز شهیر ایرانی، آغاز کرد. انتشار این کتاب باعث شد تا نام وی به عنوان نخستین محقق و پژوهشگر که دربارهٔ یک فیلم کتابی نوشته و منتشر کرده، در تاریخ هنر و تاریخ سینمای معاصر کشورمان ثبت شود.

از جمله دیگر فعالیت‌های نویسندگی او می‌توان به تألیف ۲۰ کتاب دربارهٔ سینماگرانی چون «بهرام بیضایی»، «مسعود کیمیایی»، «ابراهیم کیارستمی»، «بهمن فرمان‌آرا»، «خسرو سینایی»، «گلاب آدینه»، «رضا ارحام صدر»، «فاطمه معتمد آریا»، «مجید انتظامی» و کتابی با نام «بردی از یادم» دربارهٔ «لورتا نوشین اشاره کرد.

از کتاب‌هایی که زاون قوکاسیان در طول عمر خود تحریر کرد، می‌توان به؛ «مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار کیمیایی» (1369)، «مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار بیضایی» (1371)، «دربارهٔ مسافران: بهرام بیضایی» (1371)، «فیلم‌های برگزیده سینمای ایران در دهه ۶۰» (1374)، «مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار عباس کیارستمی» (1375)، «گفتگو با بهرام بیضایی» (1378)، «مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار کیمیایی» (1378)، «بانوی اردیبهشت» (1378)، «گفتگو، نقد و نظر و فیلمنامه گفتگو با باد بهرام بیضایی» (1379)، «بوی کافور، عطر یاس: مروری بر آثار بهمن فرمان‌آرا و چند گفتگو» (1380)، «بهرام بیضایی و پدیده سگ‌کشی» (1381)، «نقش آبی سیمین» (1383)، «خسرو سینایی، نقاشی با دوربین» (1384)، «گلاب آدینه: بانوی بازیگر» (1384)، «مجید انتظامی: موسیقی بر پرده موسیقی» (1384)، «هوشو: قصه‌ها، فیلم‌ها» (1384)، «حقیقت سینما و سینما حقیقت» (1387)، «زندگی در تماشاخانه اصفهان» (1392)، «نقش آبی سیمین» (1393) اشاره کرد.

همچنین او در عمر خود در جشنواره‌های داخلی و خارجی معتددی شرکت کرده است.

زاون قوکاسیان، جمعه 1 اسفند ماه سال 1393، به دلیل عارضه «سرطان معده»، پس از 4 ماه مبارزه و دست‌و‌پنجه نرم کردن با بیماریش، در منزلش در شهر اصفهان، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.